چرا محوطه مسجدالاقصی مکان فوق العاده حساسی است؟

نویسنده: ژان فیلیپ لوفیف

دیپلماسی ایرانی: محوطه مسجدالاقصی یا کوه معبد، سومین مکان مقدس اسلام و مقدس ترین مکان یهودیان  که وزیر امنیت ملی جدید اسرائیل از آن بازدید کرده است، کانون درگیری اسرائیل و فلسطین است. در طول دهه گذشته، همه قیام های بزرگ فلسطینی ها از این جا شروع شده اند. فراتر از جایگاه مذهبی و نمادین خود، به عنوان خروجی و آشکار کننده ناامیدی و خشم انباشته شده در طول سال ها عمل می کند. تشکیل دولت جدید اسرائیل می تواند تنش ها را بیشتر کند.

 این مکان که یهودیان آن را کوه معبد می نامند و مقدس ترین مکان در یهودیت و سومین مکان مقدس در اسلام پس از مکه و مدینه است. این محوطه 14 هکتار در ارتفاعات بخش شرقی شهر است که از زمان جنگ شش روزه در ژوئن 1967 توسط اسرائیل اشغال شده بود، سپس در سال 1980 ضمیمه شد و فلسطینی ها می خواهند آن را پایتخت کشوری کنند که آرزوی آن را دارند.

این مکان که مسلمانان آن را «الحرام الشریف» یا به‌طور ساده «الاقصی» نامیده‌اند، قبه‌الصخره را در خود جای داده است، ابراهیم پسرش را برای قربانی کردن به آن جا برد. و حضرت محمد از آن جا  به آسمان عروج کرد. در جنوب محوطه، مسجد الاقصی قرار دارد که در قرن هفتم، پس از تصرف بیت المقدس توسط عمر ساخته شد.

با وجود تصرف بیت المقدس شرقی توسط ارتش اسرائیل در سال 1967، این محوطه همچنان توسط بنیاد اسلامی که توسط اردن تأمین مالی و مدیریت می شود، اداره می شود. نگهبانان  این بنیاد مسئول نظارت بر رعایت قوانین مذهبی هستند، اما امنیت  آن توسط پلیس اسرائیل تامین می شود.

طبق شرایط تاریخی که دولت اسرائیل در سال 1967 متعهد به رعایت آن شد، مسلمانان می توانند در هر زمانی از شبانه روز به آنجا بروند و یهودیان می توانند در زمان های معین، تحت نظارت دقیق به از طریق دروازه مغرب به آن دسترسی داشته باشند، اما مجاز به دعا خواندن در آنجا و یا ورود به آن با داشتن نمادهای مذهبی نیستند. در سال‌های اخیر، افراط‌گرایان مدعی این حق بوده‌اند و دفعات متعددی به آنجا می‌روند تا در آن جا دعا بخوانند.

حضور فزاینده این بازدیدکنندگان و مراسمی که برخی در آنجا مبه طور مکررانجام می دهند، تنش هایی را با مسلمانان برمی انگیزد. مسلمانان می ترسند دولت یهود شرایط دسترسی را فراهم کندو قوانین را تغییر دهد، همانطور که ایتامار بن گویر ادعا می کند.

حقوق برابر ممکن است یک خواسته مشروع به نظر برسد، اما اگر فلسطینی‌ها به شدت با آن مخالفت می‌کنند، به این علت است که می‌دانند آنها  قصد دارند به‌تدریج آنها را از شهر قدیمی بیرون براند، بر اساس الگوی آنچه  که در الخلیل روی داد.

تشکیلات خودگردان فلسطین در آستانه سفر ایتامار بن گویر هشدار داد که هرگونه تلاش برای تغییر وضعیت موجود در محوطه مسجدالاقصی اعلان جنگ تلقی خواهد شد. در واقع، بیشتر ابتکارات اسرائیل در این مکان واکنش های خشونت آمیزی را به همراه داشته است.

در سال 1996، گشایش یک دسترسی جدید به تونلی که از نزدیکی محوطه مسجدالاقصی می گذرد، از سوی طرف فلسطینی به عنوان هتک حرمت به این مکان مقدس تلقی و باعث درگیری هایی شد که طی سه روز بیش از 80 کشته بر جای گذاشت.

بیست و هشتم سپتامبر 2000، دیدار آریل شارون، رهبر مخالفان و رهبر جناح راست اسرائیل، از آن، آغازگر انتفاضه دوم، قیام فلسطینی ها بود. ژوئیه 2017، نصب فلزیاب در چندین ورودی این مکان باعث درگیری های جدیدی شد. ده روز پس از نصب آنها، دولت بنیامین نتانیاهو باید تصمیم می گرفت که آنها را از بین ببرد تا بحران را خنثی کند.

 ماه مه 2021، پس از چند روز تنش شدید، حمله یهودیان، از جمله ایتامار بن گویر، به مناسبت نمایش نیروی ملی گرایان و سرکوب اسرائیل علیه فلسطینی ها در داخل مسجد الاقصی بود که باعث شلیک موشک حماس و جنگ یازده روزه در غزه شد.

بهار سال 2022، مداخله نیروهای اسرائیلی در محوطه مسجدالاقصی و ورود آنها به مسجد الاقصی برای بیرون راندن جوانان فلسطینی مصمم به «دفاع» از آن پس از فراخوان یهودیان تندرو برای انجام مراسم قربانی کردن بره در این مکان که هیچ شانسی برای موفقیت نداشت، چندین ده نفر مجروح بر جای گذاشت و منجر به بسته شدن کرانه باختری شد.
 

منبع: لوموند / تحریریه دیپلماسی ایرانی