نقش اسماعیلیان در جنگ های صلیبی

جنگ های صلیبی آن دسته از حوادث تاریخی اسلام و مسیحیت است که بیشتر از منظر غربی تحلیل شده و اروپاییان پیش و بیش از مسلمانان آن را بررسی کرده اند.

مسلمانان خصوصا نخبگان آنان در قرون پنجم و ششم هجری به جنگ های صلیبی به مثابه حادثه ای درجه دوم نگاه کرده اند زیرا مهم ترین مسئله در اندیشه آنان، دولت ها و فرقه های غیر هماهنگ با جریان کلی حاکمیت خلافت، خصوصا مذهب اسماعیلیه و دولت های پیرو آن بود.

این دیدگاه علاوه بر فرعی دانستن جنگ های صلیبی، در مدرسه تاریخ نگاری اسلامی هم اثر گذاشت و این تاثیر در نادیده گرفتن نقش تاریخی اسماعیلیان – اعم از فاطمیون مستعلوی و نزاریان ایران و شام – متجلی شد؛ به طوری که مقاومت و پایداری فاطمیان مصر در مقابل صلیبی ها مغفول ماند و حتی آن دولت به عنوان دعوت کننده صلیبی ها به مشرق زمین معرفی شد و اسماعیلیان نزاری شام – پیروان دولت الموت – که حسب شرایط زمان و مکان و برای حفظ موقعیت خود، له یا علیه طرفین اصلی درگیر جنگ موضع گیری کرده اند، به عنوان حامیان مطلق صلیبی ها نشان داده شده اند.

در کتاب "نقش اسماعیلیان در جنگ های صلیبی" به قلم عبدالله ناصری طاهری تلاش شده است با بهره برداری از متون و منابع تاریخی، نقش واقعی اسماعیلیان در جنگ های صلیبی تبیین شود. شناخت فرقه اسماعیلیه، سیر تاریخی و اصول آن در این میان اهمیت دارد تا علاوه بر مفهوم شناسی اسماعیلیه به عنوان یک مدرسه قوی فلسفی و کلامی، ارتباط دیدگاه اسماعیلیان با نقش تاریخی شان روشن تر شود.

یکی از علل دوام جنگ های صلیبی، نزاع اندیشمندان و نخبگان سیاسی مسلمان با یکدیگر بود. تاثیر اختلافات کلامی و سیاسی در فرقه اصلی یعنی تشیع و تسنن با یکدیگر بر اوضاع اجتماعی دو قرن پنجم و ششم هجری باعث شد تا صلیبی ها به راحتی پیشروی کرده، نزدیک دو قرن بعضی از مناطق سوق الجیشی مشرق اسلامی را در اشغال خود داشته باشند.

کتاب از چهار بخش تشکیل شده که عناوین آن عبارت اند از: مدرسه تاریخ نگاری جنگ های صلیبی، سیر تاریخی اسماعیلیه و عقاید آنان، پدیده شناسی جنگ های صلیبی، اسماعیلیان و جنگ های صلیبی. در پایان نیز نتیجه گیری، کتابنامه و نمایه درج شده است.

"نقش اسماعیلیان در جنگ های صلیبی" نوشته عبدالله ناصری طاهری به تازگی توسط نشر ققنوس در 311 صفحه منتشر شده است.