سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران سازندگی

سعید یعقوبی

مرکز اسناد انقلاب اسلامی - اسفند 1387

قيمت: 24000 ريال

سیاست خارجی که استراتژی یک کشور برای کسب اهداف ملی برحسب منافع ملی است، دربرگیرنده‌ ابتکار عمل آن کشور یا واکنش به ابتکار عمل دیگر کشورهاست. از جمله مهم‌ترین متغیرهای مؤثر در سیاست خارجی ژئوپلتیک یک کشور، فرهنگ، نیازهای داخلی و بالاخره نظام بین‌الملل هستند که از میان آنها متغیرهای داخلی و بین‌المللی به مراتب نقش تعیین‌کننده‌تری در سیاست خارجی دارند. دوران سازندگی در نظام جمهوری اسلامی ایران (1368 ـ 1376) یکی از دوره‌های مهم در تاریخ جمهوری اسلامی است.

در این مقطع تاریخی، مسئولان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با اتخاذ رویکرد عمل‌گرایی به تعاملی سازنده با جهان خارج، در عین پایبندی به مبانی اصول‌گرایی اسلامی، اقدام کردند.

این امر موجبات شکل‌گیری دوران تنش‌زدایی را فراهم آورد و با اعلام تنش‌زدایی سعی شد با اتخاذ اهدافی در عرصه‌ی سیاست خارجی، ضمن تأمین نیازهای داخلی، بر سازگاری اهداف سیاست خارجی با محیط بین‌المللی افزوده شود.

ضرورت‌های ناشی از جنگ و به طور کلی اوضاع داخلی، که ایران را به اتخاذ سیاست‌های همکاری‌جویانه با سایر کشورها ترغیب می‌کرد، با تحولات گسترده‌ درعرصه‌ی نظام بین‌الملل همزمان بود. تحولات ساختاری نظام بین‌المللی که همراه با پایان جنگ سرد، فروپاشی کامل شوروی، تغییر ژئوپلتیک اروپا و آسیا، اعلام دکترین نظم نوین جهانی و یک‌جانبه‌گرایی آمریکا و شکل‌گیری نظام بین‌الملل در حال گذار بود، سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی را به سمت استراتژی چندجانبه‌گرایی سوق می‌داد تا به این طریق با دشمنی آمریکا مقابله نموده و بر محدودیت‌ها و موانع ناشی از آن غلبه نماید و از عمده‌ترین ویژگی‌های نظام بین‌الملل در حال گذار، که همانا یارگیری و منطقه‌گرایی بود، در جهت تقویت استراتژی چندجانبه‌گرایی بهره بگیرد.

به همین منظور، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با توجه به قطب‌های جدید سیاسی و اقتصادی همچون اتحادیه‌ اروپا (جامعه‌ی اقتصادی 1991)، چین و روسیه، تلاش می‌کرد با دیپلماسی چندجانبه‌گرایی ضمن تأمین نیازهای کشور، سیاست مهار آمریکا و قانون داماتو را بی‌اثر کند. استراتژی چندجانبه‌گرایی که برآمده از عمل‌گرایی دولت سازندگی بود، به گسترش روابط در سطوح کشورهای همسایه، منطقه‌ای و بین‌المللی انجامید.

این کتاب به جهت‌گیری ها و رویکردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران سازندگی (1368 ـ 1376) و سطح روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران با جهان پرداخته است.