باجی که اعراب می دهند

چندی پیش در رسانه‌های خبری و محافل نظامی منطقه اخباری منتشر شد که امارات متحده عربی قصد دارد یک مجموعه از سیستم دفاع موشکی موسوم به (THAAD ) را از دولت آمریکا به قیمت هفت میلیارد دلار خریداری کند. این سیستم موشکی ساخت شرکت لاکهید مارتین یکی از کمپانی‌های بزرگ اسلحه‌سازی آمریکا است و جزو مدرنترین و به روزترین سلاح‌های پدافندی به شمار می‌رود. این سیستم موشکی بنابر آنچه سازندگان آن می‌گویند توانایی آن را دارد تا موشک‌های مهاجم را – در سه سطح برد کوتاه، میان و بلند - در خارج از جو هم مورد اصابت قرار دهد و چون از سیستم برد بلند بهره می‌گیرد قادر است منطقه وسیعی را هم تحت پوشش خود قرار دهد. در این مجال قصد آن نداریم در مورد توانایی‌هایی فنی این سیستم پدافندی توضیح دهیم، بلکه قصد آن است تا به صورت خلاصه اهداف و دلایلی که در پشت ماجرای خرید این سیستم موشکی است را بیشتر مورد واکاوی قرار دهیم.

امارات متحده عربی که در طول دو دهه گذشته به سایه جنگ‌های متعدد در خلیج‌فارس و همچنین مدیریت صحیح خود توانسته به قطب اقتصادی در منطقه تبدیل شود، در طول دو سال گذشته هم به برکت افزایش نجومی قیمت نفت، درآمد سرشار و بادآورده‌ای به دست آورده است. این ثروت سرشار هر مقدار که صرف توسعه در امیرنشین‌های امارات شود، در جایی سرریز شده و این سرریز پول باید به صاحبان اصلی آن بازگردد. و صاحبان این پول نه مردم این کشور، بلکه شرکت‌های اسلحه‌سازی غربی است. اصولا اعراب علاقه وافری به سلاح دارند و در این مورد ولخرجی‌های بسیاری هم می‌کنند و فقیرترین کشورهای آنها حتی اگر به گدایی هم شده، برای خرید سلاح‌های پیشرفته اقدام می‌کنند – مانند اردن، مصر، یمن و ... – در این مورد باید به نمایشگاه سالانه تجهیزات نظامی امارات هم اشاره شود که در آن پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های نظامی توسط کشورهای مختنلف به نمایش در می‌آیند و در خلال همین نمایشگاه‌ها اماراتی‌ها اقدام به خرید تسلیحاتی‌ می‌کنند. اما ماجرای خرید برخی اقلام توسط کشورهای حاشیه خلیج فارس به داستان هزار و یک شب می‌ماند و به نظر می‌رسد آنها در خریدهای خود به نوعی در حال دادن باج و رشوه به کشورهای غربی هستند و از این رو می‌توان اینگونه خریدها را در مقوله‌ای دیگر بررسی کرد.

منث کژمان یکی از کارشناسان منطقه خلیج فارس در سرویس تحقیقاتی کنگره در مورد خرید سیستم پیشرفته تاد اظهار کرد: امارات با توجه به توانایی‌های موشکی ایران، علاقه‌مند به داشتن یک سیستم پیشرفته دفاع موشکی و پدافندی بوده است.

وی با این ادعا که امارات سال‌هاست نگران انتقام ایران در صورت حمله نظامی آمریکا یا اسرائیل به تأسیسات اتمی این کشور است، افزود امارات می‌تواند هدف جذابی در این زمینه باشد، چرا که میلیاردها دلار در ساخت و سازهای خود سرمایه‌گذاری کرده است. هر چند کشورهای غربی و کمپانی‌های تولید سلاح در آمریکا و اروپا برای فروش سلاح‌های خود دست به بزرگ‌نمایی قدرت ایران زده‌ و می‌زنند، اما به نظر می‌رسد که هیچ کدام از این سلاح‌ها نمی‌تواند هنگامی که بیشه آتش گرفت، سبز را از سوختن به همراه خشک بازدارد. به نظر می‌رسد اگر امارات متحده عربی به همراه دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فاس ده‌ها سیستم از این نوع را خریداری کنند هم برایشان سودی نخواهد داشت، چرا که اگر به بهانه توانایی موشکی ایران این سیستم‌ها خریداری شده باشند، ایران آن اندازه توانایی دارد که با عمل شلیک همزمان صدها موشک نه تنها امارات، بلکه کشور سازنده این سیستم‌ها را هم فلج کند و این نکته را متخصصان مسایل نظامی بهتر از همه درک می‌کنند. همین افراد خوب می‌دانند که ایران نه تهدیدی برای کشورهای همسایه خود است و نه مطامع ارضی دارد و توسعه سامانه‌های موشکی در ایران بر پایه اصل دفاع از سرزمین بوده و اینگونه فرافکنی‌ها نمی‌تواند ایران را وارد بازی رقابت‌ تسلیحاتی به اعراب منطقه کند. دیگر نکته اینکه ایران بارها تاکید کرده است در صورت وقوع جنگ در منطقه تنها مراکزی را هدف قرار خواهد داد که از آنجا علیه ایران اقدام نظامی به عمل آمده باشد، حال اگر اماراتی ها در این مورد ریگی به کفش دارند خود حکایت دیگری است ولی حضور صدها هزار ایرانی که اساس اقتصاد و هویت امیرنشین ها را تشکیل می دهد مانع از هر گونه عملیات نظامی ایران علیه این کشور است.

 با این اوصاف همان نظریه نخست که اعراب در خرید سلاح‌های که شیوه کار با آن را هم نمی‌دانند و به کشورهای غربی باج می‌دهند تا در چانه‌ زنی‌های سیاسی و امنیتی آنها را در کنار خود داشته و از ورشکسته شدن این شرکت‌ها جلوگیری کنند، درست تر و منطقی تر به نظر می رسد و امارات متحده عربی را در کوتاه مدت و حتی بلند مدت هیچ کشوری – البته به جز عربستان و قطر که با آن اختلافات مرزی دارند – تهدید نخواهد کرد.

سال گذشته بود که خرید جنگنده‌های پیشرفته یوروفایتر توسط عربستان سعودی جنجال بزرگی را در انگلستان و عربستان به وجود آورد. در خلال خرید این جنگنده‌های پیشرفته میلیاردها دلار حق حساب و دلالی به شاهزاده‌های سعودی پرداخت شده بود و آنها با خرید این جنگنده‌ها که بهایی بالغ بر 30 میلیارد دلار داشتد، شرکت سازنده این جنگنده‌ها را هم از ورشکستگی نجات دادند. اماراتی‌ها هم در این مورد دست کمی از سعودی‌ها ندارند. جنگنده‌های بسیار پیشرفته اف 16 این کشور که در خود نیروی هوایی ارتش آمریکا به دلیل گران بودن به ندرت مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. این جنگنده به جای رادار دارای حسگر می‌باشد و جالب آنکه هدایت این جنگنده‌ها را نه خلبانان اماراتی، بلکه خلبانان مزدور پاکستانی بر عهده دارند. حال آیا امارتی‌ها می‌توانند با توجه به مشکل نیروی انسانی کارآمد و متخصص از این سیستم‌ها بهره‌برداری کنند؟ در حال حاضر صدها افسر و تکنسین مصری به صورت قراردادی در امارات به سر می‌برند و وظیفه نگهداری از تجهیزات و آموزش ارتش کوچک و بی‌تجربه این کشور را بر عهده دارند تا به این ترتیب خلاء کمبود نیرو در این کشور احساس نشود.

اینکه چه تهدیدی متوجه امارات متحده عربی است که این کشور را ناچار کرده تا میلیاردها دلار صرف خرید این سامانه پدافندی کند، سوالی است که باید مقامات این کشور پاسخگوی آن باشند. اما همین کشورهای غربی که سیستمی با این تکنولوژی پیشرفته را در اختیار کشور کوچک و عملا بدون دشمنی مانند امارات قرار می‌دهند، در برابر خرید سیستم دفاع موشکی اس‌300 توسط ایران از روسیه موضع‌گیری کرده و با فشار بر مسکو خواهان عدم فروش این سیستم به ایران هستند، در حالی که ایران به صورت آشکار و علنی توسط آمریکا و اسراییل به دلیل برنامه‌ صلح‌آمیز هسته‌ای خود مورد تهدید قرار گرفته است. در این میان برخی از اعراب هم دست به کار شده و با سفر به مسکو و دادن وعده خریدهای کلان از روس‌ها، از آنها خواسته‌‌اند تا در حوزه تکنولوژی نظامی و فروش سلاح به ایران، دقت بیشتری کند و سیستم موشکی اس 300 را در اختیار ایران قرار ندهند، با این اوصاف خرید سیستم «تاد» توسط امارات متحده عربی که هنوز به صورت رسمی در ارتش آمریکا هم مورد استفاده قرار نگرفته، می‌تواند چه معنی و پیامی داشته باشد؟