فرهنگ اندیشه های سیاسی
منبعی مفید برای شروع جدی مطالعات سیاسی و تعمیق در مباحث پیجیده آن
فرهنگ اندیشه های سیاسی
فیلیپ پی. وینر (سر ویراستار)
ویراستار بخش سیاسی: ایزیا برلین
ترجمه خشیار دیهیمی
نشر نی، 1385
624 صفحه
انتشار فرهنگ ها در زمینه های مختلف علوم انسانی و اجتماعی خوشبختانه در سال های اخیر رشد زیادی کرده است، هر چند هنوز ما با نقطه آرمانی و ضروری برای کشوری که به دلیل وارد شدن در یک فرایند بزرگ انقلاب اجتماعی نیاز شدیدی به منابع و مراجع اساسی برای توانایی به تفکر و پیدا کردن راه خود در شرایط سخت و پیچیده جهان کنونی دارد، فاصله داریم. اما یکی از مشکلاتی که بر سر راه هر گونه فرهنگ نویسی وجود دارد و تمام کسانی که از دور یا نزدیک با این موضوع سروکار دارند به آن آگاهند، نبود زمینه های لازم و مناسب برای کار جمعی و هماهنگ در ایران است. متاسفانه این امر سبب می شود که اغلب کارها متکی به فرد باشند و هر کس به سلیقه و توانایی خود گامی، هر چند در بسیاری موارد ارزشمند، اما به هر رو محدود در زمینه ای که فکر می کند دارای اهمیت بیشتر و اولویت است، بردارد. خشیار دیهیمی یکی از همین افراد است که به همت او تاکنون مجموعه های زیادی شکل گرفته اند و فرهنگ های زیادی به چاپ رسیده اند. این فرهنگ نیز یکی از همین آثار ارزشمند است که کاملا می توان به مترجم زمانی که می گوید با چه مشکلاتی برای به سرانجام رساندن آن روبرو شده، باور داشت.
مساله در واقع آن است که بدون کار جمعی نمی توان هیچ کار بزرگی را با خاطر آسوده انجام داد و این سبب می شود که ما از بسیاری از مهم ترین آثاری که هر روز در جهان منتشر می شوند، محروم بمانیم. یک راه برای بیرون آمدن از این مشکل آن است که نه تمام یک فرهنگ بلکه بخشی از آن را ترجمه کنیم و این کاری است که در کتاب حاضر انجام شده است. «فرهنگ اندیشه سیاسی» همانگونه که مترجم در مقدمه خود آورده است بخش سیاسی بیرون آمده از فرهنگ «تاریخچه اندیشه ها» ی انتشارات اسکریبنرز است که چاپ نخست آن در سال 1974 منتشر شده است و این ترجمه از ویراست 2005 آن انجام گرفته است.
این فرهنگ برغم قدیمی بودن نسبی آن به دلیل بنیادی بودن و نظری بودن مطالب، رنگ اندکی از کهنگی دارد و می توان با اطمینان نسبی بدان مراجعه کرد. مطالب بر اساس مفاهیم کلیدی طبقه بندی شده اند: انقلاب،دموکراسی، استبداد، قرارداد اجتماعی، رمانتیسم در تفکر سیاسی، ایدئولوژی، مفهوم بیگانگی نزد هگل و مارکس، اراده عمومی، عدالت، قانون سالاری، آنارشیسم، ماکیاولیسم، لیبرالیسم، توتالیتاریسم، محافظه کاری، اوتوپیا، ایدئولوژی کمونیسم شوروی، سوسیالیسم از دوران باستان تا مارکس، مارکسیسم، تجدید نظر طلبی مارکسیستی از برنشتاین تا اشکال مدرن، ماتریالیسم تاریخی و دیالکتیکی، سوسیال دموکراسی در آلمان و تجدید نظر طلبی، عناوین اصلی این فرهنگ هستند که هر یک به وسیله یکنویسنده تالیف شده اند ولی از نظر حجم و میزان عمق مطالب با یکدیگر برابری نمی کنند.
آنچه تا اندازه ای به این فرهنگ ضربه می زد همانگونه که مترجم نیز تا اندازه ای با این موضوع موافق است، قرار گرفتن چارچوب اساسی مطالب در دوران جنگ سرد است. بدین ترتیب از آنجا که ما هنوز شاهد سقوط نظام شوروی نبوده ایم بسیاری از مباحثی که بعدها لنینیسم و مارکسیسم را به زیر سئوال بردند، هنوز در آن زمان مطرح نبودند، و از این لحاظ خلائی در کتاب احساس می شود و بر عکس بر برخی از مسائل همچون تجدید نظر طلبی در مارکسیسم و سوسیال دموکراسی تاریخی در آلمان یا ایدئولوژی کمونیسم شوروی تاکیدی بیش از اندازه ( در مقایسه آنها در حال حاضر) شده است. افزون بر این از هیچ یک از مباحث ناشی از تجربه سوسیالیسم واقعی در شوروی، چین، کوبا، کامبوج، جریان های مسلحانه و مباحث جدید جهانی شدن و فرایند های نو مارکسیسیتی و سوسیالیسم های جدید از جمله گرایش های زیست محیطی در این کتاب نمی توان اثری یافت.
با این وجود، کتاب در دوران تاریخی ای که پوشش می دهد، اثری کامل و مرجعی گریز ناپذیر برای تمام علافمندان به علم سیاسی و همچنین جامعه شناسان و انسان شاسان در حوزه تخصصی سیاست و دولت به شمار می آید. مقالات کتاب که برخی از آنها بسیار روشنگرانه هستند و خوانندگان و به خصوص دانشجویان را از پیش داوری های سطحی نگرانه خارج می کنند ( برای مثال مقاله آنارشیسم یا مقاله ماکیاولیسم) هر یک با یک کتاب نامه و ارائه مراجع خانمه می یابند، هر چند نقطه ضعفی که در چاپ فارسی وجود دارد در آن است که نویسندگان مقالات معرفی نشده اند. با توجه به آنکه این بخش از یک فرهنگ بزرگ بیرون آمده است بسیار مفید خواهد بود که در چاپ های بعدی مشخصات این نویسندگان که بی شک در کتاب اصلی و کامل آمده به ترجمه اضافه شود تا اعتبار علمی بیشتری به اثر داده شود. نبود نمایه موضوعی در کتاب نیز شایسته یک کتاب علمی نیست.
از مهم ترین امتیازات کتاب نثر روان و بسیار شیوای فارسی آن و البته سادگی نسبی متن اصلی است که خوانش کتاب را بسیار لذت بخش و سهل می کند و این کتاب را به منبعی بسیار قابل دسترس برای شروع جدی مطالعات سیاسی و در عین حال آشنایی اولیه و آماده شدن برای تعمیق در مباحث پیجیده ای که در هر یک از حوزه ها وجود دارد، می کند.
فیلیپ پی. وینر (سر ویراستار)
ویراستار بخش سیاسی: ایزیا برلین
ترجمه خشیار دیهیمی
نشر نی، 1385
624 صفحه
انتشار فرهنگ ها در زمینه های مختلف علوم انسانی و اجتماعی خوشبختانه در سال های اخیر رشد زیادی کرده است، هر چند هنوز ما با نقطه آرمانی و ضروری برای کشوری که به دلیل وارد شدن در یک فرایند بزرگ انقلاب اجتماعی نیاز شدیدی به منابع و مراجع اساسی برای توانایی به تفکر و پیدا کردن راه خود در شرایط سخت و پیچیده جهان کنونی دارد، فاصله داریم. اما یکی از مشکلاتی که بر سر راه هر گونه فرهنگ نویسی وجود دارد و تمام کسانی که از دور یا نزدیک با این موضوع سروکار دارند به آن آگاهند، نبود زمینه های لازم و مناسب برای کار جمعی و هماهنگ در ایران است. متاسفانه این امر سبب می شود که اغلب کارها متکی به فرد باشند و هر کس به سلیقه و توانایی خود گامی، هر چند در بسیاری موارد ارزشمند، اما به هر رو محدود در زمینه ای که فکر می کند دارای اهمیت بیشتر و اولویت است، بردارد. خشیار دیهیمی یکی از همین افراد است که به همت او تاکنون مجموعه های زیادی شکل گرفته اند و فرهنگ های زیادی به چاپ رسیده اند. این فرهنگ نیز یکی از همین آثار ارزشمند است که کاملا می توان به مترجم زمانی که می گوید با چه مشکلاتی برای به سرانجام رساندن آن روبرو شده، باور داشت.
مساله در واقع آن است که بدون کار جمعی نمی توان هیچ کار بزرگی را با خاطر آسوده انجام داد و این سبب می شود که ما از بسیاری از مهم ترین آثاری که هر روز در جهان منتشر می شوند، محروم بمانیم. یک راه برای بیرون آمدن از این مشکل آن است که نه تمام یک فرهنگ بلکه بخشی از آن را ترجمه کنیم و این کاری است که در کتاب حاضر انجام شده است. «فرهنگ اندیشه سیاسی» همانگونه که مترجم در مقدمه خود آورده است بخش سیاسی بیرون آمده از فرهنگ «تاریخچه اندیشه ها» ی انتشارات اسکریبنرز است که چاپ نخست آن در سال 1974 منتشر شده است و این ترجمه از ویراست 2005 آن انجام گرفته است.
این فرهنگ برغم قدیمی بودن نسبی آن به دلیل بنیادی بودن و نظری بودن مطالب، رنگ اندکی از کهنگی دارد و می توان با اطمینان نسبی بدان مراجعه کرد. مطالب بر اساس مفاهیم کلیدی طبقه بندی شده اند: انقلاب،دموکراسی، استبداد، قرارداد اجتماعی، رمانتیسم در تفکر سیاسی، ایدئولوژی، مفهوم بیگانگی نزد هگل و مارکس، اراده عمومی، عدالت، قانون سالاری، آنارشیسم، ماکیاولیسم، لیبرالیسم، توتالیتاریسم، محافظه کاری، اوتوپیا، ایدئولوژی کمونیسم شوروی، سوسیالیسم از دوران باستان تا مارکس، مارکسیسم، تجدید نظر طلبی مارکسیستی از برنشتاین تا اشکال مدرن، ماتریالیسم تاریخی و دیالکتیکی، سوسیال دموکراسی در آلمان و تجدید نظر طلبی، عناوین اصلی این فرهنگ هستند که هر یک به وسیله یکنویسنده تالیف شده اند ولی از نظر حجم و میزان عمق مطالب با یکدیگر برابری نمی کنند.
آنچه تا اندازه ای به این فرهنگ ضربه می زد همانگونه که مترجم نیز تا اندازه ای با این موضوع موافق است، قرار گرفتن چارچوب اساسی مطالب در دوران جنگ سرد است. بدین ترتیب از آنجا که ما هنوز شاهد سقوط نظام شوروی نبوده ایم بسیاری از مباحثی که بعدها لنینیسم و مارکسیسم را به زیر سئوال بردند، هنوز در آن زمان مطرح نبودند، و از این لحاظ خلائی در کتاب احساس می شود و بر عکس بر برخی از مسائل همچون تجدید نظر طلبی در مارکسیسم و سوسیال دموکراسی تاریخی در آلمان یا ایدئولوژی کمونیسم شوروی تاکیدی بیش از اندازه ( در مقایسه آنها در حال حاضر) شده است. افزون بر این از هیچ یک از مباحث ناشی از تجربه سوسیالیسم واقعی در شوروی، چین، کوبا، کامبوج، جریان های مسلحانه و مباحث جدید جهانی شدن و فرایند های نو مارکسیسیتی و سوسیالیسم های جدید از جمله گرایش های زیست محیطی در این کتاب نمی توان اثری یافت.
با این وجود، کتاب در دوران تاریخی ای که پوشش می دهد، اثری کامل و مرجعی گریز ناپذیر برای تمام علافمندان به علم سیاسی و همچنین جامعه شناسان و انسان شاسان در حوزه تخصصی سیاست و دولت به شمار می آید. مقالات کتاب که برخی از آنها بسیار روشنگرانه هستند و خوانندگان و به خصوص دانشجویان را از پیش داوری های سطحی نگرانه خارج می کنند ( برای مثال مقاله آنارشیسم یا مقاله ماکیاولیسم) هر یک با یک کتاب نامه و ارائه مراجع خانمه می یابند، هر چند نقطه ضعفی که در چاپ فارسی وجود دارد در آن است که نویسندگان مقالات معرفی نشده اند. با توجه به آنکه این بخش از یک فرهنگ بزرگ بیرون آمده است بسیار مفید خواهد بود که در چاپ های بعدی مشخصات این نویسندگان که بی شک در کتاب اصلی و کامل آمده به ترجمه اضافه شود تا اعتبار علمی بیشتری به اثر داده شود. نبود نمایه موضوعی در کتاب نیز شایسته یک کتاب علمی نیست.
از مهم ترین امتیازات کتاب نثر روان و بسیار شیوای فارسی آن و البته سادگی نسبی متن اصلی است که خوانش کتاب را بسیار لذت بخش و سهل می کند و این کتاب را به منبعی بسیار قابل دسترس برای شروع جدی مطالعات سیاسی و در عین حال آشنایی اولیه و آماده شدن برای تعمیق در مباحث پیجیده ای که در هر یک از حوزه ها وجود دارد، می کند.
نظر شما :