ظریف در «آتش و خشم» تندروها

تحریریه المانیتور

دیپلماسی ایرانی: حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، 27 آوریل دستور تحقیق درباره نشت اطلاعات و نوار صوتی حاوی اظهارات محرمانه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه این کشور، را صادر کرد. علی ربیعی، سخنگوی دولت، گفت که وزارت اطلاعات ایران وظیفه شناسایی افراد پشت این نشت اطلاعاتی را بر عهده دارد و همچنین تصریح کرد که این اقدام «توطئه علیه امنیت ملی» بوده است. به گفته مقامات ایرانی، نوار صوتی منتشر شده بخشی از پروژه تاریخ شفاهی است که به عنوان پرونده محرمانه در دفتر ریاست جمهوری ثبت و بایگانی شده.

چند روزی از انفجار بمب انتشار این نوار می گذرد و ترکش ها و اثرات موجی آن در محافل سیاسی و رسانه ای ایران هنوز قابل مشاهده است. به نظر می رسد جناح تندرو خط مقدم جبهه ای جدید را در برابر دیپلمات کهنه کاری که مدت هاست به «خیانت» و «تبعیت از غرب» متهم می شود، تشکیل داده است. حسین حق وردی، یک نماینده تندرو و یکی از متعدد افرادی که در مجلس محافظه کار منتقد کل ماهیت سیاست خارجی ظریف است، گفت: «برای ظریف بهتر است آنقدری عاقل باشد که کناره گیری کند؛ در غیر این صورت، مجلس او را استیضاح و برکنار خواهد کرد.»

ظریف در بخشی از اظهاراتش در این نوار صوتی که تنها سه ساعت آن منتشر شده، گفته بارها به دلیل اقدامات سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در ژانویه 2020 توسط ایالات متحده ترور شد، تضعیف شده است. عمده مطالب روزنامه های تندرو در تاریخ 27 آوریل مبتنی بر انتقاد شدید از ظریف بود. روزنامه محافظه کار افراطی «رسالت» وزیر خارجه را متهم به بی حرمتی به سردار سلیمانی کرد و ظریف را «نارفیق» خواند. روزنامه تندرو «وطن امروز» هم ظریف را «حقیر» خواند و ادعا کرد که ترور سردار سلیمانی نتیجه «دیپلماسی انفعالی» ظریف بوده است.

تندروها همچنین گفتند که اظهارات وزیر خارجه ظریف درباره سلیمانی موجبات «موجی از خوشحالی» را در میان مقامات آمریکایی و گروه های مخالف ایران فراهم آورده است و به عنوان مدرکی برای این مدعا، توئیتی از وزیر خارجه سابق ایالات متحده مایک پومپئو را گواه گرفتند. پومپئو 25 آوریل نوشت: «حمله با شکوه و درخور دولت ما به قاسم سلیمانی تاثیر گسترده ای بر ایران و در خاورمیانه داشت. شما مجبور نیستید حرف مرا قبول کنید. از جواد ظریف بپرسید.»

ظریف که در زمان این نشت اطلاعاتی در حال سفر به کشور همسایه، عراق، بود، سعی کرد به طور غیرمستقیم در صفحه اینستاگرام خود به این انتقادات پاسخ دهد و با انتشار بخشی کوتاه از همان نوار صوتی، به جوانان ایرانی توصیه کرد درباره آنچه برای تاریخ انجام می دهند وسواس نداشته باشند، اما به آنچه برای خدا و مردم انجام می دهند، توجه کنند: «معتقدم کاری به تاریخ نداشته باشید، چون خطاب به تاریخ می‌گویم؛ خیلی نگران تاریخ نباشید. نگران خدا و مردم باشید.» 

اما این پست اینستاگرامی نتوانست آتش خشم منتقدان او را که حتی یک لحظه آرام ننشسته اند، خاموش کند. آنها پاسخ ظریف را تلاشی برای طفره رفتن از مسئولیت خواندند. خبرگزاری «تسنیم» که توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اداره می شود، نوشت: «چنین اظهارنظرهای مبهمی بی نتیجه هستند. عموم مردم انتظار دارند که او صراحتا به محتوای فاجعه بار مصاحبه خود و نحوه فاش شدن آن بپردازد.»

مناظرات و مباحثات گسترده در این زمینه به احتمال زیاد در روزهای آینده در ایران همچنان ادامه خواهد شد و بی شک، تمرکز بر چگونگی نشت این اطلاعات و انتشار گزینشی محتوای نوار صوتی ثبت شده، بر انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن تاثیر خواهد داشت. ظریف بارها تاکید کرده است که قصد نامزد شدن در انتخابات را ندارد. اما در هفته های اخیر، جناح اصلاح طلب در تلاش بوده تا او را متقاعد کند که آستین بالا بزند و برای ریاست جمهوری کارزار انتخاباتی به راه اندازد. با این حال، از جمله تاثیرات و عواقب نشت این فایل صوتی ممکن است در نطفه خفه شدن هر گونه برنامه ریزی احتمالی ظریف برای ریاست جمهوری بوده باشد.

منبع: المانیتور / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34