بازخوانی دقیق قوانین در حوزه حقوق بین‌الملل بشردوستانه
کتاب «حمایت از حقوق زنان و کودکان در مخاصمات مسلحانه بین‌المللی»
دیپلماسی ایرانی: محافظت از صلح جهانی و امنیت بین‌المللی وظیفه مهمی است که در نخستین منشور جامعه بین‌المللی معروف به منشور سازمان ملل متحد مصوب ۱۹۴۵ میلادی قید شده است. اما جامعه بین‌المللی نتوانسته است چه جوامع کنونی و چه جوامع آیندگان را در مقابل آتش جنگ‌ها محافظت کند. زنان و کودکان از محروم‌ترین گروه‌های انسانی هستند که همیشه در جنگ، بحران‌های سیاسی و بلایای طبیعی اولین تیر به سمت آنان نشانه می‌رود، به طوری که در بیشتر موارد زنان و کودکان آواره و پناهنده در معرض انواع وضعیت‌های مشکل قرار می‌گیرند و مجبور می‌شوند شهر و دیار خود را ترک کنند. در این راستا جامعه انسانی خود را موظف می‌داند شرایط قومی، نژادی و ملی را کنار گذاشته و تنها فقط با در نظر گرفتن اشتراک در وجوه انسانی و تعلقات بشری به این گونه افراد کمک کند. جنگ یکی از بلایایی است که اصلی‌ترین قربانیان آن در طی تاریخ زنان و کودکان هستند.
زنان و کودکان به عنوان بخشی از جامعه که به بیشترین حمایت در برابر خشونت و آزار جنسی و سوءتغذیه و شرکت در مخاصمات مسلحانه نیاز دارند، معمولا در دوران تنش و نزاع مسلحانه به فراموشی سپرده می‌شوند و در این فضای بی‌کیفری به فراخور مورد سوء‌استفاده نیروهای نظامی‌قرار می‌گیرند. در نیم قرن گذشته کنوانسیون‌های متعددی برای دفاع از زنان و کودکان منعقد شده است تا قبل از سال ۱۹۴۹ میلادی در حالی که نظامیان تحت پوشش عهدنامه‌های ژنو قرار داشتند غیر نظامیان از هرگونه حمایت حقوقی محروم بودند. با انعقاد عهدنامه ژنو مورخ ۱۲ اوت ۱۹۴۹ میلادی مربوط به حمایت از افراد غیرنظامی در زمان جنگ، اتباع دشمن از حیث فردی تحت حمایت شدید حقوقی قرار گرفته و عنوان «شخص حمایت‌شده» را یافتند.
در کتاب حمایت از حقوق زنان و کودکان سعی شده است با بازخوانی دقیق قوانین در حوزه حقوق بین‌الملل بشردوستانه، به تحلیل موضوع با زبانی ساده و روان پرداخته‌شود. مولفان با تحلیل متون حقوق بین‌الملل و واقعیات، در محیط بین‌الملل در پی آن بودند که آثار حقوق بشردوستانه نسبت به زنان و کودکان را در مخاصمات بین‌المللی معرفی کند.
قسمتی از متن کتاب
حمایت کلی از زنان در مخاصمات مسلحانه
زنان بدون استثنا از حمایت‌های کلی زیر برخوردارند: زنان باید در هر زمان و مکان و در کلیه اشکال درگیری مسلحانه، مصون از هرگونه تعرض و مورد احترام طرف‌های درگیری باشند و نیازهای حمایتی خاص، بهداشتی و کمکی آنان که از درگیری‌ها متاثر شده باشد، مورد احترام قرار گیرد. حمایت در برابر آزار و خشونت جنسی؛ زنان در برابر هرگونه لطمه به شرافتشان به ویژه دربرابر هرگونه خشونت جنسی اعم از تجاوز جنسی، فحاشی اجباری و اشکال دیگر هتک حرمت و تعرض بی‌شرمانه و رفتار تحقیرآمیز مورد حمایت می‌باشند و اعمال مذکور، مورد ممنوعیت مطلق قرار گرفته اند. به علاوه اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی، اعمال یادشده و نیز بردگی جنسی، حاملگی اجباری و عقیم کردن اجباری زنان را در زمره جنایات علیه بشریت و حتی جنایات جنگی قلمداد کرده است.
حمایت خاص از برخی زنان
دسته‌ای از زنان علاوه بر آن که از حمایت‌های کلی برخوردارند، از حمایت‌های اضافی یا تکمیلی نیز بهره می‌برند. اینگونه حمایت‌ها را می‌توان «حمایت‌های خاص» نامید. اهم این حمایت‌ها عبارتند از:
۱. حمایت در برابر حمله‌های مسلحانه: کشورهای متخاصم می‌توانند پس از آغاز مخاصمات، زنان باردار و مادران کودکان زیر هفت سال را در سرزمین خود اسکان دهند و آنان را در برابر آثار درگیری مسلحانه حمایت کنند.
۲. حمایت از زنان باردار: زنان باردار مورد حمایت و احترام خاص خواهند بود.
۳. رفتار ترجیحی یا ملی: زنان باردار یا مادران کودکان زیر هفت سال که تبعه کشورهای خارجی هستند و در سرزمین یکی از طرف‌های درگیری به سر می‌برند، از هرگونه رفتار ترجیحی، به میزانی که درباره اتباع خود معمول می‌باشد، برخوردار خواهند بود.
۴. اقدامات خاص امدادرسانی: در توزیع محموله‌های امدادی، اشخاصی مانند زنان در حال زایمان و مادران شیرده، از رفتار ترجیحی و حمایت‌های خاص برخوردار هستند و در اولویت قرار دارند.
۵. تخلیه زنان از نواحی محاصره شده: طرف‌های درگیری سعی خواهند کرد برای تخلیه زنان از نواحی محاصره شده، میان خود موافقت پیمان‌نامه ی محلی منعقد سازند.
۶. مصونیت زایشگاه از حمله نظامی: بیمارستان‌های غیرنظامی که برای زنان تازه‌زا (زایشگاه‌ها) سازماندهی شده‌اند، در هیچ زمانی نباید مورد حمله قرار گیرند؛ بلکه باید در هر زمان توسط طرف‌های درگیری محترم شمرده و حمایت شوند.
۷. حمایت از وسایط حمل و نقل تازه‌زا.
۸. آزادی عبور و مرور: طرف‌های درگیری باید برای هرگونه محصولات خواروبار ضروری لباس و مواد مقوی مخصوص زنان باردار و تازه‌زا،آزادی عبور و مرور قائل شوند.
۹. حمایت از زنان بازداشتی یا محروم از آزادی: بازداشتگاه‌های زنان باید از مردان جدا باشد و اگر استثنا امکان چنین کاری نباشد، محل خواب و تاسیسات بهداری آنان باید جداگانه باشد. بازداشتگاه‌ها تحت نظارت مستقیم زنان خواهدبود. زنان در دوران وضع حمل در بازداشتگاه‌ها باید مورد مراقبت‌های پزشکی و بیمارستانی قرار گیرند. زنان باردار و تازه‌زا در بازداشتگاه‌ها باید غذای اضافی متناسب با نیازهای جسمانی‌شان دریافت کنند.
کتاب حمایت از حقوق زنان و کودکان از منظر حقوق بین الملل بشردوستانه نوشته‌ی دکتر ابراهیم مشهدی و دکتر محمدمهدی سیدناصری با دیباچه‌ای از جناب آقای دکتر سیدباقر میرعباسی دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه تهران با شمارگان ۵۰۰ نسخه و با قیمت ۷۹ هزار تومان در سال ۱۴۰۲ در چاپ سوم آن توسط کتاب‌های متمم واحد حقوق و روابط بین‌الملل انتشارات ذکر منتشر شده است.
نظر شما :