فشارهای بیرونی و لغو سفر احمدی نژاد به امریکای لاتین

در خبرها آمده بود که رييس ‌جمهور پس از اقامتى چند ساعته در دمشق و ديدارهايى با مقام های ارشد اين کشور، سفر خود را به سه کشور آمريکاى لاتينی یعنی اکوادور، برزيل و ونزوئلا آغاز مى‌کند. این سفر، دوره ای خوانده شده بود ولی همچون سفرهای پیشین که به این منطقه انجام می شد، با تبلیغات چندانی همراه نبود.

پیش بینی می شد که پس از اقدام های تازه ایالات متحده درباره محدودیت های بنزینی علیه ایران، این سفر حاوی توافقات مهمی در زمینه انرژی و تبادلات اقتصادی باشد. هر چه دایره تحریم ها علیه ایران تنگ تر و شدت آنها بیشتر می شود، روابط ایران با غیرمتعهدها و مخالفان نظم موجود جهانی نیز نزدیک تر و مستحکم تر می شود.

این همان مسئله ای بود که باعث شد تا وزير امور خارجه آمريکا نسبت به آن ابراز نگرانى کند و آن را به موفقیت های ایران در امریکای لاتین تعبیر کند. اما این بار ایالات متحده فشارهای بیشتری بر همسایگان جنوبی وارد کرده است تا متوجه هزینه های سیاست خارجی خود در قبال ایران باشند.

شاید بعد از نشست کشورهای قاره امریکا که با مصافحه اوباما و چاوز و نیز ردوبدل شدن پیام های مثبت میان رهبران امریکا و کوبا همراه بود، اظهارات هيلارى کلينتون مبنی بر اینکه ايالات متحده آمريکا تلاش خواهد کرد تا روابط خود را با سخت ترين منتقدانش بهتر کند، معنا و مفهوم جدی تری برای ایران داشته باشد.

کلینتون روز جمعه برای القای صریح تر این جمله به هوگو چاوز و برادران کاسترو اشاره کرد و با انتقاد از اقدام های دولت جورج بوش پیرامون کشورهای آمريکاى لاتين گفت: ايالات متحده امروز بايد تلاش کند تا تلاش هاى چين، ايران و روسيه را براى افزايش نفوذ در اين کشورها خنثى کند.

او مستقیما به اهداف اقتصادی ایران در این منطقه اشاره کرد و گفت: آنها در حال ايجاد ارتباطات سياسى و اقتصادى بسيار قدرتمندى هستند. من فکر نمى کنم که اين مسئله در جهت منافع ما باشد.

وی از این رو اذعان کرد که می بایست ارتباط سیاسی بهتر و وثیق تری با این کشورها برقرار کرد و از پشت کردن کامل به آنها برحذر بود.

بخش دیگری از سخنان او به طور مستقیم متوجه حضور ایران در نیکاراگوئه بود که حواشی ای نیز با خود به همراه آورد. کلینتون به حضور گسترده ايرانيان در پايتخت این کشور اشاره کرد و گفت: ايرانى ها در حال ساختن يک سفارت بسيار بزرگ در ماناگوا پايتخت اين کشور هستند.

و کلینتون سپس تاکید کرد که برای یافتن راهی در جلوگیری از این کار با رئیس جمهور نیکاراگوئه وارد صحبت خواهند شد. این سخنان خیلی زود در طرف مقابل موثر افتاد و واکنش وزارت خارجه نیکاراگوئه را موجب شد.

وزیر خارجه این کشور از واشنگتن خواست تا در روابط تهران با آمریکای لاتین دخالتی نکرده و به آن احترام بگذارد. ساموئل سانتوس اعلام کرد که رابطه بین ماناگوا و تهران در چارچوب قانون انجام می شود و همان طور که نیکاراگوئه به دوستی آمریکا با دیگر کشورها احترام می گذارد، آمریکا نیز باید به نیکاراگوئه احترام بگذارد.

از سوی دیگر وزارت خارجه ایران نیز واکنشی محسوس در این باره داشت. سخنگوی دستگاه دیپلماسی در نشست هفتگی خود با خبرنگاران، ادعای هیلاری کلینتون را مبنی بر احداث سفارتخانه ای بزرگ و حضوری گسترده در این کشور رد کرد و آن را امری خارج از عرف دیپلماتیک و مناسبات رایج میان کشورها ندانست.

از سوی دیگر طی هفته های گذشته دولت برزیل نیز از سوی رژیم صهیونیستی تحت فشار قرار گرفته بود تا در روابط اقتصادی خود با تهران تجدیدنظر کند. اگرچه وزارت خارجه برزیل نیز چون نیکاراگوئه خواهان دخالت نکردن دولت های غیر در روابط کشورش با دنیا شد و وزارت خارجه ایران هم اعلام کرد که این سفر تحت تاثیر هیچ طرف ثالثی قرار نخواهد گرفت، اما به نظر می رسد که تلاش های اسرائیل در این زمینه بی نتیجه نبوده و این دولت قصد دارد با استفاده از نفوذ خود زمینه های رشد مناسبات خارجی ایران را با دول خارجی محدودتر سازد.

روی هم رفته اتفاقات پنهانی که ظرف چند روز گذشته رخ داده و راه های اتصال بی دغدغه ایران را به متحدان امریکای لاتینی با دشواری مواجه کرده، سبب شده است تا سفر محمود احمدی نژاد که حتی تا روز قبل از سفر به سوریه نیز بر قوت خود باقی بود، به یکباره لغو و به زمانی دیگر موکول شود. از آنجا که برنامه ریزی سفرهای دوره ای معمولا نیاز به هماهنگی بلندمدت و پیوسته ای با کشورهای میزبان دارد و می بایست از پیش برنامه های ملاقات ها و حضور رئیس جمهور در مقاصد بعدی مشخص شده باشد، به نظر نمی رسد که ضرورت های داخلی موجب لغو سفر دوره ای احمدی نژاد به امریکای لاتین شده باشد.

اگر دلیل لغو سفر دوره ای رئیس جمهور را به امریکای لاتین، فشارهای بیرونی وارده بر این کشورها قلمداد کنیم باید نسبت به روابط ناچیز و دایره محدود کشورهای متحد با خود نیز احساس نگرانی کرده و راهکارهایی تازه را هم برای خروج از بحران های اقتصادی پیش رو جستجو کنیم.