پوتین برای روسیه و جهان چه نقشه‌هایی در سر دارد؟

دیپلماسی ایرانی: ولادیمیر پوتین در 14 دسامبر 2023 (1402/9/23) مصاحبه مطبوعاتی سالانه خود را به مدت چهار ساعت برگزار کرد و به پرسش های متعددی ازداخل و خارج از روسیه پاسخ داد.

اغراق نیست اگر گفته شود این مصاحبه مطبوعاتی، مهمترین دیدار او در عرصه های داخلی و خارجی و روشنگر ادراک و احساس او از شرایط روسیه در داخل و موقعیت بین ا لمللی این کشور است.

چگونه می توان خوانش پوتین از روسیه و مناسبات داخلی و بین المللی این کشور را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد؟ برای پاسخ باید ابتدا فضای این گفتگو را شناخت؛ سپس به خوانش او در مورد وضعیت ورود او به پویش انتخاباتی ریاست جمهوری آینده روسیه مخصوصا ً مناسبات پرداخت و سرانجام نسبت روسیه با جهان پیرامونی و مخصوصا با غرب را روشن ساخت.

در مورد فضای مصاحبه باید گفت پوتین معمولا در ماه دسامبر یعنی ماه آخر سال میلادی، مصاحبه ای مطبوعاتی دارد که در آن عمده ترین مسائل روسیه را در قا لب سؤالها و جوابها روشن می کند. جالب آنکه در سال گذشته، یعنی ،2022 این مصاحبه برگزار نشد و لذا مصاحبه مطبوعاتی 14 دسامبر، اولین مصاحبه، بعد از دو سال است و قابل دقت آنکه به آستانه پایان یافتن دو سالگی جنگ اوکراین نزدیک می شویم.

در این مصاحبه ترکیبی از خبرنگاران روسی و بین ا لمللی حضور داشتند و خبرنگاران رسانه ها و جراید روسی از گوشه و کنار این کشور پهناور در مسکو جمع شدهً از داخل روسیه، امکان طرح بودند. به علاوه برای مردمان عادی، مخصوصا سؤال به صورت پیام وجود داشت و بر همین منوال خبرنگاران و اشخاص خارجی می توانستند از خارج از کشور سؤال کنند. این برنامه چهار ساعته با گزیده ای از فیلم ها و کلیپ های کوتاه در مورد شرایط روسیه در جنگ اوکراین و همچنین سایر جلوه های زندگی اجتماعی روسیه همراه بود.

یک نمایش طراحی شده با محوریت و کنشگری پوتین طراحی و اجراشد که در آن خوانش پوتینی از هویت و جهت روسیه در داخل و سمت وسوی بین ا لمللی آن، به خوبی به تصویر کشیده شد.

در مورد شرایط داخلی، ا لبته پوتین اوضاع را خوب تصویر کرد و مخصوصا از نظر اقتصادی، رشد 35 درصدی و کنترل تورم تا حدود 7 تا 8 درصد را دلیل موفق بودن روسیه در مهار تحریم های غرب دانست. ولی از همه جا لب تر سؤالات مردم روسیه در اطراف و اکناف این کشور بود که عمدتا حول و حوش مسائل معیشتی می چرخید و ا لبته پوتین بسیاری را با تسلط پاسخ داد و برخی از آنها را یادداشت برداری ریز کرد و بخشی را به وزارتخانه های مختلف روسیه ارجاع داد.

همچنین باید گفت که پوتین،با اعتماد به نفس بازتاب داخلی جبهه های جنگ اوکراین را مدیریت کرد و گفت نیازی به فراخوان جدید و گسیل نیرو نیست و در دور قبل 500/000 نفر در فراخوان گسیل به جبهه ها اعالم آمادگی کرده اند.

با در نظر گرفتن،اعلام کاندیداتوری پوتین برای شرکت در انتخابات آینده ریاست جمهوری این کشور، بی تردید این پرسش ها و پاسخ ها، چارچوب پویش انتخاباتی او را روشن می کرد.

هرچند که انتخاب او برای پنجمین بار، قطعی است ونامزد رقیب هم وزنی برای او متصور نیست، اما با دقت در جزئیات می توان گفت، سبک و سیاق مدیریت کلان اجتماعی در داخل روسیه، تماس وً اتکا به نظام بورکراتیک این کشور است.

ایجاد ارتباط با مردم روسیه و نه صرفا برخی از پرسش ها، چا ل شآور و روشن کننده واقعیت های متفاوت زندگی نخبگان و مردمان عادی بود؛ اما خوانش پوتین و ا لقای همزمان اعتماد به نفس و حس افتخار به مردم را نمی توان در چشم انداز تحلیلی نادیده گرفت.

فی الواقع پوتین با بهره برداری از ناسیونا لیزم سنتی و کلاسیک روسی که نیروی مؤثری در تاریخ تحولات این کشور بوده، سعی کرد، این ناسیونا لیزم را کارکردی و کارآمد جلوه دهد.

اما این حس اعتماد به نفس، در بعد بی نا لمللی، برجسته تر بود، پوتین وضع نیروهای روسیه در جنگ اوکراین را بسیار مناسب معرفی و طرحهای عملیاتی و ضدحمله های اوکراین را شکست خورده توصیف کرد. همزمان آمادگی روسیه برای حل وفصل مسائل مربوط به اوکراین و غرب را مشخصً غیرممکن همراه بود وکرد، اما این آمادگی، توأم با اعلام شرایط تقریبا آن »نازی زدائی از اوکراین، غیرنظامی شدن اوکراین« و بی طرف شدن آن کشور اعلام کرد.

بر ناتوانی های اوکراین و دوستان غربی او تأکید کرد،اما شاید جا لب تر اعلام آمادگی برای حل وفصل مسائل روسیه با آمریکا واز سرگیری رابطه کامل با آن کشور بود. فی ا لواقع از نظر او، روسیه آمادگی انجام معامله با آمریکا و غرب را دارد. جا لب تر آنکه این آمادگی هم در سطحً با یادآوری نقش مهم آمریکا در روابط بی نا لمللی و همکلان، مخصوصا در سطح خرد مطرح شد.

در سطح خرد اما اعلام کرد که روسیه حاضر به انجام معامله برای حل مسأله خبرنگار والستریت ژورنال، گرث کونویچ،که به جرم جاسوسی دستگیر شده، است. پوتین منش و روش غرب را موردانتقاد قرار داد و عبارت رایج در ادبیات سیاسی رهبران غربی یعنی »روابط بین ا لمللی قانون محور« را به بار استهزاء گرفت و گفت غرب را به باورمند نبودن در فکر و مقید نبودن به قانون در عمل متهم ساخت.

 پوتین ا لبته در مورد مسائل متعدد بین ا لمللی، اظهار نظر کرد که شاید از همه جا لبترآمادگی روسیه برای ساختن بیمارستان صحرائی در غزه و صحبت شخصی او با رئیس جمهور مصر و نخست وزیر رژیم صهیونیستی در این باره بود.

همچنین تقدیر از شخص اردوغان و آمادگی برای دیدار با او نیز جلب توجه می کرد. در مجموع مصاحبه چهار ساعته پوتین بازتابی از هویت درحال شکل گیری روسیه در عرصه های داخلی و بین ا لمللی است که ا لبته با چا لش های ویژه خود نیز همراه است. بازسازی هویتی روسیه بدون حلً نابرابری های گسترده اجتماعی و اقتصادی مشکلات اقتصادی، مخصوصا ممکن نیست و بازسازی بین المللی روسیه هم به چگونگی کنش و واکنش ها در مدیریت با چا لش های گسترده با تمام بازیگران ارتباط دارد. ولی هرچه هست، سرنوشت روسیه به عنوان یک کشور پهناور، با شخصیت، دیدگاه،خوانش و پویش های شخص پوتین گره خورده است.