گروه 15؛ اتخاذ مواضع در برابر روندهای بین المللی

اجلاس سران گروه 15 (غیرمتعهدها) که قرار است دوشنبه آینده (27 اردیبهشت) جاری به ریاست جمهوری اسلامی ایران در تهران برگزار می‌شود، با استقبال اعضای این گروه مواجه شده است.

گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با دکتر حسین عادلی، سفیر سابق ایران در لندن و تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی و از مذاکره کنندگان عضویت ایران در گروه 15:

فلسفه تشکیل گروه 15 چیست؟
پس از تشکیل گروه هفت کشور صنعتی که در اوایل دهه هشتاد گروه عدم تعهد در اجلاس بلگراد (1989) تشکیل گروه مشابه گروه هفت را در با عضویت کشورهای غیر متعهد تصویب کرد و مقرر شد این گروه مجموعه‌ای از کشورهای منتخب آفریقایی، آسیایی و آمریکای لاتین باشد. تعدادی از کشورهای آسیایی و در راس آنها اندونزی، هند، مالزی و سریلانکا، در آفریقا مصر و الجزایر و نیجریه و زیمباوه و کنیا، در آمریکای لاتین هم مکزیک و برزیل و ونزوئلا و جامائیکا و پرو و آرژانتین از مووسان این گروه بودند.

اولین اجلاس گروه 15 در مالزی برگزار شد و همزمان اعضا بیانیه‌هایی در مورد سیاست‌های اقتصاد بین الملل از دیدگاه کشورهای در حال توسعه صدر کردند. با این کار گروه 15 همتای در حال توسعه‌ای برای گروه هفت به حساب می‌آمد.

چه زمانی ایران به این گروه پیوست؟
ایران در سال 1378(1999) در جلسات گروه 15 در ژنو حضور یافت. نمایندگان کلیه کشورهای عضو جلسات کارشناسی را در ژنو برگزار می‌کنند و در واقع سفرای این کشورها در ژنو، نمایندگان دائمی کشورهایشان برای بررسی مسائل و تنظیم دستور جلسات هستند.

ایران از سال 78 درخواست عضویت گروه 15 را ارائه داد و در مرحله اول به عنوان عضو ناظر پذیرفته شد. چالش‌هایی برای عضویت دائم ایران وجود داشت اما پس از مذاکرات و رایزنی‌های فشرده تهران با مصر، مالزی و هند سرانجام مشکلات برطرف شد و ایران در سال 2000 به عضویت دائم گروه 15 در آمد.

اولین جلسه گروه 15 با عضویت ایران اجلاس سران این گروه در اندونزی بود. در این اجلاس تهران پیشنهاد کرد که اجلاس سران بعدی در ونزوئلا باید و در اجلاس ونزوئلا(2004) ایران برای ریاست گروه اعلام آمادگی کرد.

برای انتخاب رئیس میان ایران و الجزایر و سریلانکا نوعی همکاری برقرار شد و مقرر گردید ابتدا الجزایر، بعد ایران و سپس سریلانکا ریاست گروه را بر عهده بگیرند و همین روال طی شد و اکنون ایران به عنوان رئیس گروه میزبان اجلاس سران است.

جایگاه حقوقی و سیاسی این گروه در عرصه بین المللی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
گروه 15 لزوما یک گروه همکاری اقتصادی منطقه‌ای به ترتیبی که کشورها پروژه‌های مشترکی را به اجرا درآورند نیست بلکه گروهی است برای اتخاذ مواضع مشترک پیرامون روندهای کلان اقتصاد و سیاست بین الملل. در نتیجه همکاری اعضای این گروه در درجه اول برای اتخاذ مواضه هماهنگ و یکسان در جریانات اقتصاد جهانی است. در واقع این گروه در ارتباط با مسائل بین المللی اتخاذ مواضع می‌کنند. در عین حال اعضا به صورت دسته جمعی یا گروهی همکاری‌های ویژه‌ای با یکدیگر دارند. به عنوان مثال در اجلاس اندونزی کنفرانس بخش خصوصی اعضا در حاشیه اجلاس سران برگزار شد که زمینه تعامل تبادل را میان بخش‌های خصوصی کشورهای عضو فراهم آورد.

به این ترتیب همکاری‌های درون گروه 15 از طریق بخش خصوصی انجام می‌گیرد و رویکرد گروه هم اتخاذ مواضع سیاسی در برابر روندهای بین المللی است.

ضمانت اجرای تصمیمات این گروه چیست؟
ضمانت اجرای تصمیمات این گروه حجم و وزن و توان اقتصادی کشورهای عضو در اقتصاد جهانی است. به عنوان مثال زمانی که گروه 15 نسبت به نوسانات شدید نرخ‌های ارز بین المللی که اثر معکوس بر اقتصاد کشورهای در حال توسعه دارد اعلام موضع می‌کند، کشورهای دیگر متوجه می‌شوند که گروه 15 با اختصاص حجمی از اقتصاد جهانی به خود، تابع اقتصاد کشورهای قدرتمند نیست و می‌تواند به عنوان یک سد در برابر سیاست‌های آنها عمل کند.