- ماهیگیری جبهه النصره از زلزله سوریه

حسین فاطمی، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: به دنبال مخالفت جبهه النصره با ورود کمک‌های دولت سوریه به مناطق زلزله زده شمال غرب این کشور، سفیر آمریکا در سازمان ملل از شورای امنیت خواست که با تصویب قطعنامه‌ای ارسال کمک‌ها به این منطقه را تسهیل کند. به گزارش شبکه سومریه نیوز، آمریکا از شورای امنیت سازمان ملل خواست که هرچه سریع‌تر با تصویب قطعنامه‌ای امکان ارسال کمک‌های بین‌المللی به مناطق تحت کنترل گروه‌های مسلح مخالف سوری در شمال غرب این کشور را از طریق چند گذرگاه فراهم کند.

لیندا توماس گرینفیلد، نماینده آمریکا در سازمان ملل در این باره گفت: «در حال حاضر هر لحظه و ساعت از اهمیت بالایی برخوردار است و مردم در مناطق آسیب دیده روی ما حساب می‌کنند.» وی افزود: «ما نمی‌توانیم آنها را ناامید کنیم. ما باید فوراً به قطعنامه‌ای رای دهیم که در راستای درخواست سازمان ملل برای اجازه استفاده از گذرگاه‌های مرزی اضافی به منظور ارسال کمک‌های بشردوستانه باشد. زمان آن فرا رسیده است که با فوریت و هدفمند اقدام کنیم.»

در همین حال، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید نیز تاکید کرد: «باید به کمک‌های بشردوستانه از تمامی گذرگاه‌های مرزی اجازه ورود داده شود و این کمک‌ها باید بدون تأخیر در تمام مناطق آسیب‌دیده توزیع شود.» وی در راستای مقصر جلوه داده دمشق برای نرسیدن کمک‌ها به مناطق تحت کنترل مخالفان از بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه خواست که اجازه ارسال کمک‌ها به این مناطق را بدهد.

این درحالی است که منابع سازمان ملل اخیرا اعلام کردند گروه تروریستی «جبهه النصره» تاکنون با ورود کمک‌های امدادی دولت سوریه به مناطق زلزله زده تحت کنترل آن در شمال سوریه قاطعانه مخالفت کرده است. این منابع تایید کردند که نمایندگان سازمان ملل با جدیت تلاش می‌کنند تا مقامات «جبهه النصره» را متقاعد کنند تا از موضع مخالف‌شان در مخالفت با ورود کمک‌ها دست بکشند و با ورود این کمک‌ها موافقت کنند. دولت سوریه شنبه از انجام تدارکات لازم برای ارسال کمک‌ها به مناطق خارج از کنترل دولت در شمال غرب این کشور خبر داده بود.

پیشتر مشاور ریاست جمهوری سوریه گفته بود: «متأسفانه غرب فقط به مناطقی که تروریست‌ها در آن هستند - جایی که کلاه سفیدها هستند - اهمیت می‌دهد، اما به مناطقی که اکثر مردم سوریه در آن زندگی می‌کنند اهمیتی نمی‌دهد... بیشتر پول و همه تجهیزات به این قسمت کشور ارسال شده است.»

به گزارش شبکه خبری روسیا الیوم، بثینه شعبان، مشاور ویژه ریاست جمهوری سوریه اعلام کرد، سوریه بعد از چند ساعت از وقوع زلزله از کشورهای عضو سازمان ملل و آژانس‌های این سازمان و کمیته بین المللی صلیب سرخ و دیگر شرکای نهادهای بین المللی خواست از تلاش‌های این کشور برای مقابله با این فاجعه براساس معیارهای فعالیت بشردوستانه با هماهنگی و همکاری دولت سوریه حمایت و به این کشور کمک کنند. این نشان می‌دهد که ما از تمام کشورها کمک را قبول می‌کنیم اما به شرط اینکه آن را سیاسی نکنند.

وی گفت: «ما کمک از غرب، آمریکا و اتحادیه اروپا را قبول می‌کنیم اما آنها به رغم درخواست رئیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ از تمام کشورها برای کمک به سوریه هیچ گونه کمکی را پیشنهاد ندادند. غرب برای حمایت از تروریست‌ها در مناطقی که خارج از کنترل دولت سوریه است کمک می‌کند و در درجه اول حمایت از داعش، جبهه النصره و کلاه سفیدها برای غرب مهم است و هیچ توجهی به مناطقی که بیشتر سوری‌ها در آنجا زندگی می‌کنند، ندارد.»

شعبان تاکید کرد: «تعداد زیادی از کشورهای دوست کمک‌هایی را برای سوریه برای پشت سر گذاشتن پیامدهای این فاجعه فرستادند. در حالی که کشورهای غربی این بهانه را می‌آورند که ارائه این کمک‌ها نقض قطعنامه‌های شورای امنیت است. در حالی که قطعنامه‌های شورای امنیت کاملا واضح است و تأکید دارد که کمک‌های بشردوستانه شامل هیچگونه تحریمی نیست و ارسال آن برای کشورهایی که در معرض فجایع انسانی و حملات تروریستی قرار می‌گیرد، ممنوع نیست.»وی بر لزوم لغو تمام تحریم‌های اقتصادی غرب در سوریه که موجب رنج و مشکلات برای ملت این کشور شده است و مانع عملکرد مناسب نهادهای دولتی برای مقابله با پیامدهای زلزله می‌شود تأکید کرد.

- ماهیگیری گروه های تروریستی از زلزله سوریه

در شرایطی که بیشتر توجه رسانه‌های جهان معطوف به زلزله ترکیه است، تعداد جان‌باختگان در مناطق شمال غرب سوریه به ویژه ادلب و حلب همچنان افزایش می‌یابد. این مناطق سوریه عمدتا تحت کنترل گروه‌های مسلح و تروریستی بوده و خارج از سیطره دولت مرکزی سوریه هستند. در حال حاضر حدود 27 گروه تروریستی در شمال غرب سوریه حضور دارند که اغلب آنها وابسته به داعش و القاعده هستند. هیئت تحریرالشام (جبهه النصره سابق) برجسته ترین گروه تروریستی فعال در این منطقه محسوب می‌گردد. اما اینکه گروه‌های مذکور در شمال سوریه برای تعامل با وضعیتی که بعد از زلزله ویرانگر هفته گذشته به وجود آمده، چه سازوکاری پیش خواهند گرفت چند سناریو وجود دارد:

1- تجدید قوا: از زمان وقوع زلزله سوریه در روز دوشنبه عملیات عناصر داعش در داخل سوریه متوقف شده بود تا اینکه روز جمعه شبه نظامیان قسد از درگیری با تروریست‌های داعش در دیرالزور و انهدام یک هسته وابسته به این گروه تکفیری خبر دادند. اما امروز رسانه‌های سوریه از انجام یک حمله تروریستی در شهر تدمر خبر دادند که با کشته و زخمی شدن بیش از 14 نفر همراه بود.

بر این اساس شاید بتوان گفت که تروریست‌ها در شمال سوریه به ویژه داعشی‌ها در صدد فرصت‌طلبی از زلزله برای خودنمایی و دادن فراخوان برای جذب عناصر تازه از مناطق شمال غربی سوریه  هستند. به ویژه اینکه عناصر داعش با انجام تبلیغات رسانه‌ای سعی دارند بگویند زلزله مهیبی که اتفاق افتاد یک عذاب الهی به دلیل کفر شهروندان سوری بود و برای در امان ماندن از گزند اتفاقات مشابه، باید همه برای برپایی «خلافت» داعش همکاری کنند!

2- تسویه حساب: مناطق ادلب و حومه حلب شامل بسیاری از گروه‌های تروریستی وابسته به القاعده است که از جمله آنها می‌توان به حراس الدین ، أنصار الدین ، أنصار الإسلام،  کتیبة أبوبکر و .. اشاره کرد. این گروه‌ها بعد از تلفات انسانی زیاد در ادلب در نتیجه زلزله روز دوشنبه، هجمه‌های تندی علیه هیئت تحریرالشام انجام داده و اعلام کردند که این سازمان اقدام به جمع‌آوری امکانات و تجهیزات از گذرگاه‌های ترکیه کرده اما آنها را برای کمک به زلزله‌زدگان استفاده نکرده‌ است. به موازات آن گروه‌های وابسته به القاعده در تلاش برای تضعیف موقعیت هیئت تحریرالشام و نفوذ به شمال غرب سوریه و سیطره کامل بر آن هستند.

3- باج‌گیری از دولت سوریه: هیئت تحریرالشام به دنبال بهره‌برداری از زلزله اخیر برای دستیابی به بسیاری از اهداف پروژه تروریستی خود است. در همین راستا 3 روز بعد از وقوع زلزله در شمال غرب سوریه و آمار بالای جان‌باختگان و زخمی‌ها، «ابومحمد الجولانی» سرکرده این گروه تروریستی در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که در تلاش برای جلب حمایت‌ها و کمک‌های بین‌المللی برای مقابله با پیامدهای زلزله بوده و هیئت تحریرالشام یک گروه مسلح است نه تروریستی.

هدفی که الجولانی از سال 2019 دنبال می‌کرد این بود که می‌خواست هیئت تحریرالشام را به عنوان یک گروه مسلح و بانفوذ در شمال غرب سوریه به رسمیت بشناساند و همچنین بگوید که جنگ سوریه به پایان نرسیده، بلکه وارد مرحله جدیدی شده که در آن هیئت تحریرالشام حاکم مناطق شمال غربی این کشور است. بر همین اساس الجولانی از همان زمان اقدام به بازسازی ساختار نظامی هیئت تحریرالشام کرده و تصمیم گرفت رویکرد «جهادی» خود را کنار گذاشته و به عنوان یک گروه مخالف مسلح در شمال غرب سوریه نفوذ کند. در همین چارچوب زلزله‌ مهیب روز دوشنبه فرصتی را در اختیار هیئت تحریرالشام برای باج‌گیری از دولت سوریه قرار داده است.

الجولانی و عناصر هیئت تحریرالشام از ابتدا تلاش کردند تا دولت مرکزی دمشق را مسئول تعداد بالای  قربانیان بدانند و این درحالی است که خود این گروه و سایر گروه‌های تروریستی اجازه باز شدن گذرگاه‌ها برای ورود کمک‌های دولت سوریه را نمی‌دهند. اطلاعات نشان می‌دهد که گروه‌های تروریستی مستقر در شمال سوریه با هماهنگی هیئت تحریرالشام و همه گذرگاه‌ها را -چه با ترکیه و -چه با دولت سوریه مسدود کرده‌اند.

4- معامله با سایر گروه‌های تروریستی: دو روز قبل از وقوع زلزله هیئت تحریرالشام اقدام به ترسیم نقشه گروه‌های تروریستی فعال در شمال سوریه به ویژه بعد از تیره شدن روابط خود با ترکیه کرد. از این رو هیئت تحریرالشام نشستی تحت عنوان «تجمع شهبا» با حضور برخی گروه‌های تحت حمایت ترکیه تشکیل داد تا آنها را برای تشکیل یک اتاق عملیات مشترک تحت فرماندهی الجولانی قانع کند که موفق نشد. بنابراین الجولانی و گروه تحت سرکردگی وی در تلاش است تا به بهانه لزوم اتخاذ یک سازوکار مشترک برای مقابله با پیامدهای زلزله وادار به اتحاد با خود و تشکیل اتاق عملیات مذکور کنند.

با این تفاسیر به طور کلی می‌توان گفت که سازمان‌های تروریستی در مناطق ادلب و حومه حلب همچنان در تلاش برای بهره‌برداری سیاسی از زلزله مهیب اخیر هستند تا اهداف قبلی خود را چه در زمینه دستاوردهای سیاسی و چه مقابله با دولت سوریه و حتی مواجهه با دولت ترکیه تحقق بخشند. این درحالی است که گروه‌های تروریستی مذکور هیچ توجهی به پیامدهای فاجعه بار زلزله ندارند و این زمین‌لرزه مهیب را به عنوان نقطه آغازی برای مسیری جدید در ترسیم مجدد نقشه‌های خود در شمال غرب سوریه در نظر گرفته‌اند.