وقتی که گزارشگر سازمان ملل ترور سردار سلیمانی را غیرقانونی اعلام می کند

نویسنده: رضا رسالت، کارشناس روابط بین الملل 

دیپلماسی ایرانی: اگنس کالامارد، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق‌بشر بامداد سه‌‌شنبه به وقت تهران اعلام کرد که حمله پهپادی آمریکا در ماه ژانویه به نزدیکی فرودگاه بغداد که به شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس و همراهانشان منجر شد، غیرقانونی و نقض قوانین بین‌المللی است. وی افزود: آمریکا در توجیه هدف قرار دادن خودروی حامل سردار سلیمانی و همراهانش در نزدیکی فرودگاه بغداد، دلایل و مدارک کافی مبنی بر اینکه منافع آن مورد حمله قرار گرفته یا در معرض حمله قرار دارد، ارائه نکرده است.

حادثه تروریستی بامداد جمعه 13 دی ماه که منجر به شهادت فرمانده ی نیروی قدس سپاه پاسدارن شد، نقض حاکمیت ملی عراق و اقدامی تجاوزکارانه علیه یک مقام رسمی نظامی جمهوری اسلامی ایران بود. از این رو می توان گفت وفق ماده 51 منشور ملل متحد عنصر اولیه حق دفاع از خود که همانا تجاوز و نقض حاکمیت است به وقوع پیوسته و حق دفاع مشروع را برای کشورمان ایجاد کرده است.

توسل به دفاع مشروع مطابق ماده 51 منشور در صورت حمله مسلحانه مجاز است. تعریف حمله مسلحانه را می توان با استناد به قطعنامه 3314 مجمع عمومی سازمان ملل که با عنوان تعریف تجاوز در دسامبر 1974 به تصویب رسید، معین کرد. بر اساس این قطعنامه، تهاجم یا حمله نیروهای مسلح یک دولت به نیروهای نظامی رسمی زمینی، دریایی و یا هوایی دولت دیگر مصداق تجاوز برشمرده شده است، بر این اساس اقدام امریکا در ترور فرمانده نظامی ایران که به دعوت رسمی دولت عراق به این کشور سفر کرده بود، مصداق حمله متجاوزانه خواهد بود و موجبات تحقق دفاع مشروع را برای کشورمان فراهم خواهد آورد. این در حالی است که ایالت متحده امریکا با توسعه دادن مفهوم حق دفاع مشروع بسیاری از اقدامات تجاوزکارانه خود را تحت این عنوان توجیه می کند. آمریکا در بسیاری از لشکرکشی های خود علاوه بر مشاهده اقدام خصمانه، حتی وجود نیت خصمانه را نیز برای توسل به دفاع مشروع کافی می داند.

اما آنچه در این میان حائز اهمیت است الگوی مفاهمه و هم افزایی منطقه ای است که می تواند منطقه را از آسیب پذیری در مقابل تهدیدات این چنینی مصون نگه دارد. شعار منطقه ای قوی تر به جای کشوری قوی تر، دقیقا به دنبال تحقق همین هدف است که کشورهای منطقه در ابعاد مختلف یاری رسان همدیگر باشند. تهدید به ترور مقامات رسمی یک کشور صورت تازه ای از تهدیدات امنیتی است که آحاد ملت های منطقه را در معرض خطر قرار می دهد.

درک نادرست از مناسبات موجود و ناتوانی در تحلیل واقعیت های منطقه موضوعی است که برخی از حکام منطقه مدت هاست با آن مواجه هستند. بخش معظَمی از این ادراک غلط زاییده شبهاتی است که آمریکایی ها همواره در صدد القای آن بوده اند. آمریکایی ها با دامن زدن به همین مدعیات واهی بود که پایگاه های نظامی خود در منطقه را مستقر ساختند و سالیان مدیدی است که حضور نظامی خود در منطقه را به بهانه دفع خطر محتمل جنگ، توجیه می کنند. در همین راستا شاهد آن هستیم که برخی کشورهای وابسته منطقه امنیت خود را در ازای پرداخت پول از کشورهای دیگر گدایی می کنند، حال آنکه اساسا مقوله امنیت خریدنی نیست و باید در لایه های زیرین ملی تولید و تکثیر شود. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران پس از گذشت 40 سال مقاومت همه جانبه اینک و در آستانه گام دوم انقلاب با افتخار برقله منیع استقلال ایستاده است و به پشتوانه سیاست خارجی هدفمند و بهره گیری هوشمندانه از ظرفیت های نظامی و دیپلماتیک خود در تمام زمینه ها، قدرت هماوردی با سایر قدرت های جهانی را دارد و می تواند منافع ملی خود را به طور کامل برآورده کند.