برداشت اعراب؛ کنترل ایران بر حماس و حزب الله
پیروزی حماس در غزه و هراس کشورهای محافظه کار منطقه
گفت‌وگو با امیر محبیان، کارشناس و تحلیل‌گر مسائل خاورمیانه
سعيد جليلى، دبير شوراى عالى امنيت ملى جمهورى اسلامى ايران صبح روز چهارشنبه بیست و پنجم دی ماه در راس هياتى وارد دوحه شد.او در اين سفر ضمن ديدار با شيخ حمد بن خليفه، امير دولت قطر، پيام احمدى‌نژاد رييس جمهورى اسلامى ايران را در مورد اوضاع غزه تسليم او کرد.
گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با امیر محبیان، کارشناس و تحلیل گر مسائل خاورمیانه:
- به نظر شما تلاش های دیپلماتیک ایران در منطقه با هدف بهبود اوضاع غزه با وجود دیدگاه منفی ایران نسبت به عملکرد دولت های عربی خاورمیانه در قابل مسائل جاری در غزه چه اثرات و نتایجی را به دنبال خواهد داشت؟
این مذاکرات به هر حال می تواند پیام ایران را به کشورهای منطقه به صورت شفاف و بی واسطه انتقال دهد و در عین حال آنها در می یابند که قدرت بزرگ منطقه ای چون ایران در قبال چنین وضعیتی چه موضعی دارد و ایران نیز می تواند دیدگاه های آنها را- حداقل دیدگاه های غیر شفاف آنها- را دریابد و طرف های مقابل نیز توجیهات خود را در موضوعات مختلف و مساله غزه بیان می کنند.
یک مساله جدی وجود دارد؛ فرق ایران با کشورهای عربی منطقه این است که ایران هژمونی امریکا را در منطقه نپذیرفته است و طبعا مواضع خود را در مورد اسرائیل و حرکت های این کشور زیر سوال برده و مورد انتقاد قرار می دهد، اما اعراب این مساله را پذیرفته اند، در واقع بخش اعظم کشورهای عربی هژمونی امریکا را پذیرفته اند و از اسرائیل هرچند نمی توانند بدلیل مخالفت های مردمی در کشورهایشان حمایت کنند اما در قبال سیاست ها و اقدامات این رژیم نیز سکوت کرده و حتی بعضا ممکن است به صورت لابی معتقد باشند که غزه و یا موقعیتی که غزه در منطقه ایجاد کرده است منجر به تبدیل فضای کنونی منطقه به فضایی انقلابی می شود که سرنگونی دولت های منطقه را ممکن خواهد شد.
به همین دلیل بعید نیست که کشورهای عربی منطقه در قالب لابی ها تمایل خود را برای اینکه به نحوی حماس از صحنه حذف شود به امریکا یا کشورهای دیگر انتقال داده باشند و از سوی اسرائیل یا ایالات متحده امریکا چراق سبز از سوی کشورهای عربی نیز مطرح شود، هرچند امریکا یا اسرائیل توجهی به چراغ سبزهای دولت های عربی منطقه نیز نمی کنند. در عین حال به نظر می رسد مذاکراتی که ایران با کشورهای عربی منطقه در خصوص اوضاع غزه دارد حداقل در انتقال دیدگاه ها می تواند موثر واقع شود.
- در این میان نقش و تاثیر گذاری ترکیه به عنوان کشوری منطقه ای و دارای مناسبات سیاسی با اسرائیل را چگونه ارزیابی می کنید، به ویژه آنکه رئیس مجلس ایران اکنون برای بررسی اوضاع غزه در این کشور به سر می برد؟
ترکیه دچار نوعی پارادوکس است، از یک طرف به طور سیستماتیک، یک رابطه قوی را با اسرائیل را از قبل برقرار کرده است و رابطه اش با این کشور حتی در برخی موارد به حال ارگانیک درآمده و دو کشور در پایتخت های یکدیگر سفارت خانه دارند و ارتباطات قوی میانشان برقرار است.
از سوی دیگر دولتی که در ترکله حاکم است، دولتی است که گرایش های متفاوتی را اعلام کرده و در واقع اکنون بالاترین فشار شاید بر دولت اسلام گرای ترکیه وارد می شود چراکه از یک سو باید هواداران اسلام گرای خود را در قبال نوع رابطه اش با اسرائیل توجیه کند زیرا آنها پذیرای مسائل در حال اتفاق در غزه نیستند و از طرفی باید به نحوی حرکت کند که گروه های لائیک و نظامیان ترکیه که رابطه حسنه ای با اسرائیل دارند دچار حساسیت نشوند. بر همین اساس معتقدم که ترکیه بسیار محافظه کاران در زمینه اوضاع غزه مجبور به حرکت هستند.
- کشورهای غیر متعهد درخواست جلسه ای اضطراری مجمع عمومی برای بررسی اوضاع غزه کرده اند، نقش و جایگاه کشورهای غیرمتعهد و تاثیر گذاری آنها در اوضاع جاری میان اسرائیل و حماس چه میزان است با توجه به این امر که برخی کشورهای عربی و خاورمیانه ای نیز عضو این گروه هستند؟
این گروه به عنوان گروه ها یا عوامل فشار در حوزه حقوق بین الملل می توانند مطرح باشند در غیر این صورت آنها اثر گذاری قاطعی نمی توانند داشته باشند چراکه دارای حق وتو نیستند و در شورای امنیت نمی توانند منشا اثر باشند اما در عین حال می توانند هم باعث ساخته شدن افکار عمومی شوند و به نحوی فشارهای را انتقال دهند و در عین حال عاملی باشند که تا حدوی فضاسازی کند اما اینکه تصور کنیم لزوما حرکت های آنها به نتیجه خواهد رسید؛ چنین چیزی ممکن است اتفاق نیفتد.
- تحرکات دیپلماتیک ایران در منطقه پیرامون اوضاع غزه چه تاثیری بر چهارچوب کلی روابط بین تهران و این کشورها در سایر موضوعات دارد؟
به هر حال تحرکات ایران در منطقه پیرامون غزه نقطه اختلاف ایران با کشورهای منطقه ای است و نه نقطه اشتراک، این اقدامات بسیار درست است و ایران باید بتواند به طور شفاف دیدگاه های خود را در این زمینه مطرح کند اما در عین حال معتقدم که یک اثر نیز دارد؛ کشورهای عربی چنین برداشت می کنند که حماس در کنار حزب الله جزء نیروهایی هستند که تحت فاکتور ایران عمل می کنند و لذا حرکت هایی که انجام می دهند در صورت پیروزی، می تواند عامل فشاری برای کشورهای محافظه کار منطقه باشد و آنها بیشتر در زمینه هراسناک شوند.
گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با امیر محبیان، کارشناس و تحلیل گر مسائل خاورمیانه:
- به نظر شما تلاش های دیپلماتیک ایران در منطقه با هدف بهبود اوضاع غزه با وجود دیدگاه منفی ایران نسبت به عملکرد دولت های عربی خاورمیانه در قابل مسائل جاری در غزه چه اثرات و نتایجی را به دنبال خواهد داشت؟
این مذاکرات به هر حال می تواند پیام ایران را به کشورهای منطقه به صورت شفاف و بی واسطه انتقال دهد و در عین حال آنها در می یابند که قدرت بزرگ منطقه ای چون ایران در قبال چنین وضعیتی چه موضعی دارد و ایران نیز می تواند دیدگاه های آنها را- حداقل دیدگاه های غیر شفاف آنها- را دریابد و طرف های مقابل نیز توجیهات خود را در موضوعات مختلف و مساله غزه بیان می کنند.
یک مساله جدی وجود دارد؛ فرق ایران با کشورهای عربی منطقه این است که ایران هژمونی امریکا را در منطقه نپذیرفته است و طبعا مواضع خود را در مورد اسرائیل و حرکت های این کشور زیر سوال برده و مورد انتقاد قرار می دهد، اما اعراب این مساله را پذیرفته اند، در واقع بخش اعظم کشورهای عربی هژمونی امریکا را پذیرفته اند و از اسرائیل هرچند نمی توانند بدلیل مخالفت های مردمی در کشورهایشان حمایت کنند اما در قبال سیاست ها و اقدامات این رژیم نیز سکوت کرده و حتی بعضا ممکن است به صورت لابی معتقد باشند که غزه و یا موقعیتی که غزه در منطقه ایجاد کرده است منجر به تبدیل فضای کنونی منطقه به فضایی انقلابی می شود که سرنگونی دولت های منطقه را ممکن خواهد شد.
به همین دلیل بعید نیست که کشورهای عربی منطقه در قالب لابی ها تمایل خود را برای اینکه به نحوی حماس از صحنه حذف شود به امریکا یا کشورهای دیگر انتقال داده باشند و از سوی اسرائیل یا ایالات متحده امریکا چراق سبز از سوی کشورهای عربی نیز مطرح شود، هرچند امریکا یا اسرائیل توجهی به چراغ سبزهای دولت های عربی منطقه نیز نمی کنند. در عین حال به نظر می رسد مذاکراتی که ایران با کشورهای عربی منطقه در خصوص اوضاع غزه دارد حداقل در انتقال دیدگاه ها می تواند موثر واقع شود.
- در این میان نقش و تاثیر گذاری ترکیه به عنوان کشوری منطقه ای و دارای مناسبات سیاسی با اسرائیل را چگونه ارزیابی می کنید، به ویژه آنکه رئیس مجلس ایران اکنون برای بررسی اوضاع غزه در این کشور به سر می برد؟
ترکیه دچار نوعی پارادوکس است، از یک طرف به طور سیستماتیک، یک رابطه قوی را با اسرائیل را از قبل برقرار کرده است و رابطه اش با این کشور حتی در برخی موارد به حال ارگانیک درآمده و دو کشور در پایتخت های یکدیگر سفارت خانه دارند و ارتباطات قوی میانشان برقرار است.
از سوی دیگر دولتی که در ترکله حاکم است، دولتی است که گرایش های متفاوتی را اعلام کرده و در واقع اکنون بالاترین فشار شاید بر دولت اسلام گرای ترکیه وارد می شود چراکه از یک سو باید هواداران اسلام گرای خود را در قبال نوع رابطه اش با اسرائیل توجیه کند زیرا آنها پذیرای مسائل در حال اتفاق در غزه نیستند و از طرفی باید به نحوی حرکت کند که گروه های لائیک و نظامیان ترکیه که رابطه حسنه ای با اسرائیل دارند دچار حساسیت نشوند. بر همین اساس معتقدم که ترکیه بسیار محافظه کاران در زمینه اوضاع غزه مجبور به حرکت هستند.
- کشورهای غیر متعهد درخواست جلسه ای اضطراری مجمع عمومی برای بررسی اوضاع غزه کرده اند، نقش و جایگاه کشورهای غیرمتعهد و تاثیر گذاری آنها در اوضاع جاری میان اسرائیل و حماس چه میزان است با توجه به این امر که برخی کشورهای عربی و خاورمیانه ای نیز عضو این گروه هستند؟
این گروه به عنوان گروه ها یا عوامل فشار در حوزه حقوق بین الملل می توانند مطرح باشند در غیر این صورت آنها اثر گذاری قاطعی نمی توانند داشته باشند چراکه دارای حق وتو نیستند و در شورای امنیت نمی توانند منشا اثر باشند اما در عین حال می توانند هم باعث ساخته شدن افکار عمومی شوند و به نحوی فشارهای را انتقال دهند و در عین حال عاملی باشند که تا حدوی فضاسازی کند اما اینکه تصور کنیم لزوما حرکت های آنها به نتیجه خواهد رسید؛ چنین چیزی ممکن است اتفاق نیفتد.
- تحرکات دیپلماتیک ایران در منطقه پیرامون اوضاع غزه چه تاثیری بر چهارچوب کلی روابط بین تهران و این کشورها در سایر موضوعات دارد؟
به هر حال تحرکات ایران در منطقه پیرامون غزه نقطه اختلاف ایران با کشورهای منطقه ای است و نه نقطه اشتراک، این اقدامات بسیار درست است و ایران باید بتواند به طور شفاف دیدگاه های خود را در این زمینه مطرح کند اما در عین حال معتقدم که یک اثر نیز دارد؛ کشورهای عربی چنین برداشت می کنند که حماس در کنار حزب الله جزء نیروهایی هستند که تحت فاکتور ایران عمل می کنند و لذا حرکت هایی که انجام می دهند در صورت پیروزی، می تواند عامل فشاری برای کشورهای محافظه کار منطقه باشد و آنها بیشتر در زمینه هراسناک شوند.
نظر شما :