بغداد، ذینفع اصلی آشتی تهران-ریاض

نویسنده: سایمون واتکینز

دیپلماسی ایرانی:

روابط دو قدرت بزرگ بومی در خاورمیانه یعنی عربستان سعودی و ایران در چند هفته گذشته نسبت به دشمنی محض بین دو کشور به طرز چشمگیری تفاوت پیدا کرده است. محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، اخیرا گفته به دنبال «یک رابطه خوب و ویژه» با ایران است و نمی خواهد که این کشور در شرایط دشواری باشد. ایران بلافاصله پس از این اظهارات در اجلاس پنهانی در بغداد که با حضور و میانجی گری مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق، برگزار شد، یک هیئت عالی رتبه برای جلسات طولانی با همتایان عربستانی اعزام کرد. عراق که در این رویکرد نقش مهمی ایفا می کند، همزمان با این تحولات از 6 میلیارد دلار سرمایه گذاری مشترک عربستان و امارات متحده عربی در پروژه های مختلف در عراق خبر داد. خبر بعدی، درباره گفت و گوهای شرکت عربستانی «دلتا اویل» برای توسعه میدان استراتژیک گازی عکاس عراق با همراهی غول خدمات نفتی ایالات متحده موسوم به «شلومبرگر» بود. این که آیا این تحولات به این معنی است که عربستان قاطعانه تصمیم دارد به حوزه نفوذ ایران، چین، روسیه بپیوندد یا اینکه عراق به عربستان سعودی و آمریکا می پیوندد، هنوز معلوم نیست. 

عراق افزایش ارتباطات با عربستان را تایید کرده است. طبق اظهارات احسان اسماعیل، وزیر نفت عراق، بحث های طولانی بین او و شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، همتای سعودی، درباره مشارکت بیشتر شرکت های سعودی در بخش های گاز، پتروشیمی و انرژی پاک عراق در جریان بوده است. به گفته یک منبع ارشد که از نزدیک با وزارت نفت عراق همکاری می کند، عربستان در این مباحثات بارها تمایل به توسعه میدان گازی عکاس را اعلام کرده و این در حالی است که روسیه پیشتر عنصر کلیدی مثلث این سایت های استراتژیک در عراق و سوریه، قلمداد می شد. عکاس نه تنها در منطقه ای تحت کنترل اقلیت سنی عراق واقع شده، بلکه یکی از مولفه های اساسی اقدام عراق برای بهینه سازی منابع گازی برای کاهش وابستگی به ایران در تامین گاز و برق قلمداد می شود.

به علاوه، عربستان تمایل خود به استفاده از حجم عظیم گاز تولید شده در روند توسعه منابع نفتی عراق که در حال حاضر سوزانده می شود را اعلام کرده است. استفاده از این گاز برای صادرات و افزایش درآمد عراق، یا استفاده از آن برای تولید برق و کاهش وابستگی به ایران، از مدت ها پیش بخشی از سیاست آمریکا در قبال عراق بوده است. چنین تحولاتی به این معنا خواهد بود که آمریکا می تواند کمک های مالی خود به عراق را کاهش دهد و از یکی از اهرم های نفوذ تهران بر بغداد رها شود.

عربستان سعودی همچنین در شرایط ایده آلی قرار دارد تا با استفاده از گاز همراه نفت، به بخش پتروشیمی عراق که از مدت ها پیش رها شده، جان بخشد. اصلی ترین پروژه هواره «مجتمع پتروشیمی نبراس» بوده که طرح اصلی آن در سال 2012 میان شرکت «شل»، وزارت نفت عراق و وزارت صنایع و مواد معدنی این کشور ریخته شد و می تواند سطح تولید حداقل 1.8 میلیون تُن در سال از أنواع محصولات پتروشیمی داشته باشد. این پروژه اولین پروژه بزرگ پتروشیمی عراق از اوایل دهه 1990 و یکی از تنها چهار مجتمع بزرگ اصلاحاتی در کل کشور قلمداد می شود.

مهمترین مزیتی که عربستان در پیشبرد پروژه نبراس خواهد داشت، این است که طرح های اولیه آن مبتنی بر الگوهای مورد استفاده شرکت های روسی در توسعه گاز و پتروشیمی عربستان سعودی بوده است. رئیس پروژه های پتروشیمی یک شرکت بزرگ نفتی بین المللی که در عراق فعالیت می کند، به «اویل پرایس» گفت استفاده از اتان به عنوان ماده اولیه مصرفی تاسیسات عراقی به مثابه توسعه سیستم اصلی گاز عربستان می تواند به تولید اتیلن با محصولات جانبی [عمدتا گاز سوختی] برای پردازش و مدیریت کمک کند: «این امر سرمایه مورد نیاز برای ساخت و ساز را کاهش می دهد و پیچیدگی های لجستیک و توزیع را به حداقل می رساند و اینها عواملی مهم در مراحل اولیه ساخت در صنعت پتروشیمی هستند. با رشد و گسترش این صنعت و زیرساخت های مربوطه، می توان از جریان های خوراک سنگین تر مانند پروپان، بوتان و نفتا (به مثابه تاسیسات سعودی) استفاده کرد.» یک تاسیسات برای تولید اتیلن در سطح جهانی که یکی از پرمصرف ترین محصولات پتروشیمی در جهان، به ویژه در چین، محسوب می شود به معنای تولید در محدوده 1.0 تا 1.5 میلیون تُن اتیلن در سال است و چنین تاسیساتی سالانه به حدود 1.3 میلیون تُن گاز اتان در سال نیاز دارد. به علاوه، چنین تاسیساتی به یک منبع پایدار برای بازه زمانی 20 تا 25 سال نیاز دارد و برای ساخت همه بخش های لازم برای یک بخش پتروشیمی در کلاس جهانی در عراق، حدود 40 تا 50 میلیارد دلار آمریکا نیاز است.
 

منبع: اویل پرایس / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34