ایران و مازاد تجاری در سال ۲۰۰۷

در علم اقتصاد، تجارت به معنای تعامل بین کشورها یا سازمانهای مختلف برای عرضه محصولات تولیدی خود و خرید مایحتاج است. در دنیا نیز این صادق است. کشورهای مختلف کالاهای تولیدی خود را به بازار جهانی عرضه می کنند ( صادرات ) و با پول حاصل از فروش ان کالاهای مورد نیاز خود را خریداری می کنند( واردات ).

 

از آنجا که در دنیای امروز بیشتر کارها تخصصی شده است و هر کشور به تنهایی نمی تواند در تمامی حوزه ها پیشرفته باشد، تجارت یکی از ارکان اجتناب ناپذیر اقتصاد جهان است. ولی کشورهایی می توانند ادعا کنند که اقتصاد توسعه یافته تر و صنعتی تری دارند که ارزش صادراتی آنها بیشتر از هزینه وارداتی آنها باشد، و این امر به معنای ایجاد مازاد در ترازنامه بازرگانی یا تحصیل درآمدی مازاد بر هزینه های خرید کالاهای مورد نیاز کشور است.

 

بدون شک اگر از این درامد مازاد برای سرمایه گذاری در توسعه زیر ساختها استفاده نشود، رشد و توسعه اقتصادی برای کشور به ارمغان نخواهد آورد.

 

صادرات

طبق گزارشهای بانک جهانی، در سال گذشته میلادی بیشترین درآمد صادراتی جهان نصیب کشور آلمان شد، که دلیل آن، توسعه یافتگی صنعتی این کشور و دارا بودن کالاهای صنعتی و تولیدی فراوان برای عرضه به بازارهای بین المللی بود.

 

در این سال، ارزش صادرات کشور آلمان معادل یک هزار و 133 میلیارد دلار امریکا بود که حدود 109 میلیارد دلار از دومین کشور فهرست یعنی ایالات متحد امریکا بیشتر بود.

 

کشور چین سومین کشور موجود در این فهرست بود، که در سال 2007 میلادی معادل 974 میلیارد دلار کالا به جهان صادر کرده بود. کشورهای هنگ کنگ، ژاپن، فرانسه، انگلیس، ایتالیا، هلند، و کانادا رتبه های چهارم تا دهم را در این فهرست به خود اختصاص داده اند. ارزش صادراتی هنگ کنگ در سال گذشته 611 میلیارد دلار و ارزش صادراتی کانادا413.8 میلیارد دلار بود.

 

طبق این گزارش، ایران سی و هشتمین کشور در فهرست است. این کشور در سال گذشته درآمدی برابر با 63.18 میلیارد دلار امریکا از صادرات تولیدات خود به دست آورد که حدود 60 میلیارد دلار آن از صادرات نفت بود.

 

این موضوع نشان می دهد که در صورت حذف نفت از اقتصاد کشور ایران، مشکلات زیادی برای این سرزمین ایجاد خواهد شد، زیرا ایران بیشتر از 60 میلیارد دلار از صادرات نفت به دست می آورد، در صورتی که پس از اتمام نفت این منبع درآمد از بین می رود.

 

مطالعات نشان می دهد که ارزش صادرات ایران در مقایسه با بزرگترین صادر کننده دنیا یعنی کشور آلمان حدود 5 درصد است. آلمان یکی از بزرگترین تامین کنندگان کالاهای صادراتی به ایران است ولی ارزش صادرات ایران به آن کشور فقط  برابر با 5.6 درصد صادرات آلمان به ایران است. آخرین کشور این فهرست کشور اریتره است.

 

واردات به معنای خرید کالاها و خدمات مورد نیاز یک کشور از کشور دیگر است. به گزارش بانک جهانی، در سال 2007 میلادی ایران چهل و سومین کشور بزرگ وارد کننده بود. در سال گذشته میلادی، ارزش واردات این کشور معادل 45.48 میلیارد دلار امریکا بود، که در مقایسه با میزان صادرات این کشور رقم بسیار کمتری است. همان طور که در بالا گفته شد، در سال 2007 میلادی ارزش صادرات ایران معادل 63.18 میلیارد دلار امریکا بود، و  اقتصاد ایران مازادی معادل 17.7 میلیارد دلار داشت.

 

طبق گزارش این سازمان بین المللی، بزرگترین وارد کننده جهان در سال 2007 میلادی ایالات متحد امریکا بود. ارزش واردات این کشور، که بزرگترین اقتصاد جهان و بزرگترین بازار مصرف دنیا محسوب می شود، به یک هزار و 869 میلیارد دلار دلار امریکا رسید و تنها کشوری بود که بیشتر از یک هزار میلیارد دلار کالا و خدمت وارد کرد.

 

ارزش واردات آلمان، که دومین کشور فهرست وارد کنندگان دنیا ست، معادل نصف ارزش واردات امریکا بود. آلمان در سال گذشته تنها 916 میلیارد و 400 میلیون دلار کالا و خدمت وارد کرد.

 

چین که در سالهای اخیر در مورد سطح مصرف و بزرگی اقتصادش مسائل زیادی مطرح می شود، در سال گذشته میلادی 777 میلیارد و 900 میلیون دلار کالا و خدمت وارد کرد. مطالعات نشان می دهد که ده کشوری که در بالای فهرست وارد کنندگان قرار دارند، در سال گذشته میلادی در مجموع 6 هزار و 732 میلیارد دلار امریکا کالا و خدمت وارد کرده اند که معادل نیمی از ارزش کلی واردات جهان است.

 

این ده کشور به ترتیب عبارتند از: امریکا، آلمان، چین، انگلیس، فرانسه، ژاپن، ایتالیا، هلند، کانادا، و بلژیک. در سال گذشته، ارزش واردات انگلیس، یا چهارمین کشور فهرست، برابر با 603 میلیارد دلار و ارزش واردات بلژیک، دهمین کشور این فهرست، برابر با 33.5 میلیارد دلار امریکا بود .

 

شایان ذکر است که در فهرست صادرات، آلمان رتبه اول و امریکا رتبه دوم را دارند، در حالی که در فهرست واردات جای این دو کشور عوض شده است. در سال گذشته ارزش صادرات آلمان 1 هزار و 133 میلیارد دلار و ارزش صادرات امریکا 1 هزار و 24 میلیارد دلار امریکا بود.

 

در این سال، امریکا با کسری تراز تجاری روبرو بود و همین مسئله به یکی از مشکلات اقتصادی این کشور تبدیل شد.

 

در سال گذشته میلادی، دولتمردان و اقتصاددانان امریکا همواره در مورد راهکارهایی که با کمک آن بتوان از این کسری در تراز پرداخت ها کاست سخن گفتند. برخی بر این باورند که افزایش تورم در امریکا، نه یک عامل غیر قابل کنترل بیرونی بلکه موضوعی است که باید از طریق سیاست های داخلی هدفمند برای کاهش تقاضا از داخل کشور با آن مقابله کرد. تا به تدریج نیاز وارداتی کمتر شود و اقتصاد به سمت تعادل بیشتر حرکت کند.