«جنگ تمام عیار» علیه ایران انگیزه عربستان در نزدیکی به قطر است؟

نویسنده: حیدر عباس

دیپلماسی ایرانی: در دیپلماسی، اغلب گفته می شود که سعودی ها تا آخرین «سرباز باقی مانده آمریکایی» با ایران می جنگند. مفهوم این جمله به ویژه با توجه به مشغولیت اسرائیل با افتتاح سفارتخانه توسط امارات، بحرین، مراکش و سودان با موافقت ضمنی عربستان سعودی، مشهود است. روابط عربستان و اسرائیل حتی اگر به طور رسمی «عادی» نشود، اما دو طرف رویکردهای مشابهی دارند و در رابطه با مصر هم می توان گفت که از مدت ها پیش در هماهنگی و اتحاد با دولت یهود عمل می کرده است.

جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده، در دولت داری با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد و این مساله به ویژه با هجوم رای دهندگان جمهوری خواه طرفدار دونالد ترامپ به ساختمان کنگره برای ممانعت از تایید ریاست جمهوری بایدن توسط آن، مشهود بود. بی شک این شرایط به ضعف در عملکرد بایدن منجر خواهد شد. این خطر وجود دارد که بایدن با روی کار آمدن در چنین شرایطی برای نشان دادن قدرت خود به طرف های داخلی و خارجی، وارد جنگ علیه ایران شود و بی شک در این مسیر از حمایت تمام و کمال اسرائیل و عربستان برخوردار خواهد بود.

سایه جنگ برای مدت طولانی از میانه دوران ترامپ بر سر ایران سنگینی کرده است. رزمناو «یو.اس.اس نیمیتز» مدتی است که در نزدیکی خلیج فارس مستقر شده و ترامپ حتی جنگنده های آمریکایی را به گشت زنی در نزدیکی سواحل ایران فرستاده است. عربستان در اقدامی غیرمنتظره و شگفت انگیز از 5 ژانویه بعد از چندین سال، روابط کامل دیپلماتیک با قطر برقرار کرده است. عربستان، مصر، امارات و بحرین در سال 2017 کشور عرب همسایه خود در خلیج فارس را به اتهام حمایت از حماس، حزب الله و اخوان المسلمین که اسرائیل آنها را تروریست می داند، تحریم کردند.

اکنون، سوال این است که اگر جنگ جدیدی علیه ایران در راه باشد، چگونه سازماندهی خواهد شد؟ در هر وضعیت احتمالی، بعید است پاکستان پایگاه های خود را برای این ماجراجویی شوم در اختیار نیروهای تحت فرمان ایالات متحده بگذارد.

در حقیقت ، امروز روابط پاکستان و ایالات متحده مانند روابط سال 2000 است که بیل کلینتون، رئیس جمهوری وقت ایالات متحده، سفری 5 روزه به هند و سفری 5 ساعته به پاکستان داشت. ایالات متحده با کمک پاکستان به افغانستان حمله کرد و پس از 20 سال مجبور شد با همان هایی دور میز مذاکره بنشیند که با آنها جنگ کرده بود. شرایط از این شرم آورتر نمی شود.

رئیس جمهوری دونالد ترامپ فشار زیادی به عربستان وارد آورد تا آن را به بهبود روابط با قطر وا دارد چرا که می خواست همه 22 کشور عربی و البته اسرائیل پیش از هر گونه جنگ احتمالی علیه ایران با یکدیگر متحد باشند. این استراتژی چند منظوره است و اهداف زیادی را با یک تیر نشانه می رود. قطر به ایران و ترکیه به یک اندازه نزدیک است و هر دوی آنها به طور مشابه از عربستان دور هستند. در زمانی که لیر ترکیه در پی بحران اقتصادی برنامه ریزی شده توسط ترامپ سقوط کرد، فقط قطر بود که پیشنهاد 15 میلیارد دلار کمک به آن را داد. اکنون این احتمال وجود دارد که عربستان بخواهد قطر را به عادی سازی روابط یا دست کم پذیرش اسرائیل پیش از برگزاری جام جهانی فوتبال 2022 ترغیب کند. چنین اقدامی بی شک ایران و ترکیه را شگفت زده و احتمالا ناراحت خواهد کرد.

در همین حال، چنین اتفاقی می تواند بهترین هدیه ممکن از سوی محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، به دولت جدید بایدن و تلاشی برای ترغیب دموکرات ها به فراموش کردن قتل جمال خاشقجی، ستون نویس واشنگتن پست و مخالف سعودی، باشد. البته در اینجا هم هدف نهایی تقویت اتحاد علیه ایران است.

قطر در مذاکرات حیاتی ایالات متحده با طالبان و دولت افغانستان نقش قابل توجهی ایفا کرده و با هر سه طرف مذاکره روابط خوبی دارد. به علاوه، بزرگترین پایگاه نظامی ایالات متحده در منطقه در قطر است و از آنجایی که آمریکا شریک نزدیک عربستان است، دوست ندارد دوستان آن با یکدیگر درگیر باشند و ترجیح می دهد تمرکز روی دشمن آن یعنی ایران باشد.

بیشتر کشورهای عربی همواره از این مساله آگاه بوده اند که احتمال اینکه جمهوری اسلامی ایران به طور مستقیم به آنها آسیب برساند، اندک است. اما بایدن در زمانی که معاون رئیس جمهوری باراک اوباما بود، به بهار عربی دامن زد؛ از این رو، اکنون گزینه اعراب آغاز یک جنگ همه جانبه اتحاد عربی علیه ایران یا مواجه شدن با خطر شروع مجدد بهار عربی است که سایه آن هنوز در خیابان ها حس می شود.

امروز، عربستان می خواهد قطر اظهارات خالد عطیه، وزیر دفاع سعودی، در سال 2018 مبنی بر اینکه این کشور، امارات و بحرین قصد حمله به قطر داشتند و تنها به دلیل حضور نیروهای ترکیه در آنجا این اتفاق رخ نداد را فراموش کند.

قطر تنها ملت عربی است که روابط بسیار گرمی با ترکیه و ایران داشته و پس از روی کار آمدن دولت بایدن به احتمال زیاد جهان شاهد تلاش از این اتحاد جدید عربی برای وارد آوردن ضربه به ایران، ترکیه و پاکستان خواهد بود. اینکه ایران چگونه دیدگاهی به جایگاه خود را در پویایی جدید قدرت در منطقه دارد، به ویژه با توجه به توافق 25 ساله 400 میلیارد دلاری «تجاری و نظامی» آن با چین (رقیب درجه یک ایالات متحده و هند) جالب توجه است. هند با تهدید جنگ به طور مشترک از سوی چین و پاکستان روبرو است و در حالی که دهلی نو با واشنگتن متحد شده، اسلام آباد که زمانی یک متحد بزرگ غیر ناتو برای آن کنگره به شمار می رفت، اکنون به حال خود رها شده است.

باید دید بایدن از 20 ژانویه به بعد چگونه با این چشم انداز در حال توسعه سیاسی برخورد خواهد کرد.

منبع: یوراشین تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34