مرگ در دوردست

آنه ماری شوارتسنباخ

ترجمه سعید فیروزآبادی

نشر شهاب – صدای معاصر

141 صفحه

آنه ماری شوارتسنباخ نویسنده و روزنامه نگار سوئیسی سال 1908 در زوریخ به دنیا آمد. او از پاییز 1931 تا بهار 1933 در برلین و از راه نویسندگی زندگی می کرد اما با دستیابی هیتلر به قدرت در سال 1933 او نیز چون بسیاری از نویسندگان آلمان مجبور به ترک این کشور شد.

او در این سال ها پیوسته در اندیشه سفر به شرق بود. پس از سفری به اسپانیا در سال 1933 شوارتسنباخ به خاور نزدیک و ایران سفر کرد و در سال بعد نیز همین سفر تکرار شد. به این ترتیب آنه ماری شوارتسنباخ نخستین روزنامه نگار و عکاس سوئیسی بود که به ایران و افغانستان سفر کرد.

هنگام اقامت در ایران با کلود کلار دیپلمات فرانسوی ازدواج کرد و گذرنامه ای سیاسی و فرانسوی هم به دست آورد که سفرهای بعدی او را آسان تر ساخت. طی اقامت در تهران و دره لار بخشی از "یادداشت های غیر شخصی" را نوشت که اساس همین کتاب "مرگ در ایران" بود. اما ازدواج ناموفق، بیماری و اعتیاد شوارتسنباخ را مجبور کرد به سوئیس بازگردد و دوره ای درمانی را بگذراند.

او در فوریه 1938 با الا مایار در زوریخ آشنا شد و تصمیم گرفت همراه او به افغانستان سفر کند. پدرش برای او ماشین فوردی خرید و همین ماشین وسیله سفرشان شد. آنها با گذر از استانبول، آنکارا، تبریز، تهران، مازندران و مشهد به هرات رسیدند و از آنجا عازم کابل شدند.

کتاب "مرگ در ایران" با زبانی خاطره گونه و توصیفی نوشته شده و طی آن مشاهدات شوارتسنباخ از تهران و مناظر طبیعی و شهری آن به دقت شرح داده شده است. او همچون یک داستان نویس به طور ظرافتمندانه ای درک خود را نسبت به اشیاء و آدم ها و محیط ایران ارائه داده است. از ورای اثر او می توان شرایط تاریخی و سیاسی و وضعیت اجتماعی و اقتصادی ایران آن روزگار را دریافت.

او توصیفاتی نیز از بناهای تاریخی ایران دارد و با گذر از هر منطقه و شهر، اطلاعات و دیدگاهش را نسبت به فرهنگ و باورهای آن منطقه ابراز می کند.

شوارتسنباخ کار نگارش کتاب "مرگ در ایران" (عنوان اصلی این کتاب) را در مارس ۱۹۳۶ به پایان رساند و آن را با نام «Tod in Persien» منتشر کرد. این کتاب مانند سایر آثار او به فراموشی سپرده شد تا این‌که ویرایش جدیدی از آن در سال ۲۰۰۳ میلادی به چاپ رسید.