نگاهی اجمالی به G8
سى وششمين نشست اجلاس سران هشت کشور صنعتى جهان (جى 8) درشهر هونتسويل، در ايالت اونتاريو کانادا از4الي5 تيرماه 1389(25و26 ژوئن 2010) برگزارشد از سال 1976 تاکنون اين پنجمين بارى است که اجلاس گروه جى هشت در کانادا برگزار مى‌شود. اجلاس هاى قبلى برگزار شده در کانادا به شرح ذيل بوده است:
1- سال 1988 در‌هاليفاکس 2- سال 1981 در تورنتو(اونتاريو)
3- سال 2002 در منت بلو(کبک) 4- سال 1995 درکاناناسکيس (البرتا)
دراين اجلاس که موضوع مورد بحث آن – بهبود و موضوعات متعدد ديگرى بود - تعداد کثيرى از سازمانهاى غير دولتى، گروه‌هاى فعال و مدنى شرکت داشتند و بلافاصله بعد از اجلاس جى هشت اجلاس سران جى 20 در شهر تورنتو برگزار شد.
کشورهاى عضو اصلى شرکت کننده در اجلاس جى هشت عبارتند از: کانادا – فرانسه – آلمان – ايتاليا – ژاپن – روسيه – بريتانيا – ايالات متحده و اتحاديه اروپا.
تعدادى از رهبران ملى هم به اجلاس دعوت شدند که به صورت محدود در برخى ازنشست‌هاى گروه هشت و نه در تمامى آنها حضور يافتند(1).
رهبران جى هشت به اضافه سران پنج کشور نوظهوراقتصادى شامل: برزيل – چين – هندوستان – مکزيک – آفريقاى جنوبى در نشست‌ها حضور يافتند.
ازآنجا که اجلاس داراى يک نشست در باره دستيابى آفريقا به توسعه نيز بود نخست وزير کانادا آقاى‌هارپر تعداد معدودى از سران آفريقا را نيز به اجلاس دعوت نمود که عبارتند از:
1- رئيس جمهور مصر حسنى مبارک 2- رئيس جمهوراتيوپى ملز زناوى
3- رئيس جمهورمالاوى بينگو وا موتاريکا 4- رئيس جمهورنيجريه گولاک جوناتان
5- رئيس جمهورسنگال عبداله واده
کما کان از سران سازمانهاى عمده بين المللى نيز به شرح ذيل براى حضور در اين اجلاس دعوت به عمل آمد:
*اتحاديه اروپا *کشورهاى مستقل مشترک المنافع * آزانس بين المللى انرژى اتمى
*سازمان ملل متحد * مشارکت جديد براى توسعه آفريقا(نپاد) * يونسکو
*بانک جهانى *سازمان بهداشت جهانى *سازمان تجارت جهانى
دستور کار اجلاس:
برنامه کارى ابتدائى و آزمايشى اجلاس 36 سران گروه هشت کشور صنعتى جهان در سال 2010 دربرگيرنده موضوعاتى بود که ازاجلاس قبلى (سى وپنجم) حل نشده باقى مانده بودند. نظير کرسى اجلاس گروه 8 که تعداد زيادى از تعهدات براى کمک به آفريقا و توسعه آن هنوز به مرحله اجرا درنيامده و بايد عملى شوند. توجه مخصوصى به اين اموردرکانادا تمرکزيافت.
اجلاس 1975 رامبوليت هيچ پاسخ سهلى براى آنچه که در آن زمان جدى‌ترين رکود ازدهه 1930 به بعد بود ارائه نکرد و زمينه‌هاى اصلى همان مسئله اينک اولين موضوع اجلاس جى هشت و در راس برنامه جهان قرار دارد- و آن احتراز از حمايت از توليدات داخلى – وابستگى به انرژى – و اصرار براى رشد فزاينده است. وزیران امور خارجه هشت کشور صنعتی جهان در بیانیه نهایی اجلاس خود در "چیلسی" کانادا، بر آمادگی گروه جی-8 برای مذاکره با جمهوری اسلامی‌ایران تاکید کردند
گروه جى هشت در بيانيه خود خواستار انجام اقدامات قاطعانه براى حمايت از نظام منع اشاعه سلاح هسته‌اى در جهان شده و از ايران دعوت به انجام تعهدات هسته‌اى خود کرده است. در اين بيانيه هيچ اشاره‌اى به تحريم جمهورى اسلامى ايران که آمريکا براى بدست آوردن اجماع بين المللى در اين زمينه تلاش مى‌کند، نشده است. به نوشته منابع روسى، گروه جى- 8، همچنين در بيانيه خود از عدم انجام تعهدات از سوى ايرن نسبت به آژانس بين المللى انرژى اتمى و شوراى امنيت ابراز نگرانى کرده است.
روسيه بر خلاف آمريکا و معدود متحدان غربى اش همچنان بر مذاکره با ايران براى حل و فصل وضعيت پيرامون برنامه هسته‌اى اين کشور و همکارى تهران و آژانس بين المللى انرژى اتمى براى حل مسائل باقيمانده توجه داشت.
سران روسيه در هفته‌هاى قبل از اجلاس بر موضع کشور خود مبنى بر پرهيز از بکارگيرى رويکرد تحريم در قبال مساله هسته‌اى ايران تاکيد کرده و خواهان از سرگيرى مذاکرات هسته‌اى ايران شدند.
دميترى مدوديف اعلام کرده بود که تحريم ايران رويکرد مناسبى نيست و حل مساله هسته‌اى ايران بايد صرفاً از طرق ديپلماتيک و مطابق با منشور سازمان ملل صورت گيرد.
پوتين نخست وزير روسيه هم در ديدار با "هيلارى کلينتون" وزير امور خارجه آمريکا با تحريم ايران مخالفت کرد و آن را رويکردى غير سازنده دانست و گفت: اعمال تحريم ممکن است نتيجه مطلوب در بر نداشته باشد و گاهى مى‌تواند واکنش منفى و معکوس به بار آورد و پيامدهاى منفى تحريم عليه ايران بايد به دقت مورد ارزيابى قرار گيرد و تحريم همواره به حل مساله کمک نمى‌کند. (2)
وزير امور خارجه روسيه نيز در ديدار با کلينتون، صريحا بر لزوم تداوم مذاکرات براى حل مساله هسته‌اى ايران تاکيد کرد و گفت: من اطمينان دارم که امکان حل مساله هسته‌اى ايران از راه‌هاى سياسى و ديپلماتيک وجود دارد. لاوروف با بيان اينکه به تلاش‌هايش براى حل مساله هسته‌اى ايران از راه‌هاى سياسى و انجام گفت وگوها ادامه خواهد داد، خواستار ادامه همکارى ايران با آژانس بين المللى انرژى اتمى شد.
سرگئى ريابکوف معاون وزير امور خارجه روسيه در امور خلع سلاح و امنيت بين المللى نيز در کنفرانس ويديوئى مديران سياسى وزارتخانه‌هاى امور خارجه گروه 1+5 اعلام کرد: جست وجو براى دستيابى به يک راهکار از طريق تلاش‌هاى ديپلماتيک، جايگزينى ديگرى ندارد.
پايبندى مسکو به مذاکره با ايران :
وزير امور خارجه روسيه در حالى در اجلاس وزيران خارجه گروه هشت کشور صنعتى در کانادا شرکت کرد که کشورش به عنوان عضو مهم اين گروه، برخلاف برخى اعضاى آن ازجمله آمريکا همچنان بر پايبندى به حل و فصل مساله هسته‌اى ايران از طريق مذاکره تاکيد داشت.
در دستور کار اجلاس دو روزه وزيران خارجه هشت کشور صنعتى در شهرک "چيلسى" در حومه اوتاوا پايتخت کانادا، موضوع برنامه هسته‌اى ايران قرارداشت و آمريکا در اين اجلاس تلاش کرد ديگر کشورهاى عضو را با تحريم ايران همراه کند. روسيه بر خلاف آمريکا و معدود متحدانش غربى‌اش با تحريم ايران مخالفت داشت و بر مذاکره براى حل و فصل وضعيت پيرامون برنامه هسته‌اى ايران، ادامه و گسترش همکارى تهران و آژانس بين المللى انرژى اتمى تاکيد مى‌کرد(3).
سران روسيه درايام گذشته بر موضع کشور خود مبنى بر پرهيز از به کارگيرى رويکرد تحريم در قبال مساله هسته‌اى ايران تاکيد کرده و خواهان ازسرگيرى مذاکرات شده بودند.
دميترى مدوديف رييس جمهورى روسيه نيز اعلام کرده بود: تحريم ايران رويکرد مناسبى نيست و حل مساله هسته‌اى بايد صرفاً از طرق ديپلماتيک و مطابق منشور سازمان ملل صورت گيرد.
کارشناسان و آگاهان سياسى براين عقيده بودند در شرايطى که روسيه و چين دو عضو دائمى شوراى امنيت با تحريم ايران مخالفت مى‌کنند، آمريکا شانس چندانى براى اجماع بين المللى ندارد.
علاقه تونى بلر براى ادامه کمک به افريقا
تونی بلر نخست وزیر سابق انگلیس از رهبران شرکت کننده در نشست سران هشت کشور صنعتی در کانادا خواست اجازه ندهند به رغم مشکلات ناشی از بحران مالی، موضوع کمک به افریقا از دستور کار انان خارج شود. در زمان نخست وزیری وی، انگلیس در سال دو هزار و پنج در شهر گلن ایگلز میزبان کنفرانس سران جی هشت بود که طی ان موضوع کمک به افریقا در صدر دستور کار بین المللی قرار گرفت و یک سری وعده‌های کلیدی مطرح شد.
ولی در زمان برگزاری نشست سران جی هشت در‌هانتسویل تورنتو طی روزهای بیست و پنجم و بیست و ششم ژوئن، اوضاع به علت مشکلات اقتصادی کشورها فرق کرده بود. با این همه استفان‌هارپر نخست وزیر کانادا اعلام کرد دستور نشست جی هشت باید بر کمک به فقیرترین و اسیب پذیرترین اقشار متمرکز باشد.
تلاش کانادا برای حمایت از تحریم علیه ایران
کانادا، در مقام رئیس اجلاس وزرای امورخارجه کشورهای گروه هشت، سعى داشت برای دستیابی به توافقی پیرامون اتخاذ یک موضع متحد به هدف اعمال تحریم‌های جدید علیه برنامه هسته‌ای ایران، بر کشورهای گروه هشت اعمال نفوذ کند.
استفان‌هارپر، نخست وزیرکانادا مايل بود کانادا با استفاده از ریاست خود در اجلاس گروه هشت، به تمرکز بر جلب توجه جامعه بین الملل و اقدام عملی در قبال حکومت ایران ادامه دهد و «برای یافتن راهکارهای پایا برای پاسخگویی ایران، با متحدان خود همکاری کند» از ديد وى زمان آن فرا رسیده بود که ایران به سرپیچی از خواست جامعه بین اللمل پایان دهد – فعالیت‌های مربوط به غنی سازی اورانیوم را متوقف کند - قدم‌های فوری به سوی شفافیت بردارد - از ساخت تاسیسات جدید برای غنی سازی اورانیوم دست بردارد - و به طور کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی‌همکاری کند.
در شرایطی که قطعنامه جدیدی درمورد برنامه هسته‌ای ایران در شورای امنیت سازمان ملل مطرح می‌شد، کانادا مصمم بود تا درصورتی که سازمان ملل تصمیم بگیرد در مورد اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران اقدامی به عمل نیاورد، ازکشورهای گروه هشت بخواهد تا دراین زمینه اقدام کنند.
براساس گزارش خبرگزاری کانادا، برنامه هسته‌ای ایران و راهبردهای پیش رو و امنیت جهانی به ویژه درمناطق مرزی افغانستان و پاکستان درصدر گفتگوهای اجلاس وزاری امور خارجه گروه هفت کشور صنعتی جهان به علاوه روسیه قرار داشت.
برقراری امنیت و ریشه کنی ترورریسم در یمن از جمله دیگر موضوعاتی بود که قرار بود در گفتگوهای وزرای امور خارجه گروه هشت مطرح شود(4).
تلاش جی 20 پس از شکست جی 8
نشست سران جی 20 در حالی در تورنتوی کانادا آغار به کار کرده است که به نتیجه نرسیدن سران جی 8 برای حل بحران اقتصادی، دامنه اعتراض‌ها به این نشست را دوچندان کرده بود. این اعتراض‌ها به ویژه پس از وعده سران گروه هشت در کانادا برای کمک پنج میلیارد دلاری به مبارزه با بیماری‌های کودکان و مادران در سراسر جهان گسترش یافت. این وعده بلافاصله با انتقادهای شدید روبه رو شد، چرا که وعده‌های قبلی سران این کشور برای اختصاص میلیون‌ها دلار جهت مبارزه با فقر در جهان نیز هنوز عملی نشده است.
تظاهرکنندگان از بیتوجهی کشورهای گروه 20 به مسائلی چون فقر و نادیده‌گرفتن حقوق زنان انتقاد داشتند و لغو اجلاس سران گروه 20 را خواستارشدند. کانادا در حالی نشست گروه بیست (جی 20) را در شهر تورونتو میزبانی کرد که اختلاف نظرهای عمده ای میان اروپا و آمریکا بر سر سیاست‌های ریاضت اقتصادی بروز کرده بود. اقتصاد یونان ورشکست شده بود، اقتصاد اسپانیا در آستانه فروپاشی بود، نرخ بیکاری در امریکا به 10 درصد رسیده، اروپا در رکود اقتصادی به سر می‌برد و مجبور به اجرای طرح‌های ریاضت اقتصادی شده بود.
اروپایی‌ها به رهبری آلمان و انگلیس به شدت حامی سیاست‌های ریاضتی بودند، اما آمریکا از آن بیم داشت که این سیاست‌های ریاضتی به از بین رفتن رشد شکننده این کشور منجر شود، در حاليکه اروپایی‌ها از اوضاع یونان و سیاست‌های سخت گیرانه اقتصادی الگو گرفته و به صرفه جویی گسترده مالی روی آوردند. آمریکائی‌ها در این بین بسته محرک اقتصادی و تزریق پول را تجویز کردند اما اروپا معتقد به کاهش هزینه‌ها و ریاضت اقتصادی بود و در این میان، انگلیس یکی از شدیدترین بودجه‌های اروپایی را پیشنهاد کرد وبالطبع آمریکا که خواهان حمایت از رشد اقتصادی است، درباره این سیاست‌های ریاضتی نظر منفی دارد.
واشنگتن در حالی اجرای برنامه‌های مشوق اقتصادی را خواستار است که نرخ بیکاری در این کشور اکنون حدود ده درصد است. آمریکا از آن بیم دارد که برنامه‌های ریاضتی در اروپا سبب کاهش سطح تقاضا و مصرف و در نتیجه پائین آمدن مقدار صادرات این کشور شود. این در حالی است که باراک اوباما، اولویت اقتصادی را به دو برابر شدن مقدار صادرات محصولات کشورش در دوره‌ای پنج ساله اختصاص داده است.
آمریکا اکنون می‌کوشد اروپایی‌ها را وادار کند در مدت زمانی کوتاه، نرخ کسری بودجه خود را کاهش ندهند، زیرا کاهش هزینه‌های دولتی ممکن است به کند شدن آهنگ اقتصاد جهانی بیانجامد. مهمترین چالش در نشست گروه بیست، آشتی دادن دو موضع متضاد، یعنی "حمایت از رشد اقتصادی" و "مقابله با کسری بودجه دولت‌ها" بود. تحلیل‌گران مسائل بین الملل، نشست تورونتو را به عنوان نشست دوره انتقالی میان عصر بحران و دوران بازگشت به وضع عادی اقتصادی معرفی کرده اند.
رکود اقتصادى در کنارموضوع هسته‌ای ایران :
قدرت‌های بزرگ اقتصادی اکنون در سه سطح در حال پشت سرگذاشتن دوره رکود اقتصادی جهانی هستند؛
1- کشورهای آسیایی به رشد خود ادامه می‌دهند،
2- اقتصاد آمریکا با کندی در حال بهبود یافتن است
3 - اقتصادهای اروپایی یک گام عقب تر از آمریکا در رکود هستند. نرخ بیکاری در بیشتر اقتصادهای پیشرفته همچنان بالاست و رشد اقتصادی نیز از اواخر سال گذشته به کندی ادامه دارد.
توسعه متوازن "یکی از مهم ترین مسائل مطرح در اجلاس قبلی سران گروه هشت در ماه سپتامبر در پیتسبورگ بود که رهبران این کشورها توافق کردند با هم برای برطرف کردن اختلالات تجاری که اقتصاد جهان را تهدید می‌کند همکاری کنند ولی موفق نشدند. چین که اقتصاد آن مبتنی بر صادرات است در محور بحث احیای توازن قراردارد.
در حالی که اروپا در بدترین اوضاع اقتصادی به سر می‌برد و نیازمند راهکارهای جدی برای کاهش این بحران بود و درحالی که گروه 8 به همین منظور و برای رسیدن به نتیجه‌ای مثبت در این باره در کانادا گرد هم آمده بودند، بحث درباره موضوع هسته‌ای ایران محور اصلی مذاکرات دو روزه سران این گروه بود.
نشست جى هشت درحالی پایان یافت که از آن به جز وعده ای برای کمک پنج میلیارد دلاری به مبارزه با بیماری‌های کودکان و مادران در سراسر جهان ، چیزی بیرون نیامد و در عوض بیانیه‌ای با آب و تاب درباره برنامه هسته‌ای ایران صادر شد. سران هشت کشور صنعتی جهان در پایان روز دوم نشست خود در کانادا از ایران خواستند به قطعنامه‌های آمریکا توجه کند و برای شهروندان خود حق آزادی بیان قائل شود. آنها همچنین از همه کشورها خواستند از تحریم‌های جدید شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه تهران حمایت کنند.
آنها با صدور بیانیه‌ای از "آنچه عدم شفافیت برنامه‌های هسته‌ای ایران" نامیدند و تداوم و گسترش غنی سازی اورانیوم تا سطح 20 درصد عمیقا ابراز نگرانی کردند. در این بیانیه همچنین به طور غیرمستقیم از "آنچه اقدام ایران به سرکوب معترضان سیاسی نامیده شده است"، ابراز نگرانی و از مقامات ایران درخواست شده است به حاکمیت قانون و آزادی بیان احترام بگذارند.
در بیانیه پایانی اجلاس گروه 8 در عین حال از فعالیت گروه 5 + 1 حمایت و از تلاش‌های دیپلماتیک ترکیه و برزیل برای حل بحران هسته‌ای ایران قدردانی شده است. کاخ سفید بلافاصله از این بیانیه گروه هشت "استقبال " و اعلام کرد: اقدامات آمریکا باعث تقویت مقابله با برنامه هسته‌ای ایران شده است.
سران "گروه 8" اظهار داشتند که محاصره نوار غزه از سوى رژيم صهيونيستى نمى‌تواند به شکل کنونى ادامه يابد و بايد تغيير پيدا کند تا کمک‌هاى بيشترى به ساکنان فلسطينى آن برسد(5).
در بيانيه‌ى پايانى اجلاس سران جى 8 که در‌هانتسويل کانادا برگزار شد، آمده است: ما همه طرف‌ها را به تلاش براى اجراى قطعنامه‌ى 1860 شوراى امنيت و تضمين ورود کمک‌هاى بشردوستانه و حرکت کالاهاى تجارى و اشخاص به غزه تشويق مى‌کنيم و اين محاصره نمى‌تواند ادامه يابد و بايد تغيير کند(6).
اين اجلاس ضمن استقبال از تصميم دولت رژيم صهيونيستى براى کاهش ممنوعيتى که در خصوص ورود کالاها به نوار غزه اعمال کرده، از کشته و زخمى شدن شمارى از فعالان در 31 ماه مه در سواحل غزه در پى حمله اسراييل به ناوگان کمک‌هاى بين‌المللى که راهى غزه بود به شدت ابراز تاسف کرد و نيز از تصميم رژيم صهيونيستى براى تشکيل کميته‌ى مستقل تحقيق در خصوص اين حمله با مشارکت بين‌المللى تقدير نمود.
همچنين ايران به گفت‌وگوى شفاف در خصوص فعاليت هسته‌اى و احترام به تعهدات بين‌المللى دعوت شده ومدعى
شده‌اند که تصويب بسته مجازات‌هاى جديد عليه تهران در سازمان ملل بيانگر نگرانى جامعه بين‌المللى در خصوص پرونده هسته‌اى ايران است و همه کشورها بايد اين مجازات‌ها را به شکل کامل اجرا کنند.
اين بيانيه نيروهاى افغان را به تحقق پيشرفت ملموس در پذيرش مسئوليت‌هاى بيشتر براى تضمين امنيت افغانستان و تقويت سيستم رسمى قضايى و افزايش توان نيروهاى ملى افغان براى پذيرش مسئوليت‌هاى امنيتى به شکل گسترده‌تر طى پنج سال دعوت کرده است.
همچنين حادثه غرق کشتى کره جنوبى که سئول مسئوليت آن را بر عهده پيونگ يانگ مى‌داند، محکوم نمود.
موضع گيرى دوپهلوى سران جى هشت درمورد ايران:
سران گروه هشت ضمن اذعان به حق ايران براى در اختيار داشتن برنامه هسته‌اى صلح آميز از تداوم غنى سازى در ايران ابراز نگرانى کردند. سران گروه هشت با صدور بيانيه‌اى ضمن تکرار ادعاى آمريکا مبنى بر شفاف نبودن ايران در خصوص فعاليت‌هاى هسته‌اى و نيت اعلام شده‌اش مبنى بر تداوم و بسط غنى سازى اورانيوم از جمله تا سطوح نزديک به 20 درصد، نسبت به اين موضوع اعلام نگرانى کردند وافزودند: هدف ما ترغيب مقامات ايران به وارد شدن به گفت وگويى شفاف درباره فعاليت‌هاى هسته‌اى اين کشور و عمل به تعهدات بين المللى‌اش است.
همچنين از تمامى تلاش‌ها براى محدود کردن برنامه غنى سازى اورانيوم ايران استقبال کردند. دربيانيه از ايران درخواست شده است قطعنامه‌هاى مربوطه را براى "احياى اعتماد بين المللى به ماهيت صلح آميز برنامه هسته‌اى" به اجرا درآورد(7).
آنها تاکيد کردند: در حالى که حق ايران براى (داشتن) برنامه هسته‌اى غير نظامى را به رسميت مى شناسيم، خاطرنشان مى‌کنيم که اين حق تعهداتى بين المللى را در پى دارد که همه کشورها از جمله ايران بايد به آن پايبند باشد.
کاخ سفيد بلافاصله از اين بيانيه استقبال و اعلام کرد: اقدامات آمريکا "اراده جهان را براى پاسخگويى به چالش برنامه هسته‌اى ايران و قصور ايران در عمل به تعهداتش محکم تر کرده است. استراتژى جامع ما اراده‌اى جهانى قوى‌ترى را براى ممانعت از دستيابى ايران به تسليحات هسته‌اى و ترغيب ايران به تعامل با جامعه بين المللى ايجاد کرده است. بيانيه پايانى گروه هشت در عين حال از پيمان جديد استارت ميان روسيه و آمريکا استقبال کرد اما افزود که اشاعه اتمى ميان دولت‌ها و گروه‌هاى افراطى همچنان تهديدى جدى است. همچنين از همه کشورها خواست تا رژيم تحريم‌هاى جديد سازمان ملل عليه تهران را به طور کامل به اجرا درآورند(8).
گروه هشت ضمن درخواست از ايران براى آ ن که نشان دهد برنامه هسته‌اى اش داراى اهداف صلح آميز است اعلام کرد: همچنان براى گفت وگو با مقامات ايران "باز" برخورد مى کند.
ديدار وزيران کشورهاى گروه جى 8درحاشيه اجلاس:
درطول اجلاس، وزيران امورخارجه – امور توسعه – و دارائى اجلاس‌هاى مخصوص به خود را برگزار کردند و در پايان هر ديدار بيانيه اى صادر نمودند.
وزرای امور خارجه و دارایی همواره نقش کليدى در گروه هشت ايفاء کرده‌اند. در حالى که براى مدت‌هاى طولانى از برنامه کار اجلاس حمايت کرده‌اند، از سال 1998 وزرای امور خارجه و دارایی برنامه کارى خودشان را تنظيم نموده و برنامه‌هاى خودشان را تعقيب کرده‌اند.
وزرای خارجه گروه هشت به طور مشخص با موضوعات سياسى وامنيتى سروکار دارند. وزراى دارائى در طول سال ديدارهاى منظمى دارند، که توجه وتمرکز آنها بر ارتقا رشد اقتصاد جهان است. ساير وزيران برحسب ضرورت ديدار مى‌نمايند.
نشست وزراى خارجه:
وزير امور خارجه کانادا, لارنس توپ, نشست وزاری خارجه گروه هشت کشور در نشست 29 و30 مارس 2010 در قلعه کارتيه در گاتينو واقع درايالت کبک را ميزبانى کرد. اين نشست مسائل عمده بين المللی موثر بر صلح و امنيت بين المللى را مورد توجه قرار داد و درهمان حال احترام به دموکراسى, حقوق بشر و حکومت قانون را مورد تصريح قرار داد.
ديدار وزراى توسعه
وزراى گروه هشت و مقامات ارشد مسئول توسعه همکارى درروزهاى 27 و 28 آوريل 2010 درشهرهاليفاکس، واقع در نووواسکاتيا ديدار کردند تا ديدارسران جى هشت در در ماه ژوئن 2010 درشهر موسکوکا را برنامه‌ريزى نمايند. ميزبانى اين ديدار با وزير همکاری‌های بین المللی، بورلى جى هودا بود.
ديدار وزراى دارائى
جيم فلاهرتى وزير دارايى ميزبان نشست وزراى دارايى وروساى بانک‌هاى مرکزى گروه جى هفت در ايکالويى (iqaluit ) در5 و6 فوريه 2010 بود. مباحثات اين نشست متمرکز برمرور اوضاع اقتصاد جهانى و همينطور مسائل کليدى‌اى که در طى بحران اقتصادى جهانى درمرکز مذاکرات نشست‌هاى بين المللى قرار داشته است، نظير مسئوليت مالى، مشارکت در بخش مقررات امور مالی بود که با تعهدات توسعه‌اى پيگيرى شد.
ساير اسنادى که در کنار بيانيه‌هاى اجلاس قرارگرفتند به شرح ذيل است:
- اعلاميه سران جى هشت درمورد مقابله با تروريسم.
- کنفرانس جى هشت ومقامات ارشد درمورد ظرفيت سازى
- گزارش مشارکت جهانى جى هشت.
دراين اجلاس که موضوع مورد بحث آن – بهبود شرايط مالى جهانى و موضوعات متعدد ديگرى بود تعداد کثيرى از سازمانهاى غير دولتى، گروه‌هاى فعال و مدنى شرکت داشتند. رهبران جى هشت به اضافه سران پنج کشور نوظهور اقتصادى شامل: برزيل – چين – هندوستان – مکزيک – آفريقاى جنوبى در نشست‌ها حضور يافتند. برنامه کارى اين اجلاس 36 دربرگيرنده موضوعاتى بود که ازاجلاس قبلى (سى وپنجم) حل نشده باقى مانده بودند.
سران گروه هشت ضمن اذعان به حق ايران براى در اختيار داشتن برنامه هسته‌اى صلح آميز از تداوم غنى سازى در ايران ابراز نگرانى کردند و با صدور بيانيه‌اى ضمن تکرار ادعاى آمريکا مبنى بر شفاف نبودن ايران در خصوص فعاليت‌هاى هسته‌اى ونيت اعلام شده‌اش مبنى بر تداوم و بسط غنى سازى اورانيوم تا سطح نزديک به 20 درصد، اعلام نگرانى کردند و افزودند: هدف ما ترغيب مقامات ايران به وارد شدن به گفت وگويى شفاف درباره فعاليت‌هاى هسته‌اى اين کشور و عمل به تعهدات بين المللى‌اش است. همچنين از تمامى تلاش‌ها براى محدود کردن برنامه غنى سازى اورانيوم ايران استقبال کردند.
دربيانيه ای که در 43 بند در شهر تورنتو کانادا منتشر شد، از ايران درخواست شده است قطعنامه‌هاى مربوطه براى "احياى اعتماد بين المللى نسبت به ماهيت صلح آميز برنامه هسته‌اى" را به اجرا درآورد.
آنها تاکيد کردند: در حالى که حق ايران براى (داشتن) برنامه هسته‌اى غير نظامى را به رسميت مى شناسيم، خاطرنشان مى‌کنيم که اين حق تعهداتى بين المللى را در پى دارد که همه کشورها از جمله ايران بايد به آن پايبند باشد(9).
لارنس کانن، وزیر امور خارجه در یادداشتی که در نشنال پست منتشرشد خاطرنشان کرده است: «ایران بیش از هر زمان دیگری به ساخت سلاح اتمی نزدیک شده است و این امر یک تهدید بسیارجدی و خطرناک برای منطقه و جهان است. مقاومت و مخالفت ایران، خطر کشورهای دیگری را نیز که خواهان دستیابی به بمب اتمی هستند، افزایش می‌دهد و سیستم خلع سلاح هسته‌ای جهانی را که ما به آن تکیه می‌کنیم، تحت تاثیر پیامدهای منفی خود قرار می‌دهد»(10).
واکنش ایران به بیانیه گروه هشت
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره بندهایی از بیانیه اجلاس گروه 8 در کانادا که به موضوع هسته‌ای و وضع حقوق بشر در ایران مرتبط است است اظهار داشت ”در اوضاعی که ایران آمادگی خود را برای مذاکره بر مبنای احترام متقابل و اصل عدالت همواره اعلام کرده ادعای تحریم ملت ایران به علت قانع کردن کشورمان برای مذاکره ادعایی بیهوده است." و بیانیه بدون توجه به واقعیات صادر شده است.
اشاره بیانیه به قطعنامه به عنوان نگرانی بین‌المللی در حالی است که جامعه بین‌المللی نگران جنایات رژیم صهیونیستی و اقدام نکردن شورای امنیت سازمان ملل در مقابل این جنایات است.
از طرف دیگر حمایت مستمر 118 کشور عضو غیرمتعهد از فعالیت‌های صلح‌آمیز کشورمان، نشان از موضع اکثریت جامعه بین‌المللی و نه یک تعداد خاص دارنده سلاح هسته‌ای و کشورهای تحت چتر هسته‌ای که از شورای امنیت استفاده ابزاری می‌کنند، دارد.
اتهام نبود شفافیت در برنامه هسته‌ای کاملا صلح‌آمیز ایران نیز با حضور مستمر بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاسیسات هسته‌ای کشورمان و دوربین‌های مستقر آژانس که 24 ساعته تمام فعالیت‌های هسته‌ای را تحت پوش دارند هم‌خوانی ندارد. ” اگر چه بیانیه گروه هشت از تلاش‌های ترکیه و برزیل در موضوع هسته‌ای کشورمان استقبال کرده اما به درستی مفاد بیانیه تهران را منعکس نکرده است. بیانیه تهران مبنایی برای مذاکره و فرصتی برای طرف‌های مقابل است تا حسن نیت خود را نشان دهند. “
در شرايطى که ایران آمادگی خود را برای مذاکره بر مبنای احترام متقابل و اصل عدالت همواره اعلام کرده ادعای تحریم ملت ایران به منظورقانع کردن کشورمان برای مذاکره ادعایی بیهوده است.
اگر چه بیانیه گروه هشت از تلاش‌های ترکیه و برزیل در موضوع هسته‌ای کشورمان استقبال کرده اما به درستی مفاد بیانیه تهران را منعکس نکرده است. بیانیه تهران مبنایی برای مذاکره و فرصتی برای طرف‌های مقابل است تا حسن نیت خود را نشان دهند.
در خصوص بند مربوط به وضع حقوق بشر در کشورمان در بیانیه گروه هشت این بند با اغراض سیاسی گنجانده شده.
پذیرش ابراز نگرانی واقعی در موضوعات حقوق بشری از سوی گروهی که متحد قوی رژیم صهیونیستی هستند و با وجود جنایات اخیر این رژیم در حمله به کشتی‌های کمک رسان به غزه حاضر نشدند به قطعنامه محکومیت این رژیم در شورای حقوق بشر رای دهند مضحک و باور آن سخت است.
بيانيه گروه 8 و محاصره غزه:
سران گروه 8 در بيانيه پايانى اين اجلاس تلاش کردند که با محکوم کردن محاصره نوار غزه، خود را از خشم جهانى عليه رژيم صهيونيستى که پس از حمله نظاميان اين رژيم به ناوگان آزادى شدت گرفته است، دور نگه دارند. در بيانيه اعلام شده است که محاصره نوار غزه از سوى رژيم صهيونيستى نمى‌تواند به شکل کنونى ادامه يابد و بايد به نوعى تغيير پيدا کند تا کمک‌هاى بيشترى به ساکنان فلسطينى آن برسد. همچنين از تصميم رژيم صهيونيستى براى تشکيل گروه تحقيق داخلى درباره حمله به ناوگان آزادى تقدير کردند.
در اين بيانيه آمده است: ما همه طرف‌ها را به تلاش براى اجراى قطعنامه 1860 شوراى امنيت و تضمين ورود کمک‌هاى بشردوستانه و حرکت کالاهاى تجارى و اشخاص به غزه تشويق مى‌کنيم و اين محاصره نمى‌تواند ادامه يابد و بايد تغيير کند.
نظرى به توانمندى‌هاى گروه هشت
با توجه به وارد کردن روسيه، پنج کشورنوظهور اقتصادى وکشورهاى قدرتمند بالقوه‌اى چون چين و هند در دايره نشست‌هاى اجلاس‌هاى گروه هشت کشور صنعتى و سعى درتبديل جى هشت به گروه بيست کشور، و با عنايت به نفوذ و قدرتى که تعدادى از کشورهاى اين مجموعه در شوراى امنيت، سازمان ملل و سازمانهاى بين المللى دارند، گروه بيست و در مرکز آن گروه هشت خصوصا در مواردى که بتواند به تصميم گيرى‌هاى يک پارچه و متفق القول دست يابد، از توان و قدرت و تاثيرگذارى وسيعى برخوردار خواهد شد.
گروه هشت دارای گروه‌های کاری مختلفی است نظير:
گروه بلندپايه عدم توليد و تکثير سلاح‌های هسته‌ای.
گروه بلندپايه رم- ليون در زمينه مبارزه با تروريسم.
گروه بلندپايه نمايندگی درامور آفريقا.
گروه مقامات ارشد درزمينه مشارکت جهانی.
گروه ايمنی وامنيت هسته‌ای .
البته تجربه وسوابق کارى گروه جى هشت نشان داده است که تاکنون اجماع در تصميم گيرى‌هاى مهم و خصوصا در موضوعاتى که جنبه سياسى و يا مرتبط با روابط بين المللى اعضا پيدا مى‌کند، به جهت همان حالت منعطف موجود در ميان اعضا با دشوارى زيادى حاصل مى‌گردد. نبايد از نظر دور داشت که هريک ازاعضا گروه فوق علاوه بر جى هشت در گروه‌ها و پيمان‌هاى منطقه‌اى و بين المللى متعدد ديگرى نيز حضور دارند که بالطبع هم بر تعهدات وهم مسئوليت‌ها وهم توان تاثيرگذارى وتاثيرپذيرى آنها موثر است. گروه هشت در راس مهمترين سازمانهای بين المللی نظير ناتو شورای امنيت- بانک جهانی- صندوق بين الملل پول- کنفرانس امنيت وهمکاری اروپا- سازمان تجارت جهانی قرار دارد و در جهت اعمال سياست‌های مبتنی بر مواظع جمعی خود ازساختارها و صلاحيت اين سازمانهای بين المللی بهره مى‌گيرد.
اگرچه گروه جی هشت فاقد يک ساختار اداری و شخصيت حقوقی بين المللی است اما دارای يک ساختار منعطف است و به جای پيروی از قواعدی نظير آنچه در شوراى امنيت معمول است، از طريق برقرارى تفاهم، تعامل و توافق عمل مى‌کند.
تمرکز جمعی گروه هشت بر مديريت بحران‌های منطقهای و بر تهديدات عليه منافع گروهی نشانگر اين واقعيت است که گروه کشورهای برتر صنعتی به دنبال ايفاء يک نقش مديريتی فعال به سبک يک دولت جهانی( دولت- گروه) است و در اين قالب می‌کوشند تا هريک از اعضای گروه نسبت به تهديدات مشترک، در جهت امنيت ملی و جمعی ، در مواضع متداول خود در سازمانهای بين المللی وقتی در ساختار درونی گروه هشت قرار می‌گيرند کوتاه آيند تا آسيب پذيری خود و خطرات متوجه خود را کاهش دهند.
در واقع می‌توان گفت که گروه هشت مکملی برای شورای امنيت و سازمان ملل متحد شمرده می‌شود و در هرجا که سازمان ملل امکان ايفای نقش در امری را نداشته باشد می‌تواند وارد عمل شود و به نوعی حامی اقدامات سازمان ملل باشد. به عبارت دقيق‌تر از امکانات سازمان ملل برای پيشبرد اهداف خود بهره گيرد تا در تداوم زمان قدرت فائقه و تصميم گيرنده در زمينه امنيت جهانی گردد بدون اينکه رقيب شورای امنيت شود.
نکته قابل توجه اين است که کشورهايی که هم در جی هشت و هم در شورای امنيت عضو هستند معمولا در هريک از آنها رفتارهای متفاوتی از خود بروز می‌دهند و در واقع در هريک براساس نقش سازمانی خود تفکر، رفتار و اعمال تصميم می‌نمايند.
بدين سان است که اين گروه با گذشت زمان توانسته است در شکل دادن به موضوعات سياسی و امنيتی جهان نقش موفق تر و موثرتری را ايفا نمايد.
بنابراين فشار بــه جمهوری اسلامی ايران برای ممانعت از استفاده صلح آميز از انرژی هسته‌ای با کوشش در برقراری اجماع ميان کشورهای قدرتمند هرچه بيشتری برای رسيدن به اين هدف امر کم اهميت و ناديده گرفتنی نيست، چرا که خصومت‌های ديرينه ميان جمهوری اسلامی ايران و برخی از اعضای اروپايی و آمريکايی گروه هشت و بی اعتمادی‌هايى که در ادوار گذشته ميان برخی از آنها با جمهوری اسلامی‌ايران ايجاد شده است در ارتباطات دوجانبه و چند جانبه با هرکدام از آنان موثر است و اين روابط را تحت الشعاع قرار می‌دهد کما اينکه فشار گروه هشت بر جمهوری اسلامی‌ايران در موضوع هسته‌ای ايران تنش دامنه داری را بر روابط ما و گروه مستولی نموده است.
روابط دوجانبه جمهورى اسلامى ايران با کشورهاى عضو گروه هشت على الاصول برآيندى است از مصالح ومنافع هر کشور در زمينه‌هاى اقتصادى – سياسى- تجارى - امنيتى وگاه ژئوپوليتيکي.
بنابراين دوام و بقا آن نيز تابع متغيرى است از همين موارد. لهذا آنچه مى‌تواند حافظ و دوام بخش اينگونه روابط باشد کاربرد يک خط مشى سياسى منسجم و حساب شده در روابط ما با آنهاست.
بنابراين تعيين و پيشنهاد راهبرد روابط آينده جمهورى اسلامى ايران با گروه هشت که درحال تبديل به گروه بيست است، و تصميم گيرى‌هاى آتى آن درباره ايران بيش از هرچيز تابعى از نوع روابط دوجانبه و چندجانبه ما با هريک از آنهاست.
ديگر امنيت ملی هر کشوری به وضعيت، استحکام، قدمت و بنيان‌های ساختارهای داخلی آن کشور منتهی نمی‌شود بلکه ماهيت و چگونگی تحولات و تعاملات منطقهای و بين المللی آن کشور می‌تواند باعث تقويت آن شود.
به عبارتی امنيت ملی هرکشوری به امنيت منطقهای و بين المللی ربط وثيقی پيدا کرده است (11)
حفظ و گسترش امنيت ملی خود تا اندازه زيادی بهچگونگی پی‌ريزی و اقدام معطوف به نتيجه در سياست خارجی بستگی دارد. امروزه دولت‌ها با چالش‌های نوينی مواجه شده‌اند که توفيق در آنها مستلزم فراست سياسی و درک چهره جديد قدرت و امنيت است. گويا دولت‌ها دیگر نمی‌توانند ثروت بدهند و اطاعت بخرند، مشروعيت آنها به طرز بی نظيری باکارآمدی پيوند خورده است. البته مشروعيت هم ديگرشرط اطاعت و فرمانبرداری داخلى نيست. شرط اصلی مشروعيت مقبوليت نزد جامعه بين المللاست.
1- روزنامه اعتماد ۱۸ تير ۱۳۸۸ -www.etemaad.com به نقل ازخبرگزاری فرانسه
2- اکونيوز : خبرگزاری اقتصادی ایران(econews.ir)، به نقل ازمنابع خبرى روسيه
3- خبرگزاری جمهوری اسلامی- ايرنا – -9/1/89 مسکو-
5- خبرگزارى شهر:8 تير 1389
6- ايسنا به نقل از خبرگزارى کويت،
7- شماره3631- روزنامه سراسرى صبح ايران
8- خبرگزارى رويتر وفرانس پرس
9- کانن، وزیر امور خارجه- نشریه نشنال پست –کانادا -22 مارس 2010
10- روزنامه آفتاب تیر 1389 – به نقل از شبکه خبر
11- نبى اله ابراهيمى –روزنامه شرق -16 تير89 : امنیت ملی و سیاست خارجی
سايت‌هاى مرتبط
G8 Research Group - G8 Information Centre
Globe and Mail - G8/G20 website
نظر شما :