بقایی: اجرای مکانیسم ماشه تبعات جدی برای اروپا خواهد داشت
سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: اجرای مکانیسم ماشه، تبعات جدی برای اروپا و معاهده بین‌المللی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خواهد داشت.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری به موضوع «آژانس انرژی اتمی؛ نهاد نظارتی یا ابزار فشار سیاسی» پرداخت و به سوالات در این باره پاسخ داد. متن کامل این گفت‌و‌گو به شرح زیر است:
مقدمه مجری: وزیر امور خارجه در گفتگوی تلفنی با همتای ژاپنی خود تاکید کرد که هرگونه تصمیم مخرب در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران با پاسخ مقتضی مواجه میشود، آقای عراقچی مسئولیت تبعات تصمیم نسنجیده در شورای حکام را بر عهده طرف‌هایی دانست که از آژانس استفاده ابزاری و سیاسی می‌کنند، رئیس دستگاه سیاست خارجی با تاکید بر حقوق مسلم ملت ایران در بهره مندی کامل از انرژی صلح آمیز هسته‌ای از اقدام تحریک آمیز و ناصواب آمریکا و سه کشور اروپایی در ارائه قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام حین مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا انتقاد کرد.
آقای بقائی اگر موافقید از گزارش آژانس شروع کنیم، گزارش آژانس ظاهری حقوقی و فنی دارد اصطلاحات، نکاتی که به آن اشاره می‌کند، مواردی که می‌آورد خیلی فنی و حقوقی است ولی ما مدام از این صحبت می‌کنیم که این گزارش سیاسی است، آیا به دلیل این که علیه منافع ما گزارشی ارائه شده آن را متهم به سیاسی بودن می‌کنیم یا دلایل متغنی برای سیاسی بودن آن داریم؟
بقائی: موضوع هسته‌ای ایران از ابتدا ورودش به شورای امنیت سازمان ملل و قبل از آن تلقی از آن به عنوان یک موضوع اشاعه‌ای یک تصمیم سیاسی بود. در این بیست و چندسال تداوم این موضوع هم در دستور کار شورای حکام و هم به نوعی هر از چند گاهی تهیه گزارش‌های مختلف یا قطعنامه‌های شورای حکام باز انگیزه‌های اصلی اش سیاسی بوده سیاسی به این معنا که اگر همین گزارش را مدنظر قرار دهیم، مبنای گزارش یا ماموریتی که براساس آن این گزارش تهیه شده سیاسی بوده، چون سه کشور اروپایی و آمریکا بانی قطعنامه‌ای شدند در نوامبر ۲۰۲۴ در شورای حکام بدون این که دلایل منطقی یا قانونی برای این موضوع اقامه کرده باشند، اصل موضوع بنابراین غیرمنصفانه و ناموجه است به دلیل این که برنامه هسته‌ای ایران طبق همان معیار‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی و معاهده منع اشاعه و موافقت نامه جامع پادمان هیچ انحرافی از مسیر صلح آمیز نداشته، ایران هیچ عدم پایبندی نداشته و به این دلیل است که ما می‌گوییم این گزارش سیاسی است، چون در جهت اغراض سیاسی سه کشور اروپایی و آمریکا تنظیم شده که خود اینها هم مشخص است منافع یک بازیگر نامشروع و شرور در منطقه را نمایندگی می‌کنند.
سوال: و گزارش دو پهلو است یعنی نه اعلام می‌کند رضایت بخش است و نه اعلام می‌کند که رضایت بخش نیست، از واژه‌ای تحت عنوان کمتر از رضایت بخش استفاده می‌کند درست است؟
بقائی: یک قضاوت غیرعینی و ذهنی در مورد برنامه هسته‌ای ما ارائه می‌کند برای این که راه را باز بگذارد جهت تداوم این بحران ساختگی، نکته مهم این است که علیرغم این که عنوان گزارش است گزارش جامع و علیرغم این که از ابتدا هدف ارائه کنندگان قطعنامه در نوامبر ۲۰۲۴ این بود که بهانه جدیدی را یا بهانه محکمی برای ایجاد شائبه در مورد ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کنند علیرغم همه این تلاش‌ها ملاحظه می‌کنید که در این گزارش نه صحبتی از عدم پایبندی آمده و نه صحبتی از انحراف برنامه هسته‌ای ایران به سمت تسلیحاتی آمده مطلقا، همه آن کاری که در این گزارش انجام شده حدود نه صفحه از ۲۲ صفحه از گزارش نبش قبر گذشته است یعنی احیای موضوعی که در سال ۲۰۱۵ براساس برجام عمدتا خاتمه داده شد، صراحتا براساس قطعنامه شورای حکام، براساس گزارش رسمی آژانس اعلام شده این موضوعات حل و فصل شده بگذریم از این که اصل موضوع هم از نظر ما کاملا ساختگی و ناموجه بود ولی به فرض این که موضوعاتی که در گذشته وجود داشته، این موضوعات در ۲۰۱۵ خاتمه یافته الان در این گزارش فعالیت‌های هسته‌ای ایران در حال حاضر هیچ شبهه‌ای در موردش وارد نشده جز این که گفته ایران باید همکاری بیشتری می‌کرد، محور این گزارش این است که در گذشته ذرات اورانیوم در چند نقطه پیدا شده و ایران نتوانسته در این مورد توضیح کافی یا توضیح لازم دهد که این ذرات از کجا آمده و به کجا رفته، یعنی نهایتا به فرض این که این ادعا هم درست باشد مربوط به ۲۰-۲۵ سال قبل است و هیچ مسئله‌ای اشاعه‌ای ندارد و صرفا مشخص است که بهانه‌ای فراهم کرده برای این که سه کشور اروپایی و آمریکا بتوانند براساس آن پیش نویس قطعنامه‌ای را ارائه کنند به شورای حکام که احتمالا این قطعنامه ظرف روز‌های همین هفته یعنی چهارشنبه، پنجشنبه در شورای حکام بحث خواهد شد.
سوال: آیا نگران کننده است؟
بقایی: ببینید دارند تکرار می‌کنند مسیری را که از سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ شروع کردند کم و بیش همان مسیر است قطعاً ما با توجه به تجاربی که داریم و آنها هم البته واکنش‌های ما را دیدند به نظر من اگر اندکی معقولانه رفتار کنند و نیم نگاهی به گذشته داشته باشند که برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران کجا بود و به کجا رسید تحت همین فشار‌ها و تهدیدها و همین برخورد‌های نادرست نتیجه خواهند گرفت که این شیوه واقعاً جوابگو نیست، بنابراین قبلاً هم این مسیر را رفته‌اند و چیز جدیدی از این حیث نیست.
سوال: یعنی برای ما خیلی مسئله نگران کننده‌ای نیست که قطعنامه علیه ما در شورای حکام تصویب شود؟
بقایی: عرض کردم به جهت اینکه ما این مسیر را رفته‌ایم اگر قرار بود تکانه خاصی به تصمیم‌های ما، روند‌های ما مسیری که ملت ایران انتخاب کرده برای پیشرفت در زمینه فناوری هسته‌ای اگر قرار بود تغییری در اراده ما بدهد آن زمان که ما تقریبا ابتدای مسیر بودیم در سال‌های ۲۰۰۶،۲۰۰۷ بعد با پنج شش قطعنامه فصل هفتم می‌توانستند آن موقع محقق کنند قطعاً هیچ تاثیری در اراده ما برای اینکه مسیری را که مطمئن هستیم بر حق است و مبتنی بر منافع ملت ایران است هیچ تاثیری در آن نخواهد داشت.
سوال: خود آقای گروسی مدیر کل آژانس هم دارد نقش ویژه ایفا می‌کند درست است؟
بقایی: ببینید نقش مدیر کل متاسفانه نقش سازنده‌ای نیست مدیر کل می‌تواند توجیه کند که من بر اساس ماموریتی که شورای حکام به من داد وقتی می‌گوییم شورای حکام یعنی سه کشور اروپایی و آمریکا به جهت اینکه از لحاظ ترکیب شورای حکام رای کافی را دارند که قطعنامه‌ای را بگیرند، اما این توجیه، توجیه منطقی نیست به خاطر اینکه نهایتاً عبارت پردازی این گزارش توسط شخص مدیر کل و کارشناسانش تهیه شده و آنها با علم به اینکه برنامه هسته‌ای ایران صلح آمیز است در خود گزارش در چند مورد صراحتاً آمده که هیچ مسئله اشاعه‌ای در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران مشاهده نشده با وجود این از گزاره‌های استفاده شده که امکان سوء استفاده را به تدوین کنندگان قطعنامه می‌دهد برای اینکه مدعی شوند ایران همکاری لازم را نداشته و با استناد به بعضی از مفاد اساسنامه آژانس مدعی شوند حتی مثلاً در آینده لازم است اقدامات دیگری مد نظر قرار بگیرد از جمله بحث شورای امنیت که باز عرض کردم این مسیر تکراری خواهد بود، لذا شخص مدیر کل در این رابطه مسئولیت دارد به ویژه اینکه ایشان فراتر از مسئولیت‌های فنی‌اش به عنوان بالاترین مسئول یک نهاد نظارتی بر فعالیت‌های هسته‌ای کل کشور‌ها مصاحبه‌هایی را انجام می‌دهد که این مصاحبه‌ها عملاً خودش در راستای اهداف سیاسی کشور‌هایی است که با ما مسیر تقابل را انتخاب کرده‌اند، به عنوان نمونه طبق حقوق بین الملل به صورت عام و قطعنامه ۵۳۳ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هرگونه تهدید علیه تاسیسات هسته‌ای کشوری منع شده، به عنوان تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی تلقی میشود در این موارد وقتی ما مکرراً با تهدید‌های رژیم صهیونیستی و آمریکا مواجه هستیم مدیر کل حتماً باید ورود کند و محکوم کند نه اینکه سعی کند به نوعی منطق درست کند برای این تهدیدها، اینها کاملاً خلاف مسئولیت و وظایف مدیر کل است و لذا ما همیشه تاکید کردیم که اولاً مدیر کل باید وفق مسئولیت‌های فنی خودش عمل کند بدون سوءگیری و جهت‌گیری به نفع یا ضرر طرف خاص، اما متاسفانه شاهد عملکرد بی‌طرفانه مدیر کل در این مدت نبودیم.
Play Video
کد ویدیودانلود
فیلم اصلی
سوال: به نظر شما آژانس واقعاً جایی وجود ندارد راجع به برنامه هسته‌ای ایران که بخواهد نگران باشد؟
بقایی: مطلقاً، من این نکته را خدمت شما عرض کنم اگر شما تاریخچه برنامه هسته‌ای ایران را نگاه کنید اولاً برنامه هسته‌ای ایران از دهه ۱۹۵۰ و قبل از آن شروع شد، شما کشوری به اندازه ایران پیدا نمی‌کنید که در رابطه با بهره‌مندی از انرژی هسته‌ای صلح آمیز تا این حد مسئولانه عمل کرده باشد من چند تاریخ خدمت شما عرض کنم، شروع برنامه هسته‌ای ایران از سال ۱۳۲۹ -۱۳۳۰ بوده، تاسیس سازمان انرژی اتمی ما در سال ۱۳۵۳ بوده، رآکتور تحقیقاتی تهران در سال ۱۳۴۶ با سوخت ۹۰ درصد توسط آمریکا ایجاد میشود و نکته جالب اینکه از ابتدا رآکتور تحقیقاتی تهران تحت نظر دانشگاه تهران کار می‌کرده و بعد که سازمان انرژی اتمی در سال ۱۳۵۳ تشکیل میشود رآکتور منتقل میشود زیر نظر سازمان انرژی اتمی، نکته دیگر اینکه ما در سال ۱۳۴۷ که میشود سال ۱۹۶۸ میلادی، معاهده عدم اشاعه را امضا می‌کنیم دو سال بعد به عضویت رسمی در می‌آییم یعنی ۱۹۷۰ و در سال ۱۳۳۷ یعنی قبل از آن، قبل از اینکه حتی رآکتور تحقیقاتی تهران عملیاتی شود ما عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌شویم و مهم‌تر اینکه به نظر من در سال ۱۹۷۴ میلادی تقریباً همزمان با اوج‌گیری برنامه‌های هسته‌ای ایران ما ابتکار خاورمیانه یا غرب آسیای عاری از تسلیحات کشتار جمعی را مطرح می‌کنیم. ببینید این سیاست ۵،۶ سال قبل از انقلاب مطرح شد و تا به امروز به عنوان یکی از ارکان ثابت سیاست جمهوری اسلامی ایران در رابطه با موضوع هسته‌ای است، کشوری که برنامه هسته‌ای اش صلح آمیز است از آن طرف در نظر بگیرید باز آماری را خدمت شما عرض کنم در مورد برنامه هسته‌ای ایران، ما حدوداً ۳ درصد از کل فعالیت‌ها و تاسیسات هسته‌ای را داریم، اما نزدیک به ۲۲ درصد از بازرسی‌های آژانس در مورد ایران انجام میشود از ۶۸۲ مورد بازرسی انجام شده، این آمار‌ها برای ۲۰۲۴ است، در بین حدود ۳۲ گروهی که پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه اجرا می‌کنند ۴۹۳ مورد فقط در ایران بوده یعنی ۶۸۲ را شما نسبت بگیرید با ۴۹۳، از ۲۲۴ راستی آزمایی مربوط به اطلاعات طراحی تاسیسات باز ۱۴۴ مورد منحصراً در ایران بوده و از مجموع ۱۸۹۵ روز بازرسی از کل این گروه ۱۲۶۰ روز فقط در ایران بوده است، هزینه‌هایی که آژانس در مورد بازرسی از ایران انجام داده هم قابل توجه است از کل بودجه عادی آژانس که حدود ۳۹ میلیون یورو است ۲۲ میلیون و ۶۲۶ هزار یورو فقط در مورد برنامه هسته‌ای ایران هزینه شده است ببینید این حجم گسترده از بازرسی خودش مشخص است، بنابراین از هیچ نظر به نظر ما برنامه هسته‌ای ایران هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که مشکل اشاعه ایجاد می‌کند مطلقا، سیاست ما روشن بوده شما در نظر بگیرید در این ۲۰ سال ما در معرض انواع فشار‌ها و تهدیدها بودیم، دانشمندان هسته‌ای ما را ترور کردند، قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ما اعمال کردند، کشوری به مسئولیت پذیری جمهوری اسلامی ایران پیدا نمی‌کنید علی رغم همه این فشار‌ها یک بار مقام‌های رسمی ما تهدید نکرده باشند به اینکه ما از این مسیر عدول خواهیم کرد ما هر بار به فتوای مقام معظم رهبری استناد کردیم، تاکید کردیم که تسلیحات هسته‌ای در دکترین نظامی ما هیچ جایگاهی ندارد و خودمان را به عنوان عضو مقید و متعهد به معاهده منع اشاعه معرفی کردیم و در عمل نشان دادیم، فقط بحث صحبت نبوده است.
Play Video
کد ویدیودانلود
فیلم اصلی
از آن طرف شما می‌بینید که کشور‌های اروپایی متاسفانه سه کشور اروپایی به طور خاص و آمریکا همه دغدغه و نگرانی‌شان بر مبنای نگرانی شرورانه‌ای است که تنها دارنده تسلیحات هسته‌ای در منطقه غرب آسیا دارد به دنیا القا می‌کند، باز اگر به تاریخ مراجعه کنید از سال ۱۹۸۴ یعنی ۴۰ سال قبل اولین زمزمه‌های مربوط به بحث تسلیحاتی شدن برنامه هسته‌ای ایران در رسانه‌های رژیم صهیونیستی مطرح شد این بحث کاملا مستند است از ۱۹۸۴ تا امروز مدام دارند این را تکرار می‌کنند و متأسفانه به دلیل تکرار این دروغ ظاهراً برخی باور کردند، البته من معتقد هستم که حتماً کشور‌های اروپایی و آمریکا مطمئن هستند که برنامه هسته‌ای ما صلح‌آمیز است با وجود این در راستای اغراض و مطامع رژیم صهیونیستی که دوست دارد همیشه منطقه ما در وضعیت نوعی تنش و تهدید مداوم باشد دارند این موضوع را مطرح می‌کنند وگرنه کاملاً روشن است که هم گزارش‌های آژانس و هم ارزیابی‌های خودشان این را نشان می‌دهد که برنامه هسته‌ای ایران کاملاً صلح‌آمیز است.
سوال: من به دو اظهار نظر آقای گروسی می‌خواهم اشاره کنم، یکی اینکه او اشاره کرده بود که تنها کشوری در دنیا که بمب اتم ندارد ولی ۶۰ درصد دارد غنی‌سازی می‌کند ایران است و این نگران کننده است، آیا واقعاً در هیچ جای دنیا هیچ کشوری که بمب اتم نداشته باشد ۶۰ درصد غنی نمی‌کند و چرا ما داریم غنی سازی می‌کنیم؟
بقایی: این کاملاً یک سفسطه است عرض کردم ما به عنوان عضو معاهده عدم اشاعه طبق ماده ۴ معاهده مجاز هستیم به فعالیت‌های هسته‌ای صلح آمیز، در این معاهده هیچ اشاره‌ای به سطح غنی‌سازی نشده تنها محدودیتی که وجود دارد برای کشور‌های عضو این است که منحرف نشوند به سمت نظامی، اینکه ۵ درصد غنی سازی شود، ۱۰ درصد بشود، ۶۰ درصد بشود ضمن اینکه هر کشوری بر اساس نیاز‌های خودش تصمیم می‌گیرد که چه مقدار غنی سازی انجام بدهد قطعاً نیاز‌های کشور‌ها متفاوت است ضمن اینکه من اشاره کردم به یک بحث تاریخی، یک زمانی رآکتور تحقیقاتی تهران با سوخت ۹۰ درصد کار می‌کرد تبدیل ۹۰ درصد به ۲۰ درصد توسط دانشمندان خودمان انجام شد و خاطرتان است که در آن سال‌ها ۲۰ درصد را حاضر نشدند به ما بدهند و تصورشان این بود که ایران دچار مشکل میشود، در ابتدا دچار مشکل شدیم چه تعداد بیمارانی هم‌وطنان عزیز ما که دچار بیماری‌های سرطانی بودند و به دلیل عدم دسترسی به رادیو دارو‌ها دچار مشکل شدند و جانشان را از دست دادند، اما به همت و توان دانشمندان ایرانی ما توانستیم ۲۰ درصد را تولید کنیم؛ بنابراین عرضم این است که برای کاربری‌های مختلف اورانیوم با غنای مختلف نیاز است و این بحث، یک بحث کاملاً انحرافی است آژانس به عنوان نهاد فنی مسئولیتش این است که اطمینان حاصل کند از عدم انحراف مواد هسته‌ای یا فعالیت‌های هسته‌ای به سمت تسلیحاتی شدن و این را کاملاً آژانس در این گزارش هم به آن اذعان کرده بنابراین صحبت‌های دیگر که مطرح میشود کاملاً انحرافی است و به نظرم هیچ مبنایی ندارد.
سوال: و اظهار نظر دوم، او در مصاحبه با یک رسانه رژیم صهیونیستی است که می‌گوید مقامات ایرانی مستقیماً به خودم شفاهاً اعلام کرده‌اند، چون شما صحبت از تهدیدات رژیم صهیونیستی کردید و وظایفی که مدیر کل در قبال این تهدیدها دارد، آقای گروسی می‌گوید مقامات ایرانی مستقیماً به من اعلام کردند که اگر رژیم صهیونیستی حمله‌ای را مرتکب شود ما از ان‌پی‌تی خارج می‌شویم و به سمت ساخت بمب اتم خواهیم رفت، آیا شما این را تایید می‌کنید؟
بقایی: کل این بحث‌هایی که مطرح میشود به نظرم بحث‌های انحرافی است من نمی‌دانم ایشان اشاره‌اش به کدام مقام ایرانی است، موضع ما صراحتاً در رابطه با بحث هسته‌ای، بحث تسلیحات هسته‌ای روشن بوده من گمان می‌کنم که خیلی از این صحبت‌ها خیلی از این مصاحبه‌ها که اتفاقاً با رسانه‌های رژیم صهیونیستی انجام میشود فراتر از وظایف و مسئولیت‌های مدیر کل آژانس است و به نوعی می‌تواند بازی کردن در زمین طرف‌های مقابل باشد، اینکه واکنش ما در قبال هرگونه ماجراجویی چه خواهد بود کاملا روشن است جمهوری اسلامی ایران نشان داده با تمام توان و به شیوه‌ای که حتماً برای آنها غیر قابل پیش‌بینی خواهد بود واکنش نشان خواهیم داد در این تردیدی نیست، اما اینکه این بحث‌ها را متصل کنند به مَن دِیتِ مدیر کل فکر می‌کنم این بحث‌ها کاملاً غیر انحرافی است.
سوال: برگردیم به ماجرای شورای حکام و قطعنامه‌ای که احتمالاً تصویب خواهد شد که سه کشور اروپایی بانی اصلی این ماجرا هستند، شما فکر می‌کنید که این آخرین کارت اروپایی‌ها است که دارند با آن بازی می‌کنند یا اول ماجرا است یعنی قطعنامه در شورای حکام تصویب شود بعد اسنپ بک فعال شود و بعد پرونده ما مجدد برود شورای امنیت.
بقایی: اروپایی‌ها به عنوان یک چماق، به عنوان یک ابزار از چند ماه قبل شروع کردند به این اقدام که هم اقدام به نظر من ناشی از استیصال است و هم غیرحرفه‌ای و هم نشانگر اعتمادپذیر نبودن طرف‌های اروپایی است اینکه شما به عنوان طرف‌های برجام خودتان متهم هستید به عدم ایفای تعهداتتان در ۱۰ سال گذشته خصوصاً بعد از خروج یک جانبه آمریکا از برجام و بعد موضوعی که بله شما طبق قطعنامه ۲۲۳۱ این امکان دیده شده که در صورتی که ایران، این نکته بسیار مهم است، در صورتی که ایران از ایفای تعهداتش شانه خالی کند، نقض تعهد کند طرف مقابل ممکن است برود سراغ حل و فصل اختلاف، یک ساز و کاری دارد که منتهی شود به بحث بازگرداندن تحریم‌ها، البته ایران مطلقاً مرتکب نقض تعهد نشده و کاری که ایران کرده اقدامات ترمیمی است در واکنش به نقض عهد توسط آمریکا و طرف‌های اروپایی این طبق مواد بیست و شش و سی و شش چه برجام اجازه داده شده شما نمی‌توانید یک طرف کشوری را متعهد کنید به انجام یک سری تکالیف در مقابل، نه تنها اجرا نکنید تعهدات تان را بلکه تحریم‌هایی را اعمال بکنید این اتفاقی که در سال دو هزار و هجده افتاد می‌دو هزار و هجده خروج آمریکا باز جمهوری اسلامی ایران بیش از یک سال صبوری کرد با این امید که کشور‌های اروپایی بتوانند جبران بکنند قصور و نقض عهد آمریکا را دیدیم نتوانستند اینها همه اش برای ما تجربه شد بنابراین اروپایی‌ها هیچ جایگاه قانونی و اخلاقی ندارند که بخواهند ایران را متهم می‌کنند به نقض عهد به نظر ما برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران اتفاقاً حتی طبق همین گزارشی که پر است از موارد انحرافی خود این گزارش باز نشانه این هست که هیچ انحرافی از مسیر صلح‌آمیز نداشته هیچ عدم پایپبندی وجود نداشته بنابراین هیچ دلیل مشروعی وجود ندارد.
سوال: اگر قطعنامه تصویب بشود در پی این گزارش آیا مستندی نخواهد بود برای اینکه خوب پس ایران نقض عهد مرتکب شده حالا اسنپ بک باید فعال بشود حالا اصلا فعال بشود آیا اتفاق خاصی می‌افتد با مکانیسم ماشه؟
بقایی: از یک جهت خیر، ببینید عرض کردم اینها موضوع و مفهوم اسنپ بک را بزرگ کردند برای امتیازگیری از ایران و این اتفاق نخواهد افتاد.
سوال: کدام اتفاق؟
بقایی: این که اینها از طریق اسنپ بک بتوانند از ایران امتیازگیری بکنند به هیچ عنوان قرار نیست که جمهوری اسلامی ایران تحت فشار و چماق اسنپ بک امتیاز ناروایی را به طرف‌های مقابل بدهد، این یک نکته، نکته دیگر اینکه اروپایی‌ها باید ثابت کنند که مذاکره کنندگان قابل اعتمادی هستند هیچ اعتمادی به اروپایی‌ها به عنوان مذاکره کنندگان حرفه‌ای وجود ندارد دلیلش هم این هست که در فردای بعد از خروج آمریکا نتوانسته‌اند وظایف خودشان انجام بدهند با این استدلال که ما شرمنده‌ایم شرکت‌های اروپایی، بخش تجاری اروپا وابسته است به اقتصاد آمریکا بنابراین ما اگر بخواهیم تعهداتمان را در حوزه رفع تحریم‌ها اجرا بکنیم شرکت‌های ما بخواهند ادامه بدهند فعالیتشان را با ایران دچار مشکل میشوند با آمریکا نکته دیگه‌ای که خیلی مهم هست در این رابطه این هست که در سال دو هزار و شش که موضوع ما را به شورای امنیت ارجاع دادند خوب آن موقع نه اسنپ بکی وجود داشت نه قطعنامه بیست دو، سی و یکی فی البداهه این کار را انجام دادند لذا فارغ از وجود ساز و کاری موسوم به اسنپ بک قطعنامه بیست و دو سی و یک کشور‌های اروپایی و آمریکا اگر دنبال بهانه جویی باشند که هستند قاعدتاً ارجاع موضوع به شورای امنیت نیازی به این همه بازی‌هایی که شروع کردند و دارند انجام می‌دهند نیست یعنی بهانه جویی خوب مشخص است اسمش مشخص است بهانه است، اما اینکه مرحله بعدی چه خواهد شد من عرض کردم گزارش آژانس به نوعی بهانه سازی کرده برای این سه کشور و آمریکا. کاملاً هم هدفمند بوده که با استناد به آن بتوانند این قطعنامه را صادر کنند احتمالاً ممکن است در این مرحله یا در مرحله بعدی بخواهند موضوع را مجدد به شورای امنیت ارجاع بدهند یک تکراری از کاری که حدود بیست سال پیش انجام دادند و قطعاً این کار حتماً دارای تبعات جدی خواهد بود اینجوری نیست که ساز و کار ماشه یک شمشیری باشد که اروپایی بتوانند یک جانبه علیه ایران استفاده بکنند شمشیرش دو لبه است قطعاً تبعات جدی آثار جدی هم علیه خودشان به هم علیه و منظومه که محورش محوریت معاهده عدم اشاعه است خواهد داشت، چون ما مشخص کردیم که در صورتی که این اتفاق بیفتد جمهوری اسلامی ایران چه گام‌هایی را ممکن است بردارد.
سوال: و دراین میان بنا بود یک مذاکره تلفنی بین وزیر امور خارجه ما و سه کشور اروپایی اتفاق بیفتد که لغو شد درست است؟
بقایی: ببینید این هم باز نشانه‌ای از مسئولیت پذیری جمهوری اسلامی ایران و رویکردش برای تفاهم و گفت‌و‌گو است ما هیچ وقت مسیر تقابل را انتخاب نکردیم علیرغم همه رفتار‌های مخرب و غیرسازنده سه کشور اروپایی، در این دو سه ماه ما همواره گفتیم آماده‌ایم گفت‌و‌گو بکنیم به خاطر اینکه به هرحال طرف برجام حساب میشوند و برجام هنوز یک سند زنده است و بله این اتفاق افتاد و قرار بود گفت‌و‌گو‌هایی صورت بگیرد البته تلفنی ولی در آخرین لحظات طرف فرانسوی این گفت‌و‌گو را لغو کرد.
سوال: و دلیلش را اعلام نکردند؟
بقایی: نه مشخص نیست به نظر من متاسفانه در راستای همان اقداماتی است که اینها شروع کرده‌اند و این هم جای تاسف دارد واقعاً که دو کشور اروپایی هم به نوعی حاضر بشوند تبعیت بکنند از رویکرد‌های غیر سازنده فرانسه که قبلاً هم در دوره مذاکرات برجام کم و بیش شاهدش بودیم.
سوال: حالا بعد از تصویب قطعنامه در شورای حکام ایران اعلام کرده مجموعه‌ای از اقدامات که جناب‌عالی هم اشاره کردید آماده خواهد شد قطعاً ادامه همکاری در این سطح جزوش نخواهد بود یعنی سطح همکاری کاهش پیدا خواهد کرد آیا اینجا میشود اعلام کرد که ایران اگر قطعنامه تصویب شود که احتمالش خیلی بالاست چه واکنشی نشان خواهد داد این اقدامات چه هست؟
بقایی: ببینید ما مجموعه‌ای از توانمندی‌ها و ظرفیت‌ها را داریم در حوزه انرژی هسته‌ای که بر اساس نیازهایمان تنظیم‌شده زمان‌بندی شده گزینه‌های مختلف طراحی شده با همکاری سازمان انرژی اتمی به عنوان نهاد تخصصی مربوطه و به نظرم در صورتی‌که چنین قطعنامه‌ای صادر بشود که همان طور که اشاره کردید احتمالش زیاد هست حتماً واکنش‌های مقتضی اتخاذ خواهد شد در مورد جزئیاتش من توصیه می‌کنم که اجازه بدهید که بعد از اقدام اطلاع رسانی شود.
سوال: پس در مورد اسنپ بک هم پرسم که اگر اتفاق بیفتد واکنش ایران چه خواهد بود؟
بقایی: این را ما روشن کردیم یعنی در همان زمان که این بحث مطرح شد در زمانی که آمریکا خارج شد یعنی در زمان دولت دوازدهم ما رسماً اعلام کردیم که یکی از گزینه‌های ما تجدید نظر در عضویت در معاهده منع اشاعه خواهد بود این البته به معنای این نخواهد بود که ما در ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای خودمان تغییر ایجاد خواهیم کرد، اما واقعاً یک سؤال جدی مطرح خواهد شد که علی رغم اینکه ایران از سال هزار و نهصد و هفتاد تا الان عضو مؤثر و فعال و مسئول در معاهده عدم اشاعه بوده همه تعهدات خود را انجام داده و به این شکل به صورت غیر منصفانه مورد رفتار قرار بگیرد خوب چه دلیلی وجود دارد که ما خودمان را کماکان متعهد بدانیم به تکالیف مندرج در این معاهده.
سوال: و این رفتار‌ها و این قطعنامه و تهدید مکانیسم ماشه بر مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا چقدر تاثیر گذار خواهد بود؟
بقایی: همه اینها قطعاتی هستند از پازلی که ادراک ما را شکل می‌دهد حتماً در تعیین و شکل دهی به مواضع ما، شکل دهی به مطالبات ما، نوع نگاه ما به مذاکره تاثیر خواهد گذاشت بنابراین اینجور نیست که این اتفاقات انجام بگیرد و ما بدون توجه به آنها نوع و گام‌های مذاکرات خودمان را تعیین کنیم حتماً تاثیرگذار هستند
سوال: از آنطرف هم متقابلاً اگر مذاکرات به نقاط مثبت برسد این طرف تحت تاثیر قرار گرفته است درست است؟
بقایی: قاعدتاً تأثیر و تاثرش متقابل است بله.
سوال: و حالا مشخص است که مذاکرات دور ششم کی خواهد بود؟ رئیس جمهور آمریکا خیلی اصرار دارد که پنجشنبه است؟
بقایی: ما اعلام کردیم فعلاً این را عرض می‌کنم فعلاً به خاطر اینکه ما با طرفی مواجه هستیم که خوب تغییرات در موضع‌گیری هایشان و گفتارهایشان خیلی زیاد هست، اما آن چیزی که فعلاً می‌توانم خدمتتان عرض بکنم ما برای یکشنبه آینده برنامه‌ریزی کردیم که دور دیگری از مذاکرات انجام شود.
سوال: دلیل سفر آقای عراقچی به نروژ است؟
بقایی: نه اساساً، نروژ ببینید و صرفاً یک نشستی است یعنی این سفر برای شرکت وزیر محترم در مجمع اسلو یا اسلو فروم انجام میشود مجمع اسلو، گردهمایی مهمی است که سالانه انجام میشود بیست‌ودومین فکر می‌کنم نشستش هست در مورد موضوعات منطقه غرب آسیا صحبت میشود تحولات منطقه و بین‌الملل بنابراین فرصتی است که آقای وزیر مواضع و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران را در مورد طیفی از مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای مطرح بکنند و همزمان هم خوب به جهت اینکه تعداد زیادی از کشور‌ها در سطوح بالا شرکت می‌کنند همین‌طور صاحب نظران بین‌المللی احتمالاً دیدار‌های دوجانبه زیادی هم انجام خواهد شد بنابراین این سفر برای شرکت در مجمع اسلو تنظیم شده.
سوال: شما پنج دوره مذاکره قبلی را حضور داشتید ارزیابی خودتان چیست آیا واقعاً این اراده را در طرف مقابل می‌بینید که می‌خواهد توافق بکند یا نه؟
بقایی: ما از ابتدا با احتیاط زیاد حداقل یعنی بهترین کلمه‌ای که می‌توانم استفاده کنم و واقعیت با بدبینی وارد مذاکرات شده‌ایم و خودمان البته با حسن نیت دلیلش این هست که ما خوب تجربه بد عهدی‌های سابق را داشتیم، تجربه زیاده‌خواهی‌های قبل از این را داشتیم و این که هم زمان با مذاکرات تحریم‌ها ادامه پیدا کرده و خیلی وقت‌ها گفتار و رفتار با همدیگر همخوانی ندارد با وجود این جمهوری اسلامی ایران با اعتماد به نفس کامل با این اطمینان که برنامه هسته‌ای ما کاملاً صلح آمیز است وارد مذاکرات شد با جدیت ما این چند دور را رفتیم و قاعدتاً انتظار از این نوع گفت‌و‌گو‌ها این هست که بعد از چند دور مذاکراتی شما برسید به یک چارچوبی که کم و بیش بازتاب خواسته‌ها و ملاحظات طرفین باشد تا الان متاسفانه این اتفاق نیفتاده.
سوال: و دراین میان پیشنهاد‌هایی که از سمت آمریکایی‌ها مطرح شده و پاسخ تفصیلی که می‌گوید در حال آماده سازی هستم که اولا مشخص شده که پاسخ آماده میشود از طرف عمان؟
بقایی: ببینید ما می‌دانیم که چی می‌خواهیم از اول مشخص بوده چی می‌خواستیم ما در رابطه با مذاکرات ثبات قدم داریم موضعمان روشن هست از ابتدا یک دست بوده الحمد الله به یمن برخورداری از انسجام ملی در این زمینه مواضعمان روشن هست و ایده‌ها و چارچوب‌هایی که مد نظرمان است به انحای مختلف به طرف مقابل منتقل شده و قاعدتاً در دور بعدی هم قبل از شروع گفت‌و‌گو‌ها حتماً از طریق واسطه عمانی وزیر خارجه عمان به طرف مقابل خیلی روشن منعکس خواهد شد ما همیشه گفتیم من باز هم تکرار می‌کنم هر طرحی که این دو مؤلفه را در خودش جا داشته باشد یعنی تضمین حفظ ساختارها، زیر ساخت‌ها و برنامه هسته‌ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران به شمول غنی سازی به خاطر اینکه اگر غنی‌سازی را شما منفک بکنید از برنامه هسته‌ای یک کشور عملاً آن برنامه هسته‌ای ناقص و ابتر می‌ماند بنابراین حفظ غنی سازی و مؤلفه دوم که فوق العاده مهم هست برای ما خاتمه مؤثر تحریم‌های ظالمانه‌ای که در این چند دهه علیه جمهوری اسلامی وصل شده و من همیشه گفتم رفاه و آسایش تک تک شهروندان ایرانی را هدف قرار داده بنابراین اگر این دو مؤلفه رعایت بشود می‌تواند مبنای خوبی باشد برای گفت‌و‌گو در مورد جزئیات.
سوال: الان جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده که پیشنهاد آمریکایی‌ها غیر قابل قبول است از آن طرف منابع غربی گفته‌اند که آمریکا در پیشنهاد خودش غنی سازی صفر را مطرح کرده و جایگزین آن کنسرسیومی که با حضور کشور‌های منطقه خارج از خاک ایران می‌خواهد اتفاق بیفتد آیا این درست است؟
بقایی: من باز تاکید می‌کنم غنی سازی صفر برای ما مطلقاً پذیرفتنی نیست یعنی مذاکره کنندگان اساساً مجاز نیستند که در مورد طرحی که فاقد عنصر غنی سازی باشد صحبت بکنند به خاطر که غنی سازی بحثی است برای ما که یک بحث صرفاً حیثیتی نیست یک بحث پرستیژی نیست غنی سازی یک موضوع علمی، یک موضوع ملموس مبتنی بر نیاز‌های مردم ایران هست نیاز‌های صنعتی و فناورانه ایران هست با زحمت زیاد کسب شده شما حساب کنید خیلی از کشور‌ها این تکنولوژی را وارد می‌کنند و یا از کشور‌ها خریداری می‌کنند به دلیل تحریم‌هایی که علیه ما وضع شده بود کل صنعت هسته‌ای ما یک صنعت بومی است و صرفاً بحث هزینه مالی و زحمت نبوده بحثی است که با خون شریف‌ترین انسان‌های این سرزمین‌ها حاصل شد بنابراین بحث غنی سازی برای ما یک بحثی است که به هیچ عنوان قابل مذاکره نیست حتماً باید حفظ بشود موضوع کنسرسیوم هم در پرتو این اصل اساسی می‌تواند بررسی بشود ببینید خیلی از کشور‌های منطقه در سال‌های اخیر برنامه‌هایی داشتند برای استفاده از انرژی هسته‌ای صلح آمیز خوب اینها ممکن است نیاز داشته باشند ممکن است که حتماً نیاز دارند به سوخت و نیاز دارند و اورانیوم غنی شده و یکی از راهکارهایش این است که در منطقه شراکت‌هایی ایجاد بشود برای تولید سوخت هسته‌ای ما هم گفتیم استقبال می‌کنیم، اما این مطلقاً به معنای جایگزینی غنی سازی در ایران نخواهد بود یعنی اگر طرحی داشته باشند برای اینکه شراکتی شکل بگیرد در منطقه برای غنی سازی ما هم کمک می‌کنیم، اما باز تاکید می‌کنم غنی‌سازی در داخل ایران یک اصل اساسی است که باید حتماً حفظ بشود.
سوال: و تا الان ما آنچه که شنیدیم اگر بود حداقل اطلاعی نداریم این بوده که در مذاکرات عمدتاً راجع به بحث غنی سازی به عنوان چالش اصلی صحبت شده آیا طرف مقابل راجع به رفع تحریم‌ها تضامینی که در این خصوص باید داده بشود و اینکه چه تحریم‌هایی لغو شود هم تا الان صحبتی کرده؟
بقایی: ببینید این را من بعضی جاها شنیدم که به عنوان سؤال آیا تیم مذاکره‌کننده به همان اندازه که در مورد حفظ زیر ساخت‌های هسته‌ای کشور مشخصاً غنی سازی صحبت کرده، چانه زنی کرده آیا در مورد تحریم‌ها هم صحبت کرده حتماً همین طور است رفع تحریم‌ها برای ما یک اصل هست هم زمان با مطالبه ما برای حفظ غنی‌سازی موضوع تحریم‌ها را به صورت جدی مطرح کردیم طرف مقابل در مورد تحریم‌ها در خیلی از موارد شفاف عمل نکرده و این را ما قطعاً در هر دور مذاکراتی به صورت جدی دنبال خواهیم کرد برای اطمینان از اینکه خاتمه تحریم‌ها به صورت مؤثر و به شیوه‌ای که مردم ایران منتفع بشوند، حوزه اقتصادی و بانکی ما عادی سازی بشود حتماً دنبال خواهیم کرد.
سوال: پاسخ تفصیلی ایران گفته شده که زمینه توافق را می‌تواند حاصل بکند درست است؟
بقایی: پاسخی که ما خواهیم داد ایده‌ها و ابتکار‌هایی که ما خواهیم داد قطعاً منطقی، معقول و متوازن است و اگر طرف مقابل جدیت داشته باشد حتماً این طرح می‌تواند مبنای خوبی برای مذاکره باشد.
نظر شما :