نکاتی چند درباره قطعنامه ای که علیه وضعیت حقوق بشر امریکا صادر شد

امیر بی پروا، پژوهشگر حقوق بین الملل بشر، فعال حقوق بشر

دیپلماسی ایرانی: با قتل جورج فلوید، شهروند رنگین پوست آمریکایی توسط پلیس آمریکاو همزمان با گسترش اعتراضات در آمریکا و دیگر کشورها علیه رفتاروحشیانه پلیس آمریکا، موج قوی کنشگری برای مقابله با تبعیض نژادی از سوی افکار عمومی، فعالان حقوق بشر، نهادهای تخصصی ملل متحد، دولت ها، سازمان های غیر دولتی برخاست که خلاصه مطالبه این موج جهانی را در محکوم کردن تبعیض نژادی و لزوم مقابله جهانی با تبعیض نژادی باید دانست. کشورهای آفریقایی عضو ملل متحد به این منظور برگزاری نشستی ویژه و تصویب قطعنامه ای فوری برای نژادپرستی سیستمی، وحشیگری پلیس علیه مردم آفریقا و خشونت علیه اعتراض‌های مسالمت‌آمیز را خواستار شدند. این نشست ویژه در دستور کار شورای حقوق بشر در از سرگیری اجلاس چهل و سوم شورا قرار گرفت.

رئیس دوره ای شورای حقوق بشر این پیشنهاد کشورهای آفریقایی را گامی تاریخی، برای مقابله با تبعیض نژادی دانست، زیرا که این بحث و قطعنامه ناشی از آن به مقابله با تبعیض نژادی علیه رنگین پوستان آفریقایی در تمام نقاط جهان و عدم اعمال خشونت نسبت به اعتراضات مسالمت آمیز علیه تبعیض نژادی می پردازد. قطعنامه شورای حقوق بشر تحت عنوان "نژادپرستی سیستمیک، نقض قوانین بین المللی حقوق بشر علیه آفریقایی ها و مردم تبار آفریقا توسط سازمان های اجرای قانون" در 19 ژوئن 2020، با اجماع اعضای شورای حقوق بشر به تصویب رسید. در جلسه شورای حقوق بشر برای تهیه پیشنویس این قطعنامه مقام کمیسر عالی حقوق بشر ملل متحد،کارشناسان مستقل، گزارشگران ویژه و حتی برادر آقای فلوید حضور داشتند.

قطعنامه شورای حقوق بشر، به لزوم پاسخ گویی و جبران خسارات مربوط به قتل جورج فلوید و دیگر افراد آفریقایی تبار می پردازد واز کمیسر عالی حقوق بشر بررسی پاسخ های دولت ها در خصوص اعتراضات مسالمت آمیز علیه نژاد پرستی و استفاده از زور علیه معترضین و روزنامه نگران را درخواست می کند.

در این قطعنامه چند نکته حائز اهمیت آمده است:

1-    قطعنامه تبعیض و اعمال خشونت را نسبت به افراد آفریقایی تبار به ویژه قتل جورج فلوید را به شدت محکوم می کند.

2-    قطعنامه اعمال تبعیض نسبت به آفریقایی تباران را در سازمان های عدالت کیفری محکوم می کند.

3-    قطعنامه از کمیسر عالی برای بررسی موارد اعمال خشونت و تبعیض نسبت به آفریقایی تباران و همچنین پاسخ دولت ها را نسبت به اعتراضات مسالمت آمیز خواستار می شود.

4-    قطعنامه از کمیسر عالی ارائه گزارش نسبت به موضوعات درخواست شده در اجلاس های چهل و پنجم و چهل ششم شورای حقوق بشر را تقاضا می کند.

قطعنامه مذکور از حیث اجماع برای محکومیت تبعیض و تقاضای اقدام از کمیسریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد عملا قطعنامه را یک برنامه اجرایی در نظام حمایت از حقوق بشر ملل متحد ساخته است اما منتهای مراتب باید توجه داشت:

اعمال تبعیض و خشونت نسبت به رنگین پوستان توسط پلیس آمریکا صورت گرفته است لذا ضروری بود که به صراحت اقدام پلیس آمریکا محکوم می شد و به صراحت از کمیسر عالی حقوق بشر ملل متحد تقاضای بررسی موضوع نسبت به آمریکا می شد. از طرف دیگر در قطعنامه تبعیض و خشونت نسبت به آفریقایی تبارها یا نژاد آفریقایی را محکوم کرده است، ضروری بود که در اینجا به جای محکوم کردن آفریقایی تبارها به کلی همه اشکال تبعیض و خشونت نسبت به همگان را محکوم می کرد تا با اجماع شورای حقوق بشر در یک برنامه عملی تمامی اشکال تبعیض و اعمال خشونت محکوم می شد.

هر چند از حیث اجماع در شورا و مشارکت گسترده،  قطعنامه یک گام تاریخی می تواند باشد اما شایسته است که این گام تاریخی، با اشاره به نقش آمریکا در اعمال خشونت و تبعیض و محکوم کردن کلیه اشکال تبعیض یک توصیه جهانی حقوق بشری برای نهی دنیا از اعمال خشونت و تبعیض باشد.