آشنایی با سبدهای نفتی جهان

به گزارش سازمان اطلاعات انرژی  امریکا در دنیا بیشتر از161 نوع نفت خام وجود دارد که هریک از نظر خصوصیات داخلی، کیفیت و میزان نفوذ در بازارهای مصرف جهانی با یکدیگر تفاوت دارندولی مهمترین عامل تغییرات قیمت آنها یا برتری یکی به دیگری کیفیت  است.

دو سبد نفتی با اهمیت در جهان که تغییرات قیمت آنها  روی قیمت سبدهای دیگر نفتی تاثیر زیادی دارد عبارتند از نفت برنت دریای شمال و نفت وست تگزاس.

 مقایسه این دو نوع نفت با  قیمت سبد نفتی اوپک و قیمت نفتهای وارداتی نیازمند به پالایش(IRAC)  می تواند به تفهیم بهتر این مبحث کمک کند.

نفت وست تگزاس (WTI) با کیفیت ترین نفت جهان است که برای تصفیه شدن و تبدیل شدن به انواع فرآورده های نفتی مثل بنزین بسیار مناسب است. این نفت بسیار سبک است و در ترکیبات آن تنها 24/0 درصد سولفور وجود دارد .

 سهم اندک سولفور سبب شد تا این نفت به یکی از شیرین ترین نفتهای جهان تبدیل شود.این ویژگیها در کنار محل تولید آن (ایالات متحده امریکا) که به مرکز پالایشگاهی و بخشهای مصرف کننده جهان نزدیکی زیادی دارد سبب شد تا یک نفت ایده ال محسوب شود و در مقایسه با دیگر نفتها از قیمت بالاتری برخوردار باشد.

به طور متوسط قیمت نفت وست تگزاس بیشتر از 6 دلار از سبد نفتی اوپک و بین یک تا دو دلار از سبد برنت دریای شمال گران تر است. البته گاهی این تفاوتها بیشتر و گاهی هم کمتر می شود و این مساله به دلیل تغییرات مناسبات سیاسی در جهان  و تحولات ایجاد شده در بازارهای عرضه کننده و تولید کننده نفت مذکور می باشد.

نفت برنت ترکیبی است از15 نفت خام مختلف که از حوزه های نفتی مختلف در سیستم های برنت و نینیان (Brent and Ninian systems) واقع در دریای شمال استخراج می شود. این نفت در زمره نفتهای سبک محسوب می شود ولی به اندازه نفت وست تگزاس سبک نیست.

این نفت 37/0 درصد سولفور دارد و این میزان سولفور سبب شد تا این نفت نیز همچون نفت وست تگزاس یک نفت شیرین باشد. شیرینی این نفت از وست تگزاس کمتر است. نفت برنت برای تولید بنزین ودیگر فرآورده های واسط صنعتی کاربرد زیادی دارد و بیشترین بازار مصرف آن کشورهای شمال غربی اروپا و افریقا است.

قیمت نفت برنت نسبت به نفت وست تگزاس یک تا دو دلار کمتر و نسبت به سبد نفتی اوپک 4 تا 5 دلار بیشتر است.البته عواملی که در مورد نفت وست تگزاس گفته شد هم می تواند باعث برهم خوردن این نسبتهای قیمتی برای نفت برنت با دیگر نفت ها شود.

سازمان کشورهای صادر کننده نفت در مورد سبد نفت اوپک می نویسد:سبد نفتی اوپک میانگین وزنی قیمت 11 نفت خام تولید شده در کشورهای عضو اوپک است. یازده نفتی که در این سبد حضور دارند عبارتند از :

نفت ساهاران بلند Saharan Blend کشور الجزیره، نفت میناس Minasکشور اندونزی، نفت سنگین ایرانIran Heavy، نفت سبک بصره Basra Lightمتعلق به کشور عراق، نفت صادراتی کویتKuwait Export ، نفت اس سایدرEs Sider  کشور لیبی، نفت سبک بونی Bonny Lightکشور نیجریه، نفت مارین قطرQatar Marine، نفت سبک عرب Arab Light متعلق به کشورعربستان سعودی ، نفت موربان Murban کشور امارات متحده عربی و نفت BCF 17 کشور ونزوئلا.

البته استفاده از قیمت این نفتها برای تعیین متوسط قیمت سبد اوپک از پانزدهم ژوئن سال 2005 میلادی آغاز شد . پیش از آن تنها 6 نفت خام تولیدی در کشورهای عضو اوپک و یک نفت خام تولید مکزیک در این سبد حضورداشتند و برای تعیین قیمت سبد نفتی اوپک استفاده می شدند.

 از اول ژانویه سال 1987 میلادی تا 15 ژوین سال 2005 میلادی سبد نفتی اوپک نفتهای زیر را دربر می گرفت:

نفت سبک عرب Arab Light متعلق به عربستان سعودی ، نفت سبک بونی Bonny Lightمتعلق به لیبی،نفت فاتح Fateh متعلق به دوبی، نفت ایستموس Isthmusمتعلق به مکزیک که یک عضو غیر اوپکی بود، نفت میناس  Minasکشور اندونزی،نفت ساهاران بلندSaharan Blend  کشور الجزیره  و نفت سبک جوانا  تیاTia Juana Light کشور ونزویلا .

از آنجا که سبد نفتی اوپک ترکیبی از چندین نفت سبک و سنگین است در مقایسه با نفت برنت و وست تگزاس سنگین تر است ولی بازار مصرف آن نه یک منطقه یا قاره خاص  خاص بلکه تمامی کشورهای دنیا است .

تولید کنندگان اوپک سعی می کنند با تغییر میزان تولید خود قیمت این سبد نفتی را در یک بازه قیمتی معقولی قرار دهند و مانع از کاهش آن شوند.شایان ذکر است در سال 2000 میلادی  قیمت سبد نفتی اوپک برابر با 60/27 دلار بود در حالیکه در سال 2006 میلادی قیمت این سبد نفتی به بیشتر از 70 دلار رسید.

قیمت نفت وارداتی نیازمند پالایش  نیز متوسط وزنی قیمت نفتهای وارداتی به بازار مصرف امریکا در یک دوره زمانی خاص است. از آنجا که امریکا ر مقایسه با دیگر کشورهای جهان انواع متفاوت تری از نفتها را وارد می کند قیمت ارایه شده توسط این شاخص می تواند مقیاس واقعی تری از متوسط قیمت انواع نفتها را در بازارهای جهانی ارایه دهد.

معمولا قیمت این سبد نفتی 6 تا 8 دلار کمتر از نفت وست تگزاس و 5 تا 6 دلار کمتر از نفت برنت است. قیمت این سبد نفتی در ماه اکتبر هر سال تعیین می شود .