طلوع ترکیه، افول ایران؟

از حمله اسرائیل به ناوگان آزادی قریب به سه هفته می‌‌گذرد. با این همه هنوز تحلیل‌ها در خصوص چرایی وقوع آن و بازندگان و برندگان این بازی ادامه دارد. روزنامه نیوییورک تایمز در تازه‌ترین تحلیل خود از این ماجرا ادعا می‌‌کند که آنکارا اندک اندک در صحنه مبارزه با اسرائیل گوی سبقت را از ایرانی‌ها می‌‌رباید و تبدیل به قهرمان اعراب و جهان اسلام می‌‌شود:

پس از حمله اسرائیل به ناوگان آزادی همگان گمان کردند که این حرکت اسرائیل بیش از همه به نفع تهران و شعارهای ضداسرائیلی این رژیم تمام شده است. این در حالی‌ست که ترکیه از پس خاکستر این ماجرا در جامه کشوری مدرن و دموکراتیک ظهور کرد که می‌‌خواهد مقابل اسرائیل بایستد و با دیدگاه واشنگتن در قبال تل آویو مخالفت کند. در حالی که بسیاری از امریکایی‌ها در نخستین مرحله از عملکرد ترکیه در قامت شریک استراتژیک خود ناراضی هستند، اما تحلیل‌گران امریکایی در نگاه عمیق‌تر به این نتیجه می‌‌رسند که جایگزینی ایران با ترکیه که به غرب نزدیک‌تر است به نفع منافع بلند مدت واشنگتن و همراهانش در غرب است.

نیویورک تایمز در ادامه با اشاره به بحث ناآرامی‌‌های قومی‌‌ و مذهبی در عراق و ادعای امریکا در دخالت ایران در این ناآرامی‌‌ها، ادعا می‌‌کند که ترک‌ها می‌‌توانند در قالب مسلمانانی اهل تسنن مانع از افزایش نفوذ ایران در جامه شیعیان بر معادلات منطقه‌ای شوند. ترکیه چه در بعد داخلی و چه از منظر خارجی توانست از آنچه در آب‌های مرزی غزه رخ داد، بهره‌برداری کند. اگر محاصره غزه تعدیل یا حتی پایان یابد همگان آن را پیروزی برای رجب طیب اردوغان نخست وزیری ترکیه خواهند دانست. در جهان اسلام بسیاری ترک‌ها را مسلمانانی می‌‌دانستند که در حوزه سیاست خارجی با دوستی استراتژیک با اسرائیلی‌ها در حقیقت به فلسطینی‌ها خیانت کرده‌اند. رجب طیب اردوغان اما با سخنان تند و تیز خود که بعضا پشتوانه عملی نیز نداشتند، بازی را به نفع خود تغییر داد. اکنون همگان اردوغان را ناجی فلسطین می‌‌دانند.

نیویورک تایمز در ادامه ادعا می‌‌کند که ایرانی‌ها چندان به مساله ناوگان آزادی به عنوان اهرمی‌ ‌برای بالا کشیده شدن ترکیه و پایین آمدن خود نگاه نکردند. این روزنامه امریکایی با اشاره به آخرین نظرسنجی انجام گرفته در فلسطین می‌‌نویسد: 43 درصد از فلسطینی‌ها، ترک‌ها را دوست شماره یک خود می‌‌دانند. این رقم اما برای ایرانی‌ها شش درصد است.

ترکیه این روزها نقش میانه رو را میان ایران شیعه و عربستان اهل تسنن بازی می‌‌کند. نقشی که بسیاری در جهان اسلام از آن استقبال می‌‌کنند. بسیاری امیدوارند که ترک‌ها در جامه مسلمانانی میانه‌رو بتوانند نماینده جهان اسلام در دنیای غرب باشند. 

ترکیه در چند ماه اخیر نه تنها در موضع رویارویی با اسرائیل بر سر ناوگان آزادی کسب شهرت کرده است بلکه در پرونده هسته‌ای ایران نیز ترک‌ها بازی نابی از خود نشان دادند. ترکیه با امضا توافقنامه تهران و در نهایت رای منفی به بسته تحریمی‌ ‌در شورای امنیت، نشان داد که می‌‌تواند مقابل خواست و اراده ایالات متحده با وجود دوستی‌های قدیمی‌‌ بایستد. شاید بسیاری رای شورای امنیت را به شکست ترک‌ها تعبیر کردند اما حقیقت این است که ترکیه از این بازی نیز سرافراز بیرون آمد. اردوغان با زیرکی تمام خود را میانجی عادل میان جهان اسلام و غرب قرار داده است.

نیویورک تایمز در ادامه می‌‌نویسد: در حالی که در خیابان‌های تهران از تظاهرات در دفاع از فلسطینی‌ها خبری نبود، اردوغان توانست مسلمان و لائیک را در خیابان‌های آنکارا و استانبول دور هم جمع کند.

این روزنامه امریکایی در پایان می‌‌نویسد: در حالی که ترکیه روز به روز قلب و ذهن اعراب را با خود همراه می‌‌کند، ایرانی‌ها عقب می‌‌نشینند. امریکایی‌های دلخور از ترکیه باید بدانند که شاید عکس‌العمل ترکیه در نگاه نخست به ضرر آنها باشد اما در بلند مدت آنچه از قدرت‌نمایی و محبوبیت ترک‌ها در جهان اسلام و عرب به دست می‌‌آید، منفعت آنها را در منطقه تامین خواهد کرد.

نیویورک تایمز