امضاء سند "ابتکار صلح مسلمانان و یهودیان" در بوسنی و هرزگوین

دیپلماسی ایرانی: به مناسبت روز جهانی یادبود هولوکاست، ریاست جامعه اسلامی بوسنی و هرزگوین -حسین افندی کاوازوویچ و -مناخیم روزنسافت، معاون سابق کنگره جهانی یهودیان در 27 ژانویه 2024، سند ابتکار صلح مسلمانان و یهودیان ارائه شده با هدف گسترش روابط بین کشورها و ترویج درک متقابل و گفت وگو بین جوامع یهودی و مسلمان را در مرکز یادبود سربرنیتسا، امضا کردند.

رئیس العلماء بوسنی و هرزگوین در سخنرانی مهم خود در این مرکز اعلام کرد: "مسلمانان بوسنیایی و یهودیان یک پیکر واحد هستند و ما باید عهد خود را تجدید کنیم. دلیل گردهمایی امروز ما دردناک است، اما به این منظور، با عزمی مشترک به سوی آینده ای بهتر گام بر می داریم. ما در روز بزرگداشت جهانی هولوکاست جمع شده ایم تا شش میلیون یهودی بی گناه و میلیون ها قربانی دیگر ایدئولوژی فاشیستی و نازی را به یاد آوریم. ما این کار را در جایی انجام می دهیم که نیم قرن پس از "دیگر هرگز" تاریخی، بشریت دوباره شکست خورد و در آزمون مسئولیت، سر افکنده شد. از دوستم پروفسور روزنسافت تشکر می کنم که با نگرش انسانی خود در مورد حقیقت نسل کشی سربرنیتسا همه ما را مدیون کرد. پیوندهای ما هم در دوران سختی و هم در دوره های شکوفایی و تعامل ایجاد شد و در آن از یکدیگر آموختیم و به خوبی به یکدیگر کمک کردیم. حتی امروز که شر یهود ستیزی و نفرت ضد مسلمانان و اسلام هراسی در منطقه ما و در سراسر اروپا و جهان شدت گرفته است، ما باید عهد خود را برای تداوم همسایگی خوب و مراقبت از یکدیگر تجدید کنیم. ما زنده خواهیم ماند، زیرا معیارهای ما متفاوت است و احساسات ما عمیق تر و گرم تر است، زیرا ما از دیگران نمی ترسیم. در دوران رنج بی‌سابقه در سرزمین مقدس، دیدار و دعوت ما برای صلح اهمیت بیشتری دارد. در روزهای پس از تشدید خشونت در اسرائیل و فلسطین در 7 اکتبر، من و آقای فینتسی نشستیم و پیام مشترکی در محکومیت خشونت و لزوم توقف موج ترور و خشونت علیه غیرنظامیان بی گناه ارسال کردیم. همین اعلامیه حملات به غیرنظامیان در اطراف غزه و گروگان گرفتن غیرنظامیان را به شدت محکوم می کند و خواستار آزادی آن ها و همچنین آزادی هزاران نفر از بازداشت شدگان غیرقانونی به ویژه زنان و کودکان است".

برگزاری این رویداد با محوریت مقامات ارشد جامعه ی مسلمانان و یهودیت در محل یادبود سربرنیتسا که تداعی کننده ی کشتار مسلمانان و مردم غیر نظامی در جنگ دهه ی نود میلادی به دست نیروهای صرب بوسنی می باشد، آن هم در مقطع زمانی کنونی که حملات بی امان اسرائیل به شهرهای مختلف فلسطین اشغالی و خصوصا نوار غزه شدت گرفته و موجب کشته و آوارگی تعداد زیادی از مردم بی دفاع و سرگردان در این مناطق شده است، از سوی منابع خبری مختلف مورد توجه قرار گرفته و واکنش های متفاوت مخاطبان را در پی داشته که در ادامه به آن نیز خواهیم پرداخت.

برای آگاهی از مفاد این سند و واکاوی جنبه های نهان آن، آگاهی از متن بیانیه بدین شرح ضروری بنظر می رسد:

در جهانی که هنوز هم صدای هولوکاست و نسل کشی در سربرنیتسا به گوش می رسد، در رویداد ابتکار صلح مسلمانان و یهودیان، گرد هم آمدیم تا راهی برای آشتی، احترام متقابل و ایجاد صلح ماندگار ایجاد کنیم. این مسیر، بر اساس اصول گفتگوی مستمر، حتی در سخت ترین زمان ها هدایت می شود، چراغی که تعهد مشترک مان را به آینده ای نمایان می کند که در آن تفاهم و با هم بودن می تواند بر نفرت، ترس و جنگ غلبه کند.

تعهدات ما در قبال قربانیان نسل کشی های گذشته: ما متعهد می شویم که یاد و خاطره قربانیان هولوکاست و نسل کشی در سربرنیتسا را جاودانه کنیم تا نسل های آینده به یاد داشته باشند که این قربانیان زندگی کرده اند و به چه شیوه وحشیانه ای کشته شده اند. با انجام این کار، ما همچنین متعهد می‌شویم که هر آنچه در توان داریم برای مبارزه با نفرت، یهودی‌ستیزی، اسلام‌هراسی، بیگانه‌هراسی، نژادپرستی و سایر تعصب‌ها که باعث نسل‌کشی‌های مرتکب شده در آشویتس، برگن-بلسن، سربرنیتسا، یاسنوواتس، کیگالی و مکان های دیگر شد، انجام دهیم. 
چشم پوشی از همه اشکال یهودستیزی، اسلام هراسی و سایر نابردباری ها: ما متعهد می شویم که علناً همه مظاهر یهودی ستیزی، اسلام هراسی، بیگانه هراسی و سایر نابردباری ها و همچنین هر گونه نفرت بر اساس زمینه های نژادی، قومی، مذهبی یا ملی را رد، محکوم و با آن مبارزه کنیم. ما متعهد می‌شویم که وقتی مردان، زنان و کودکان به دلیل هویت نژادی، قومی، مذهبی یا ملی خود کشته، شکنجه، تجاوز، گروگان یا هدف تخریب می‌شوند، هرگز سکوت نخواهیم کرد، و متعهد می‌شویم که هر شکلی از تمجید و تلاش برای بازپروری عاملان چنین اعمالی را رد و محکوم کنیم.

ما در فداکاری خود برای حفاظت از جان غیرنظامیان ثابت قدم هستیم. ما در غم از دست دادن زندگی و وحشت نهفته در همه جنگ ها و درگیری های مسلحانه سوگواری می کنیم و برای همه بشریت آرزوی صلح می کنیم. در عین حال، ما آگاه هستیم که ملت ها موظف به دفاع و حفاظت از شهروندان خود و جلوگیری از نسل کشی، جنایت علیه بشریت، جنایات جنگی و سایر جنایات هستند. همکاری ما فعالانه شامل ارائه حمایت و مداخله خارجی در صورت لزوم، با هدف اصلی حفاظت از گروه‌های بی‌گناه و آسیب‌پذیر در بحبوحه درگیری‌ها، از جمله درگیری‌های جاری و آتی خواهد بود.

ما از حق رهبران جوامع خود برای بیان آزادانه نگرانی‌ها و دیدگاه‌های خود تا زمانی که این کار را در فضای احترام متقابل و مدارا انجام می‌دهند، بدون درگیر شدن یا نادیده گرفتن سخنان نفرت‌انگیز از هر نوع، حمایت می‌کنیم. چنین بیان آشکاری کلید تقویت تفاهم است و مانع گفتگوی مداوم ما نمی شود، بلکه آن را غنی می کند و پایه ای از اعتماد و احترام متقابل ایجاد می کند.

ما متعهد می‌شویم که کانال‌های ارتباطی ثابت و دلسوزانه را حفظ کنیم، و اذعان داریم که همدلی و احترام متقابل برای مدیریت و ایجاد صلح پایدار ضروری است. در لحظات بحرانی، ما در کنار هم می ایستیم و منابع، دانش و استراتژی های خود را با هم ترکیب می کنیم. تلاش‌های مشترک ما به مدیریت بحران، عملیات‌های حفظ و بازیابی صلح و حصول اطمینان از حمایت و حفاظت قوی برای جوامع ما گسترش خواهد یافت.

این اعلامیه که به تاریخ ما پایبند است و با مسئولیت مشترک در قبال نسل‌های آینده هدایت می‌شود، نماد تعهد ما به جهانی است که در آن تفاوت‌ها به پل یادگیری تبدیل می‌شوند و هر زندگی گنجینه‌ای ارزشمند است.

در نهایت، به دستورات دین خود نظر می کنیم:

از قرآن کریم که می فرماید: "کسی که یک انسان را نجات دهد، گویی همه مردم را نجات داده است" (مائده/32).

از تلمود: "کتاب مقدس می گوید: که هر که یک جان را نجات دهد، تمام جهان را نجات می دهد" (سنهدرین، a37).

این آموزه‌ها الهام‌بخش و هدایت کننده تلاش‌های ما در حین حرکت به جلو هستند و در عزم خود برای محافظت، احترام و تجلیل از تقدس زندگی انسانی متحد می‌شویم. بگذارید این اعلامیه نقشه راه ما، وعده ای برای نسل های آینده و گواهی بر قدرت همکاری و احترام متقابل در ساختن جهانی همراه با صلح و هماهنگی پایدار باشد.
با شرح بیانیه و دریافت ابعاد مهم سیاسی، اجتماعی و حقوق بشری از محتوای این سند، باید گفت: اگر چه در حال حاضر جمعیت اندک شماری بالغ بر 300 نفر یهودی در بوسنی و هرزگوین ساکن هستند، اما نقش و نفوذ در حال پیشرفت اسرائیل در بوسنی و عضویت یهودیان در شورای ادیان بوسنیایی ها، تاکیدات مقامات و چهرهای شاخص مذهبی و سیاسی بر همزیستی مسالمت آمیز با یهودیان، تحرکات و فعالیت های اقتصادی در بخش های کروات نشین و حضور تبلیغاتی چشم گیر در برنامه های مناسبتی مهم مسلمانان مانند: ماه مبارک رمضان و ...، علاوه بر دنیای رسانه، نقش و استمرار راه و تفکر یهودیان را در جامعه ی بوسنی و هرزگوین هموار و بازتولید می کند.

در یک نگاه راهبردی، کلیت این اقدام را می توان در روند پروژه ی نفوذ و گسترش فعالیت های اسرائیل در منطقه بالکان و خصوصا بوسنی و هرزگوین از ناحیه ی کروات نشین-خصوصا شهر موستار در نظر گرفت که در بخشی از اجرای این صحنه، یهودیت به وجود اشتراک تاریخی نسل کشی میان هولوکاست و سربرنیتسا نظر ویژه داشته و داستان های تاریخی جنگ ها و درگیری های قومی و نژادی در میان اقوام این منطقه را بازتعریف می کند. در مقابل، اهتمام جامعه اسلامی بوسنی در برپایی سالیانه هولوکاست را می توان تلاشی برای زنده نگه داشتن یاد نسل کشی سربرنیتسا، با هدف جلوگیری از تکرار آن وقایع ضدبشری در نظر گرفت که خواسته یا ناخواسته مسلمانان بوسنی را به گونه ای در جریان اهداف یهودیان قرار داده است که خود معترف بر این ماجرا هستند که میان مسلمانان و یهودیان از ادوار دور گذشته، همزیستی بیشتری وجود داشته است به نسبت جنگ های ریشه دار تاریخی با مسیحیت!

سخنان کاوازوویچ در ارتباط با شر یهودستیزی، نفرت ضد مسلمانان و به نوعی یک کاسه کردن موضوعات هولوکاست و کشتار سربرنیتسا، محکومیت حمله حماس در 7 اکتبر و ...، در دامنه ی جنگ امروز میان اسرائیل و گروه های مقاومت در خط مقدم غزه، با واکنش تند و مخالف برخی کاربران فضای مجازی، با این مضامین: - رئیس العلمای بوسنی مرتد شده، -آقای رئیس اینجا نسل کشی شده، -این موارد را برو به مردم غزه بگو و ...، مواجه شد که سایت کلیکس، اکثر این نظرات را حذف کرده است.

در پایان باید گفت: رئیس جمعیت اسلامی بوسنی، همچون سایر مقامات بوسنیایی وابستگی و گرایشات معناداری به سایر جریانات قدرت در خارج از این کشور دارد. همان گونه که اکثریت مقامات رسمی این کشور به دلیل وجود بحران ساختار سیاسی و تنش های قومی فراگیر در این کشور، مواضع دوگانه و بعضا استانداردهای چندگانه ای دارند که در ظاهر صرفا برای فرار رو به جلو و در مقام واقع برای دستیابی به آرزوی اتحادیه اروپایی ست. رویایی که سالیان زیادی ست بوسنیایی ها و خصوصا مسلمانان برای حفظ بقاء و پیشرفت در سر می پرورانند، زیست ناگزیر در زیر چتر حمایتی اتحادیه اروپا و ناتو!

منبع: سایت خبری کلیکس