اتحادی که برای دهه‌های آینده متحول خواهد شد
تحول در فرآیند برنامه‌ریزی دفاعی ناتو
نویسندگان: آنگوس لپسلی (دستیار دبیرکل سیاست و برنامه‌ریزی دفاعی ناتو و مدیرکل سابق استراتژی و امور بین‌الملل در وزارت دفاع بریتانیا) و دریاسالار پیر واندیه (فرمانده عالی تحول متفقین ناتو و رئیس سابق ستاد کل نیروی دریایی فرانسه)
دیپلماسی ایرانی: فرآیند برنامه‌ریزی دفاعی ناتو (NDPP) خارج از وزارتخانه‌های دفاع چندان شناخته‌شده نیست. اما امروزه این فرآیند در حال هدایت مهم‌ترین تغییر در دفاع اروپا و کانادا طی دو نسل گذشته است. چرخه برنامه‌ریزی که در تابستان امسال به اوج خود می‌رسد، پذیرش اهداف توانمندی توسط متحدان را شامل می‌شود که سیاست‌های دفاعی ملی را برای دو دهه آینده شکل خواهد داد. اگر متحدان در متمرکز کردن سرمایه‌گذاری‌ها و سیاست‌های خود برای پیگیری این چالش موفق شوند، توانایی ناتو برای حفاظت از اعضای خود تقویت خواهد شد، حتی اگر روسیه و دیگر دولت‌های اقتدارگرا به چالش کشیدن این اتحاد ادامه دهند.
موفقیت‌های ناتو طی ۷۶ سال گذشته نتیجه تطبیق مداوم بوده و این اتحاد اکنون در حال گذراندن عمیق‌ترین تغییرات خود از زمان پایان جنگ سرد است. چالش‌های منطقه یورو-آتلانتیک طی بیست سال گذشته – مانند تروریسم و بی‌ثباتی منطقه‌ای – از بین نرفته‌اند. اما تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ و الحاق فنلاند و سوئد به ناتو، ضرورت فوری برای بازنگری در برنامه‌ریزی دفاعی را برجسته کرده است.
چهار دلیل که چرا NDPP ناتو را متحول می‌کند:
۱. برنامه‌ریزی دفاعی اکنون با برنامه‌ریزی عملیاتی هم‌راستا شده است
برای اولین بار، برنامه‌ریزی دفاعی ناتو به‌طور کامل با برنامه‌های عملیاتی که توسط فرماندهی عالی متفقین در اروپا (SACEUR) توسعه یافته‌اند، هم‌راستا شده است. این تغییر به این معناست که نیازهای نظامی مشخص‌شده در NDPP مستقیماً از برنامه‌های منطقه‌ای ناتو برای بازدارندگی و دفاع در برابر تهدیدات، به‌ویژه از جانب روسیه، سرچشمه می‌گیرد. این برنامه‌ها که در اجلاس ویلنیوس در سال ۲۰۲۳ تأیید شدند، به‌عنوان پایه‌ای برای تعیین نیازهای توانمندی عمل می‌کنند که متحدان باید آن‌ها را برآورده سازند.
اگرچه NDPP به‌طور رسمی توسط ترکیبی از فرماندهی تحول متفقین (ACT) و بخش سیاست و برنامه‌ریزی دفاعی کارکنان بین‌المللی ناتو هدایت می‌شود، این چرخه شاهد مشارکت بسیار نزدیک‌تر فرماندهی عملیات متفقین (ACO) بوده است. الگوی اساسی آنچه از متحدان خواسته شده – که به‌عنوان "حداقل نیاز توانمندی" شناخته می‌شود – به‌طور مشترک توسط هر دو فرماندهی استراتژیک توسعه یافته است. توانایی تبدیل برنامه‌های عملیاتی به نیازهای دقیق، یک کارکرد حیاتی ACT است که از تخصص بهره می‌برد و سازگاری با برنامه‌های عملیاتی را تضمین می‌کند. نتیجه این امر یک رابطه پویا بین برنامه‌ریزی عملیاتی و دفاعی است. چرخه NDPP امکان بازنگری عمیق نیازهای نظامی را هر چهار سال فراهم می‌کند تا تکامل این برنامه‌ها را در نظر بگیرد. به همین ترتیب، SACEUR می‌تواند برنامه‌ها را بر اساس درک نزدیک‌تر از آنچه متحدان امروز ارائه می‌دهند و آنچه در کوتاه‌مدت و میان‌مدت توسعه خواهند داد، تنظیم کند.
این هم‌راستایی به ناتو اجازه می‌دهد تا به‌سرعت به تهدیدات در حال ظهور، مانند اقدامات تهاجمی روسیه، پاسخ دهد و اطمینان حاصل کند که توانمندی‌های دفاعی متحدان با نیازهای استراتژیک اتحاد همسوست.
۲. فرآیند برنامه‌ریزی دفاعی ناتو متحدان را برای سرمایه‌گذاری متمرکز تشویق می‌کند
دومین دلیل تحول‌آفرین بودن NDPP این است که به متحدان کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری‌های دفاعی خود را به‌گونه‌ای متمرکز کنند که هم نیازهای ملی و هم نیازهای جمعی ناتو را برآورده سازد. این فرآیند به‌جای تحمیل یک رویکرد از بالا به پایین، به‌عنوان یک چارچوب عمل می‌کند که در آن کشورها می‌توانند اولویت‌های دفاعی خود را با اهداف گسترده‌تر اتحاد هماهنگ کنند.
به‌عنوان مثال، NDPP به متحدان اجازه می‌دهد تا شکاف‌های توانمندی را شناسایی کرده و منابع را به‌طور مؤثرتری تخصیص دهند، چه از طریق توسعه توانمندی‌های جدید و چه از طریق همکاری با دیگر اعضا. این امر به‌ویژه در زمینه‌هایی مانند دفاع موشکی، هوش مصنوعی و فناوری‌های فضایی حیاتی است، که در آن‌ها سرمایه‌گذاری‌های پراکنده می‌تواند به ناکارآمدی منجر شود. با ارائه یک "سیگنال تقاضا" روشن، NDPP به کشورها و صنایع دفاعی کمک می‌کند تا تلاش‌های خود را بر روی توانمندی‌هایی متمرکز کنند که تأثیر استراتژیک بیشتری دارند و در عین حال استانداردسازی و قابلیت همکاری را ترویج می‌دهند.
۳. این چرخه ظرفیت صنعتی را تقویت می‌کند
سومین جنبه کلیدی این است که این چرخه باید با تلاش جدی برای افزایش نه‌تنها ظرفیت صنعتی دفاعی در اتحاد – که پیش‌تر با نیازهای فوری حمایت از اوکراین آزمایش شده است – بلکه کارایی و مقرون‌به‌صرفه بودن صنعت و توانایی آن برای جذب سریع فناوری‌های نوظهور پشتیبانی شود. به همین دلیل است که ناتو تمرکز زیادی بر استراتژی صنعتی دارد.
هرچند اهرم‌های اصلی تغییر در سطح ملی هستند، ناتو می‌تواند با ارائه شفافیت در مورد سیگنال تقاضا در طول زمان، شناسایی فرصت‌های همکاری بین متحدان، ترویج استانداردسازی و قابلیت همکاری، و کمک به متحدان برای مسیریابی در چشم‌اندازهای تجاری در حال تغییر سریع مانند بخش فضایی، به این امر کمک کند. طرح اقدام تولید دفاعی ناتو، که توسط مدیران تسلیحات ملی توسعه یافته، رویکرد کلی را تعیین می‌کند. این طرح بر افزایش تولید، بهبود همکاری صنعتی و حصول اطمینان از اینکه متحدان می‌توانند نیازهای دفاعی آینده را برآورده کنند، تمرکز دارد.
این تمرکز بر ظرفیت صنعتی به‌ویژه با توجه به درس‌هایی که از جنگ اوکراین آموخته شده، حیاتی است، جایی که تولید سریع و در مقیاس بزرگ تسلیحات و تجهیزات برای حفظ برتری نظامی ضروری بوده است.
۴. فرآیند برنامه‌ریزی دفاعی ناتو به متحدان کمک می‌کند تا نیروی انسانی مورد نیاز را تأمین کنند
چهارم، ناتو در حال کمک به متحدان برای یافتن نیروی انسانی مورد نیاز برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد است. با افزایش نیازهای دفاعی، به‌ویژه در مواجهه با تهدیدات مداوم از جانب بازیگرانی مانند روسیه، کشورها با چالش‌هایی در استخدام، آموزش و حفظ پرسنل نظامی و غیرنظامی مواجه هستند.
فرآیند برنامه‌ریزی دفاعی ناتو با شناسایی نیازهای نیروی انسانی در کنار نیازهای مادی، به متحدان کمک می‌کند تا برنامه‌های آموزشی و استخدامی خود را با اهداف ناتو هماهنگ کنند. این امر شامل توسعه نیروی کار متخصص در زمینه‌هایی مانند سایبر، فضا و فناوری‌های پیشرفته است که برای دفاع مدرن ضروری هستند. ناتو همچنین از طریق ابتکاراتی مانند برنامه‌های آموزشی مشترک و به اشتراک‌گذاری بهترین شیوه‌ها، از کشورها در ایجاد نیروی انسانی مقاوم و توانمند حمایت می‌کند.
چشم‌انداز تاریخی و زمینه
امروز ما در نقطه‌ای مشابه در تاریخ خود قرار داریم؛ حتی ناتو تصمیم به خرید یک قابلیت جدید هشدار زودهنگام هوابرد گرفته است. متحدان اروپایی در طول جنگ سرد، زمانی که به‌عنوان گروه یورو هماهنگی می‌کردند، در تحولاتی که رخ داد نقش حیاتی داشتند. آن‌ها بار دیگر این نقش را ایفا خواهند کرد، با حمایت از افزایش هزینه‌های دفاعی که اکنون در سراسر اتحاد مشاهده می‌شود (تقریباً ۲۰ درصد افزایش در سال ۲۰۲۴ برای متحدان غیرآمریکایی).
تلاش‌های ناتو برای حمایت از اوکراین و تقویت بازدارندگی و دفاع خود باید به‌عنوان پاسخ‌هایی به واقعیت‌های ساختاری بلندمدت دیده شوند، نه به‌عنوان واکنشی به یک فاز گذرای بحران. NDPP این چارچوب را برای اطمینان از اینکه ناتو برای دهه‌های آینده آماده و مرتبط باقی بماند، فراهم می‌کند.
نتیجه‌گیری
فرآیند برنامه‌ریزی دفاعی ناتو چیزی بیش از یک تمرین بوروکراتیک است؛ این یک نیروی تحول‌آفرین است که اتحاد را برای رویارویی با چالش‌های قرن بیست و یکم آماده می‌کند. با هم‌راستا کردن برنامه‌ریزی دفاعی با نیازهای عملیاتی، تشویق به سرمایه‌گذاری متمرکز، تقویت ظرفیت صنعتی و حصول اطمینان از وجود نیروی انسانی کافی، NDPP به ناتو کمک می‌کند تا در برابر تهدیدات در حال ظهور، به‌ویژه از جانب روسیه، مقاوم و پاسخگو باقی بماند.
موفقیت این فرآیند به تعهد متحدان برای اجرای اهداف توانمندی و همکاری نزدیک بین ساختارهای فرماندهی ناتو بستگی دارد. اگر به‌درستی اجرا شود، NDPP نه‌تنها ناتو را برای دهه‌های آینده تقویت خواهد کرد، بلکه تضمین می‌کند که این اتحاد به‌عنوان سنگ‌بنای امنیت یورو-آتلانتیک باقی بماند.
منبع: شورای آتلانتیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱
نظر شما :