نقش ذی نفوذان این توافق

توافق شنگال: برنده کیست، اربیل یا بغداد؟

۰۲ آبان ۱۳۹۹ | ۱۴:۰۰ کد : ۱۹۹۶۴۴۵ خاورمیانه انتخاب سردبیر
صلاح الدین خدیو در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: دولت کاظمی که نسبت به اسلاف خود از حمایت بیشتری از سوی واشنگتن برخوردار است، برای نخستین بار پس از سال ۲۰۰۳، موفق شد، ساز و کاری برای اداره مناطق مورد اختلاف با کردها طراحی کند که عملا جای ماده فریز شده ۱۴۰ قانون اساسی این کشور را بگیرد.
توافق شنگال: برنده کیست، اربیل یا بغداد؟

دیپلماسی ایرانی: توافق اربیل و بغداد بر سر اداره مشترک شهر شنگال، با هر نگاهی یک پیروزی آشکار برای دولت مصطفی کاظمی است.

دولت کاظمی که نسبت به اسلاف خود از حمایت بیشتری از سوی واشنگتن برخوردار است، برای نخستین بار پس از سال 2003، موفق شد، ساز و کاری برای اداره مناطق مورد اختلاف با کردها طراحی کند که عملا جای ماده فریز شده 140 قانون اساسی این کشور را بگیرد.

مساله فقط این نیست که مفاد قرارداد طرفین آشکارا به سود بغداد است و به یک دهه حضور بلامنازع (2003- 2014) حزب دموکرات کردستان در شنگال خاتمه می بخشد، بلکه در ظهور تدریجی نقشه راهی است که عملا جای مکانیسم "قانونی" همه پرسی برای تعیین کردستانی یا عراقی بودن مناطق مورد مناقشه را می گیرد.
به زبان دیگر این دستور کار در صورت توفیق در شنگال و دشت نینوا، می تواند در کرکوک هم تکرار و تا آینده ای نامعلوم، ایده گسترش اقلیم کردستان به فراتر از مرزهای موجود را به بایگانی بسپارد.

استقبال آمریکا و ترکیه از این توافق، مبین نقش آفرینی قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در این زمینه است. آمریکا به صورت کلی در پی شکل گیری دولتی قدرتمند و ناهمسو با ایران، در بغداد است که بتواند به نفوذ تهران و شبه نظامیان متحد آن خاتمه دهد. دولت کاظمی گزینه ایده آل آمریکایی هاست و نزدیک کردن مواضع اربیل و بغداد بخشی از راهبرد آنها در این زمینه است.

نقش مشوق و کاتالیزوری ترکیه هم به قصد پایان دادن به حضور هفت ساله پ.ک.ک در منطقه شنگال هم قابل انکار نیست.

مضاف بر این کنترل بیشتر دولت عراق بر مرزهای شمالی پس از حدود سی سال، بالقوه به معنای افزایش توان موازنه سازی آن در قبال اربیل و آنکارا و خاتمه بخشیدن به یکه تازی حزب دمکرات و احیانا گشودن گذرگاه های مرزی جدید و گمرک و خط لوله نفتی جدید است.

در جبهه کردها هم باید گفت، تغییر موازنه به زیان آنها علل داخلی مشخصی دارد. تضعیف جایگاه دولت اقلیم کردستان پس از رفراندوم ناموفق و انقسام سیاسی بیشتر و شدیدتر در داخل اقلیم و بحران های اقتصادی متعدد و متوالی آنها را نسبت به دوران طلایی ده سال قبل در وضعیت ضعیف تری قرار داده است. رقابت های موجود میان احزاب کرد که بعضا صبغه پررنگ ژئوپولتیک هم می یابد، عامل مهمی است که طرف های خارجی از آن به سود خود استفاده می کنند. به عنوان مثال پس از اکتبر 2017 اختلاف و رقابت میان دو حزب دمکرات و اتحادیه میهنی بر سر کرکوک، به عامل اصلی در زوال نفوذ کردها در این استان تبدیل شده است. به زبان دیگر حزب دموکرات به عنوان حاکم اصلی اقلیم در مواجهه با پرونده کرکوک همیشه ناچار است با دو رقیب داخلی – اتحادیه میهنی که اکثریت آرا را میان کردهای استان کرکوک دارد – و دولت عراق که خود را متولی عرب ها و ترکمان های آن می داند، تعامل کند. تضادهای ناشی از این وضعیت متناقض نما، اکثرا از کف رفتن فرصت های سیاسی احتمالی را مسبب می شود.

در شنگال هم وضعیت به همین منوال است و پارتی ناچار است همزمان با دولت عراق با یک رقیب کردی بنام پ.ک.ک هم دست و پنجه نرم کند. از همین روست که برخی ناظران بدبین می گویند، بخشی از  تنازل اربیل در برابر بغداد بخاطر غلبه بر رقیب دیرینه اش، پ.ک.ک است.

چه شنگال که در ده سال نخست پس از سقوط صدام، دژ پارتی در استان نینوا بود، از رهگذر نقش جسورانه پ.ک.ک در نجات ایزدی ها از دست داعش به دومین قلعه پ.ک.ک در شمال عراق تبدیل شده و این به معنای کاسته شدن از نفوذ و تاثیرگذاری پارتی است. همین نکته این نگرانی را ایجاد کرده که اجرای توافق شنگال، به تنش بیشتر در روابط دو حزب بزرگ کرد منتهی شود.

هرچند در پایان نمی توان از گفتن این نکته چشم پوشید که در نهایت آنچه گمانه زنی های فوق را می تواند عینیت ببخشد، صورت بندی و آرایش نهایی قدرت در بغداد و توان آن برای تمرکز و خاتمه ملوک الطوایفی های موجود و بلبشوهای سیاسی مزمن آن است. امری که عمیقا به چگونگی حل و فصل و تعیین سرنوشت منازعه داغ میان ایران و آمریکا پیوند خورده است.

کلید واژه ها: شنگال اربیل بغداد عراق اقلیم کردستان عراق


( ۴۱ )

نظر شما :

خسرو ۰۲ آبان ۱۳۹۹ | ۲۰:۴۲
با قدرت یابی دولت مرکزی عراق ، نقش اربیل ضعیف تر و کوچکتر خواهد شد و در نبود جلال طالبانی و مسعود بارزانی بخاطر کهولت ، و رقابت بارزانی ها با همدیگر ، دوران کرد تازی احزاب اقیلم به پایان خواهد رسید و سلیمانیه به بغداد و اربیل به آنکارا تکیه خواهد کرد
جامی ۰۳ آبان ۱۳۹۹ | ۰۰:۲۸
بازنده کیست؟مردم شنگال (ایزدیان)
به خسرو ۰۳ آبان ۱۳۹۹ | ۱۷:۱۲
جناب خسرو واژه ابداع می فرمایید؟؟؟کردتازی؟؟؟؟؟؟¡¡¡¡¡¡¡¡¡آنچه‌که‌در ادبیات‌و تاریخ و ... ذکتر شده ترکتازی بوده این ولزه را از کجایتان درآوردید؟؟؟؟؟
جامی به (به خسرو) ۰۳ آبان ۱۳۹۹ | ۲۰:۱۲
این ساخت واژه‌های عجیب و غریب که این کاربر نشانه‌هایش را دارد از سمپتوم‌های اسکیزوفرنی است.مثلا شخص به جای جاکفشی می‌گوید یخچال.با همکاری سایت ایران دیپلماسی و پلیس می‌شود آیپی و آدرس شخص را پیدا و در یک بیمارستان تحت درمان قرار داد.
اهورا ۰۳ آبان ۱۳۹۹ | ۲۲:۰۲
با سلام و عرض ادب برنده منم . بای
آبتین ۰۴ آبان ۱۳۹۹ | ۰۸:۴۹
از همانجایی که پان فارس و پان کرد و پان ارمنی را درآورده اند تا جنایت‌های پانترکیسم را عادی جلوه دهند.
شیعه ۰۴ آبان ۱۳۹۹ | ۱۳:۲۴
باز آقای خدیو خارج از چهارچوب روستایشان نظریه پردازی کردند. مسائل کشور مستقل عراق به ایشان چه ربطی دارد. تمام شد خوابی که استعمار به دست اقلیت کرد ۴ کشور بزرگ خاورمیانه را به بهانه ایجاد داعش و سرکوب فرمایشی ان به آتش بکشد.به روستای خودت فکر کن نه عراق ( بارزانی _ طالبان)_سوریه (وای پی جی_ypg)_ ترکیه(pkk) _ایران(پزاک _ کومله _ دوموکرات). تروریسم و تجزیه طلبی مرد.
ميلان ۰۴ آبان ۱۳۹۹ | ۱۵:۱۱
خسرو مریضیت داره مزمن می شه ها تو بشدت دچار کورد فوبیا شدی قرار نیست هر جا هر چیزی بگی یکم فکرم خوبه
كامران ۰۴ آبان ۱۳۹۹ | ۱۹:۰۳
اقای ایرج جامعلی .کرد تازی عین واقعیت روز است مردمی که نمیخواهند حقوق خود را از طریق مدنی به دست بیاورند و دست به اسلحه هستند ، برایشان این بهترین توصیف روز است ،از گذشته برایمان داستان سرایی نکن.
خسرو ترکه ۰۵ آبان ۱۳۹۹ | ۰۸:۳۴
بهتره اسمتو بذاری چنگیز خسرو یه کم برات گشاده بعدشم بیکاری هر کی سرفه کنه کامنت می ذاری
محمد ۰۵ آبان ۱۳۹۹ | ۱۴:۳۸
رئیس جمهور کشور بزرگ، استراتژیک و تاریخ جهان عراق ، یک کورد هست و نخست وزیر هم باید کوردها انتخاب کنند، این اتفاقی هست که کوردها برای ترکیه هم رقم خواهند زد
خسرو ۰۵ آبان ۱۳۹۹ | ۱۹:۵۲
به جای عصبانیت دست از جعلیات تاریخی و فرهنگی بردارید به همه مردم ایران و دنیا احترام بگذارید ، تو این کشور ادمای زیادی هستند که اسمشون چنگیز هست همانطوری که اسم خیلی ها محمدرضا هست ولی به ربطی به محمدرضا پهلوی خائن ندارند ، در روی نقشه دنیا نگاه بکنید مغولستان کشور ی به اندازه چند برابر کردستان جعلی شماست ، در روی همون نقشه می بینید که هشت کشور ترک و بیست و چند کشور عرب وجود دارند و مردم صلح طلب و محترمی هستند و میتوانند شرکای تجاری ایرانیها شوند و درسایر کشورها این پیش داوری و نژاد پرستی افراطی شماها (پانکردها ، همان هایی که کردتازی می کنند) وجود ندارد نود درصد اونایی که خودشان را کرد میدانند مسلمانان محترم و معتقدی هستند ولی آنهایی که فریب اورپایی ها را خورده اند و دنبال تجزیه طلبی وخشونت و جاسوسی دشمنان ایران هستند موضوع اصطلاح کردتازی هستند
کوروش ۱۳ فروردین ۱۴۰۳ | ۱۶:۳۲
ترک تازی یک واژه با چند صد سال قدمت در ادبیات فارسی است. شما پانترکها هم‌می‌توانید تاریخ و واژه جعل کنید :)))