ایران؛ پایدارترین کشور در حمایت از آرمان‌های منطقه

دنیس راس، مشاور ویژه وزیر امور خارجه امریکا در امور خلیج فارس و جنوب شرقی آسیا هم اکنون در خاورمیانه مشغول رایزنی با رهبران کشورهای عربی است. وی به منظور بررسی برنامه‌ هسته‌ای ایران سفرش را به منطقه آغاز کرده است.  از سوی دیگر به نقل از ديپلمات‌هاى عربی، وزيران امور خارجه کشورهاى عربى قرار است در این هفته در جلسه فوق العاده،‌ گزارشات مربوط به مواضع امريکا و اسرائيل را که خواهان ارتباط دادن برنامه هسته‌اى ايران به روند صلح ميان اعراب و اسرائيل هستند بررسى کنند.

گفتاری از محمود شمس الواعظین، تحلیل گر مسائل جهان عرب:
ایالات متحده امریکا در برابر برنامه هسته ای ایران تاکنون سه دیدگاه متفاوت ابراز داشته است، از یک سو خانم کاندولیزا رایس در آخرین ماه های مسئولیت خود وزارت خارجه امریکا به خاورمیانه آمد و مسئله نگرانی کشورهای عربی از برنامه هسته­ای ایران را بر مخاطرات ناشی از این برنامه افزود.

پس از آن کشورهای عربی در هر یک از رکوع و سجودشان بحث مربوط به برنامه هسته ای ایران را تکرار می کردند. حال آن طور که شواهد نشان می دهد سیاست های رئیس جمهور جدید امریکا بر عمده سازی خطر هسته­ای ایران استوار نیست ضمن اینکه باراک اوباما رسما نسبت به حق ایران در بهره مندی از چرخه هسته ای مسالمت آمیز تاکید داشته است، بنابراین علاقمند نیست که فضای مربوط به پرونده هسته­ای ایران را متشنج کند، این سیاست های جدید امریکاست با این وجود فشار کشورهای عربی ناشی از سیاست های قبلی ایالات متحده همچنان بر سر مسائل هسته ای ایران و نگرانی های آنها ادامه دارد.

به نظر می رسد که دنیس راس، در ارتباط با چند موضوع وارد خاورمیانه شده است. اول، مذاکرات احتمالی ایران و امریکاست که وی قصد دارد این موضوع را با متحدین عربی خود در میان بگذارد و به طرف های عربی امریکا این اطمینان را بدهد که چنین مذاکراتی به زیان جایگاه و منافع کشورهای عربی نخواهد بود.

بلافاصله پس از طرح مقوله آمادگی امریکا برای گشودن فصل نوینی در مناسبات با تهران، کشورهای عربی پیرامون پیامدهای این گفت و گوها و تاثیر آن بر جایگاه کشورهای عربی در منظومه استراتژی­های منطقه­ای ایالات متحده، ابراز نگرانی کردند.

آنها این نگرانی را تا جایی توسعه دادند که هم اکنون سناریوهایی از قبیل عمده کردن خطر حزب الله و دخالت های این گروه در مصر، قطع رابطه مراکش با تهران و مواردی از این قبیل در چهارچوب عکس العکل کشورهای میانه روی عرب به سناریو و احتمال شروع رابطه امریکا با تهران تلقی می­شود.

بنابراین هم اکنون این ایالات متحده امریکاست که باید به کشورهای عربی به ویژه محور میانه رو پیرامون عدم تاثیرگذاری مذاکرات پیش روی واشنگتن و تهران بر هم پیمانی امریکا و کشورهای عرب، اطمینان دهد.

به نظر می رسد که دنیس راس طی سفر به خاورمیانه قصد دارد این اطمینان را به کشورهای منطقه بدهد.

نکته دوم این است که مشاور ویژه وزیر امور خارجه امریکا در امور خلیج فارس و جنوب شرقی آسیا می خواهد طی این سفر در ارتباط با مسئله هسته ای ایران، کشورهای عربی محور اعتدال را به موضعی واحدی برساند تا در صورت ضرورت تشکیل یک اجماع منطقه­ای در ارتباط با پرونده هسته­ای ایران، امریکا از قبل مواضع کشورهای عربی – بویژه کشورهای محور اعتدال- را سنجیده باشد.

نکته سوم پیشبرد روند صلح در خاورمیانه است، چنانچه می دانیم دنیس راس پیشتر در ارتباط با استراتژی مهار دوگانه – در دوران ریاست جمهوری بیل کلینتون- فعال بوده است و یکی از کارشناسان مهم خاورمیانه محسوب می شود. از سر گیری فعالیت وی در خاورمیانه حکایت از فعال شدن استراتژی امریکا در منطقه دارد.

روی کار آمدن جناح تندروی لیکود در اسرائیل بسیاری از کشورهای عربی را نگرانی کرده و اظهارات لیبرمن، وزیر خارجه اسرائیل و برخوردهای رادیکال وی حتی بسیاری از کشورهای منطقه را نسبت به فرمول تشکیل دو دولت در فلسطین تاریخی نا امید کرده است، لذا دنیس راس قصد دارد از این جهت هم کشورهای عربی را مطمئن سازد که ایالات متحده همچنان از این فرمول جانبداری می کند و اسرائیل را در نهایت امر به پذیرش چنین فرمولی وادار خواهد کرد.

این مجموعه ماموریت های دنیس راس در سفر به خارمیانه است، معتقدم اگر مذاکرات امریکا با ایران آغاز شود، کلیه رفت و آمدهای و فعل و انفعالات منطقه­ای تحت تاثیر این مذاکره قرار خواهد گرفت، اول به دلیل اهمیت این مذاکره، دوم به واسطه جایگاه ایران در خاورمیانه و سوم به دلیل نگرانی بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای محور اعتدال در خاورمیانه از اینکه ارزش یا سهام شان در سیاست های امریکا در سایه گفت و گوی این کشور با ایران به همراه بحران اقتصادی جهان، با کاهش مواجه شود.

با این وجود نیروهای معتدل عرب در ارزیابی مواضع ایران در صورت آغاز مذاکراتش با امریکا بسیار خطا می کنند، چراکه احساس آنها با واقعیات موجود در داخل ایران تطبیق ندارد، آنها باید شناخت خود را در رابطه با مسائل ایران تقویت کنند.

به نظر می رسد ایران در شروع مذاکراتش با ایالات متحده، آرمان های ملت های خاورمیانه در ارتباط با فلسطین و دیگر مسائل منطقه را به حساب جلب رضایت امریکا نخواهد فروخت. این ایران است که همواره پایدارترین کشور در ارتباط با مسائل خاورمیانه باقی خواهد ماند و کشورهای عربی خطا می کنند اگر چنین تصوری داشته باشند که توافقات ایران و امریکا بر سر مسائل منطقه به زیان منافع ملی آنها خواهد بود.

چنین وهمی نشان می­دهد تا چه اندازه کشورهای عربی خاورمیانه از استراتژی تبعیت بی چون چرا از امریکا پیروی می­کنند.

این کشورها به جای چنین تبعیتی باید از سیاست های مستقل و متکی بر پایداری و آرمان­های ملت­های منطقه حمایت کنند، چگونه است که با تغییر دولت در اسرائیل، دولت جدید مواضع تندی را بی توجه به عکس العمل های امریکا اظهار می کند اما کشورهای عربی نگران هر اتفاقی هستند که در منطقه روی می­دهد.

در این ارتباط عرب ها حتی می توانند با تکیه بر مقررات و مصوبات شورای امنیت نسبت به عملکرد اسرائیل – که تاکنون این کشور به هیچ یک از آنها وقعی ننهاده است- نسبت به وادار ساختن امریکا به عکس العمل در برابر اسرائیل اقدام کنند.