ایران و قابلیت‌های آسیای میانه
دیپلماسی ایرانی: در هفته‌ای که گذشت دیپلماسی ایران در حوزه قفقاز و در بعد تقویت روابط و تبالات اقتصادی فعال بود. با سفر محمود احمدی‌نژاد به تاجیکستان و ترکمنستان در روزهای گذشته، گامی دیگر در جهت توسعه روابط سیاسی و اقتصادی با کشورهای آسیای میانه برداشته شد؛ هرچند که برخی صاحب‌نظران معتقدند که ایران هنوز نتوانسته است به طور مناسب از ظرفیت‌های اقتصادی کشورهای آسیای میانه استفاده کند.
سفر به تاجیکستان
احمدی نژاد در سفر به تاجیکستان روابط دو کشور را راهبردی، عمیق، مستحکم و پایدار توصیف کرده و تاکید کرد که هیچ عاملی نمیتواند این روابط پایدار را سست کند.
با این وجود، روابط دوجانبه ایران و تاجیکستان، از جمله در بخش‌های سیاسی و اقتصادی از ثبات خوبی برخوردار است به طوری که در سه سال گذشته رؤسای جمهوری دو کشور 6 بار با هم دیدار کرده‌اند.
ایران، تاجیکستان را به عنوان مرکز مبادلات تجاری، علمی و فرهنگی خویش در آسیای مرکزی می‌داند و تلاش میکند حجم مبادلات تجارى و بازرگانى خود با اين کشور را افزايش دهد. این مسائل اما به معنای سطح مطلوب روابط نیست؛ در واقع علی رغم آن که تاجیکستان به صحنه رقابت اقتصادی و سیاسی نفس‌گیر چین، روسیه و امریکا بدل شده است اما ایران با وجود اشتراک زبان و نزدیکی‌های فرهنگی و علائق عمیق تاجیک‌ها به ایران زمین، مناسبات خود با تاجیکستان را از سطح امضاء چند تفاهم نامه فراتر نبرده است و جالب این که بسیاری از این تفاهم نامه‌ها هم به عرصه عمل نرسیده‌اند.
سفر به ترکمنستان
در جریان سفر احمدی‌نژاد به عشق‌آباد، اسناد جدیدی برای توسعه همکاری‌ها در زمینه اقتصادی امضا شد که اجرای آنها، سطح مبادلات و همکاری‌ها را از جمله در حوزه انرژی، انتقال دانش فنی و مهندسی و فناوری‌های صنعتی از ایران به تاجیکستان و ترکمنستان و اجرای طرح‌های زیربنایی و زیرساختی مانند ساخت بزرگراه، تونل و سدهای آب‌رسانی ارتقا می‌بخشد.
روابط ایران و ترکمنستان همواره مسیر رو به گسترشی را طی کرده است. اوج این روابط در دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی بود و پس از آن در دولت خاتمی ادامه یافت.
از زمان حضور احمدی‌نژاد در رأس دولت، به نظر می‌رسد این روابط با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است. هنگامی که ترکمنستان در زمستان سخت سال 86 صادرات گاز خود به ایران را قطع کرد، بسیاری بر این عقیده بودند که روابط ایران ترکمنستان به پایین‌ترین سطح خود رسیده است.
ایران همواره ترکمنستان را به عنوان بازاری استراتژیک برای عرضه محصولات اقتصادی در نظر گرفته است. با این وجود، احمدی‌نژاد در دیدار از عشق‌آباد و مذاکره با مسوولان ترکمن، موضوع واردات گاز از این کشور را مورد بحث و بررسی قرار داد.
بر خلاف تاجیکستان، ترکمنستان به لطف سرمایه‌گذاری‌های خارجی و همچنین در آمد‌های ناشی از افزایش صدور گاز طبیعی، از رشد اقتصادی سالانه بالایی برخوردار است. رشد اقتصادی بالاتر، قدرت خرید و ظرفیت واردات این کشور را افزایش داده است. اين در حالی است که ایران با توجه به نزدیکی جغرافیایی و تناسب بازار خرید ترکمستان، می‌تواند به صادر کننده عمده کالا به این کشور تبدیل شود.
ترکمنستان روزانه ۱۴ تا ۲۵ میلیون متر مکعب گاز به ایران صادر میکند. ایران از این طریق می‌تواند نیاز‌های مناطق شمالی و شرقی خود به گاز طبیعی را تامین کند.
بسیاری از صاحب نظران معتقدند ایران می‌تواند از راه کنترل بازار مصرف داخلی، افزایش تولید و ایجاد ظرفیت‌های صادرات گاز، در بازار‌های جهانی با ترکمنستان از در رقابت نیز داخل شود. با افزایش علاقه چین به خرید گاز از ترکمنستان، ایران نگران کاهش دریافت گازی است که انتظار داشت از میدان دولت آباد ترکمنستان دریافت کند.
برنامه ریزی برای سفرهای دیپلماتیک میان تهران و پایتخت های کشورهای حوزه قفقاز و آسیای میانه در کنار تنظیم و امضای توافقات و اسناد مختلف همکاری میان طرفین تنها در صورت عزم راسخ ایران برای توسعه همکاری با کشورهای این حوزه و بهره گیری حداکثری از ظرفیت‌های این منطقه استراتژِیک، اثربخش خواهد بود.
برای ایران، حوزه قفقاز و آسیای میانه در نزدیکی روسیه، چین و اروپا دارای قابلیت‌های سرشار اقتصادی، استراتژِیکی، تجاری و بازرگانی و البته سیاسی و دیپلماتیک است و برنامه ریزی برای استفاده مطلوب بر اساس منافع ملی از این قابلیت‌ها به توسعه نفوذ ایران در منطقه و تسهیل روابط تهران کشورهای فرا منطقهای یاری می‌رساند؛ چراکه کشورهای حوزه قفقاز هر یک به تناسبی با امریکا اروپا و دو قدرت منطقهای چین و روسیه روابط گستره‌ای دارند.
نظر شما :