شوراى همکارى خليج فارس نمونه يک اتحاد منطقه اى کارا

کشورهاى عضوشورای همکاری خلیج فارس  اخيرا به تعداد گردهمايى خود افزوده اند و سطح مراودات سياسى و اقتصادى خود را افزايش داده اند. شايد شوراى همکارى بتوان نمونه اى کارا و مفيد از اتحاديه هاى منطقه اى دانست که در خاورميانه شکل گرفته و بر خلاف درخواست ايران، اين کشور يکى از غايبان آن است.

براى شناخت بيشتر و همچنين آشنايى با اهداف شوراى همکارى خليج فارس نگاهى داشتيم به ساختار اين شورا و اعضاى آن و همچنين مرورى بر اقتصاد رو به توسعه اين کشورها.

                                                                        ***

شوراى همکارى خليج فارس در 25 می سال 1981 میلادی برای تقویت قدرت اقتصادی و سیاسی کشورهای عرب اطراف خلیج فارس در برابر دیگر کشورهای منطقه تشکیل شد. در این شورا کشورهای امارات متحده عربی، عربستان سعودی، کویت، بحرین، قطر و عمان عضو هستند و قوانینی برای تسهیل تجارت و روابط اقتصادی بین خود وضع کرده اند.

البته تمامی کشورهای اطراف خلیج فارس به عضویت شورای همکاری خلیج فارس یا به اختصار کشورهای GCC در نیامده اند.

 برای مثال کشورهای عراق و ایران عضو این شورا نیستند و در میان کشورهای عربی هم کشور یمن سالهاست که درصدد پیوستن به این مجموعه است ولی انتظار نمی رود تا سال 2016 میلادی عضویت یمن در شورای همکاری خلیج فارس مورد تایید قرار گیرد.

در تاریخچه سایت کشورهای عضو  در مورد اهداف شکل گیری شورای همکاری خلیج فارس این شورا آمده است:

1- ایجاد قوانین مشابه در حوزه های مختلف از قبیل اقتصاد، امور مالی، تجارت، قوانین گمرکی، توریسم، امور اداری و حقوقی اولین هدف شکل گیری شورا بوده است.

2- همکاری بیشتر کشورهای عضو شورا  برای ارتقای علمی و تکنیکی در صنعت، معدن، کشاورزی ، منابع اب و حیات وحش .

3- تاسیس  یک مرکز تحقیقات علمی در منطقه و استفاده از اندیشه های اندیشمندان این سرزمین ها برای ارتقای کارایی و راندمان این مرکز.

4- انعقاد قراردادهای مشارکت خاص و اشتراک بین شرکتهای مختلف این کشورها به منظور افزایش نرخ گردش پول در منطقه

5- وضع قوانینی برای افزایش مشارکت بخش خصوصی در اقتصاد کشور

6- برقراری رابطه بیشتر  نزدیکتر بین مردم این کشورها به نحوی که یکدیگر را دوست خود بدانند و برای ارتقای سطح تجاری خود اولین گزینه را کشور دوست عضو شورا در نظر بگیرند.

7- ایجاد یک واحد پول مشترک تا سال 2010 میلادی با نام خلیجی که در تمام کشورهای عضو مورد استفاده قرار گیرد.(البته عمان اعلام کرد نمی تواند تا سال مورد نظر این هدف را محقق گرداند و زمینه را برای تغییر واحد پول خود فراهم آورد.)

کشورهای این منطقه به دلیل دارا بودن ذخایر نفت و گاز در زمره ثروتمند ترین کشورهای جهان هستند و افزایش قیمت نفت سبب شد تا بر ثروت انها هر روز بیشتر اضافه شود. در سالهای اخیر نرخ رشد اقتصادی  این کشورها بسیار بالا بود که دلیل ان سرمایه گذاری درآمد نفتی یک دهه اخیر در بخش توسعه صنعت نفت این سرزمین بود.

به گزارش صندوق بین المللی پول در سال 2006 میلادی تولید ناخالص داخلی اسمی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برابر با 8/717 میلیارد دلار بودکه اصلی ترین دلیل آن رشد بیش از حد اقتصاد کشورهای امارات متحده عربی و قطر ذکر شده است.

با ادامه این روند انتظار می رود در سال 2007 میلادی قطر از نظر تولید ناخالص داخلی سرانه از کشور لوگزامبورگ پیشی بگیرد و به برترین کشور جهان از نظر میزان تولید ناخالص داخلی سرانه  تبدیل شود.در میان کشورهای عضو شورا کشور عربستان سعودی بزرگترین کشور است.

مساحت این کشور دو میلیون و 240 هزار کیلومتر مربع است و در جنوب غربی قاره اسیا واقع شده است. این کشور در جنوب با یمن و عمان، در شرق با امارا ت متحده عربی، در شمال با کویت و اردن و عراق  هم مرز است.

دیگر مرزهای ای کشور به دریاها و خلیج های اطراف منتهی می شود.این کشور بیشتر ین حجم از ذخایر نفتی جهان را در خود جای داده است و بزرگترین تولید کننده نفت اوپک محسوب می شود.

این کشور از سالهای آغازین قرن هجدهم میلادی توسط خانواده ال سعود اداره می شود و هم اکنون نیز این خانواده قدرت را در کشور عربستان در دست دارند.نفت بزرگترین و مهمترین صنعت عربستان است. این کشور بیشترین حجم از ذخایر نفتی تایید شده جهان را داردو یک سوم از تولید اوپک را به خود اختصاص داده است.

این کشور ظرفیت تولید 10 میلیون بشکه در روز را دارد و به همین دلیل یکی از تاثیر گذارترین کشورها در صنعت نفت جهان است. در سالهای دور اصلی ترین منبع درآمد مردم این سرزمین ماهیگیری و کشاورزی بود و امروزه هم این کشور بزرگترین صادر کننده خرما، ماهی و فراورده های دریایی به بازارهای جهان است.در سالهای اخیر عربستان اقدام به ایجاد صنایع سنگین از قبیل پتروشیمی ، فولاد و کود شیمیایی کرده است.

بحرین بزرگترین جزیره عربی است که 678کیلومتر مربع وسعت دارد.این جزیره در 24 کیلومتری ساحل شرقی عربستان و 28 کیلومتری قطر واقع شده است. خاندان آل خلیفه که هم اکنون قدرت را در این کشور در دست دارند در اواسط قرن 18 میلادی وارد این منطقه شده اند و در زره قدیمی ترین خاندان های این سرزمین هستند.

در ماه ﮋوین سال 1932 میلادی برای اولین بار نفت در بحرین کشف شد و از درآمد حاصل از ان برای ارتقای زیر ساختهای اموزسی و بهداشتی در این سرزمین استفاده شد. میزان نفت موجود در بحرین در مقایسه با نفت موجود در کشورهای حوزه خلیج فارس بسیار اندک است و به همین دلیل این کشور در صدد  کاهش وابستگی خود به این منبع پایان پذیر انرﮋی برآمد.

در راستای تحقق این هدف شمار زیادی از شرکتهای تجاری خارجی وارد بحرین شدند و این کشور به مهد صنعت IT جهان بدل شد. امروزه بزرگترین شرکتهای صنعت فن آوری اطلاعات در بحرین فعالیت می کنند و درآمد زیادی از این بخش نصیب کشور بحرین می شود.

کویت کشوری است با مساحت 17هزار و 818 کیلومتر مربع که از سال 1756 تا به امروز توسط خانواده ال صباح اداره می شود. مرزهای این کشور در شمال با عراق و در شمال غرب با عربستان سعودی است و در جهت های دیگر به دریای عمان و خلیج فارس متصل می شود.

نفت بیشترین درامد صادراتی کویت را تشکیل می دهد و در سالهای اخیر به دلیل جذب سرمایه های خارجی موفق شد تا با سرعت زیادتری رشد کند.

آامارها نشان می دهد حجم ذخایر تایید شده نفتی در کویت برابر با 10 درصد کل ذخایر جهان است و از نظر میزان ذخایریکه در خود جای داده است رتبه سوم در جهان را دارد.دیگر صنایع بزرگ کویت عبارتند از فراوری مواد غذایی، تولید مصالح ساختمانی  ازقبیل پلاستیک، سیمان و لوله های فلزی  که هر یک سالانه درامد زیادی را  نصیب این کشور می کنند.

قطر که توسط خانواده ال ثانی اداره می شود مساحتی برابر با 11هزار و 437 کیلومتر مربع دارد. این کشور که تنها با عربستان مرز خاکی دارد کمتر از یک درصد از تولید نفت جهان را به خود اختصاص داده است.

با این وجود  صادرات نفت خام و گاز طبیعی مایع بیشتر از 80 درصد از درامد صادراتی این سرزمین را تشکیل می دهد. بخش بانکداری قطر بسیار قدرتمند است و این صنعت در زمره قدرتمندترین و درامد زاترین صنایع این سرزمین می باشد.

عمان  کشوری با 212 هزار و 457 کیلومتر مربع است و از طرف جنوب غربی با یمن، از غرب با عربستان، شمال غرب با امارات، از شمال و شرق با خلیج فارس و دریای عمان هم مرز است.

این کشور منابع نفت و گاز طبیعی زیادی دارد.حجم ذخایر تایید شده نفتی در این کشور 4 میلیارد بشکه است و منابع غیر قابل جایگزین هستند به همین دلیل دولت عمان در نظر دارد این کشور را به یکی از صادر کنندگان گاز طبیعی تبدیل کند.

اهمیت صنعت عمران در این شور بسیار زیاد است و اصلی ترین محصولات صادراتی عمان در سالهای اخیر فراورده های نساجی، بلوکه های سیمانی، مبلمان، کود و فراورده های فایبرگلاس بوده اند.

عمان از صادرات نفت در آمد قابل توجهی ندارد.