کرونا یک سلاح بیولوژیکی تولید شده در آزمایشگاه نیست

نویسنده: جاستین لینگ

دیپلماسی ایرانی: شیوع ویروس جدید و بالقوه کشنده در چین با انتشار یک سری اطلاعات نادرست و نظریه های توطئه همراه بوده است. تا کنون بیش از 6هزار مورد ابتلا به ویروس تایید شده و 132 نفر نیز جان خود را از دست داده اند. مرکز این بیماری همه گیر و محلی که نزدیک به یک سوم موارد ابتلا در آن دیده می شود، شهر ووهان در استان هوبی در مرکز چین است. موارد دیگری از ابتلا به ویروس در دیگر نقاط جهان نیز گزارش شده، اما سرعت انتقال پارانویا و اطلاعات نادرست خیلی بیشتر از شیوع ویروس بوده است.

اطلاعات زیادی درباره این ویروس هنوز اندک است، اما محققان می گویند که این ویروس با سندرم تنفسی خاورمیانه (مرس/MERS) و سندرم حاد تنفسی (سارس/SARS)، دو بیماری عفونی که در چند دهه اخیر پدید آمده و مدیریت شده اند، شباهت هایی دارد. اگرچه نگرانی در داخل چین جدی است و در بیشتر کشور محدودیت های مسافرتی اعمال شده، اما مقامات بهداشت عمومی تاکید می کنند که نیازی به وحشت نیست. با این حال، این مساله از سرعت شایعه پراکنی و انتشار تئوری های توطئه نکاسته است. 

«واشنگتن تایمز»، روزنامه ای با خط ایدئولوژیک مشخص، یکشنبه گذشته با انتشار مقاله ای ادعا کرد که شیوع ویروس با یک آزمایشگاه نظامی در ووهان مرتبط بوده است. طبق این مقاله، موسسه ویروس شناسی ووهان که یک آزمایشگاه دولتی است، احتمالا درباره کاربرد نظامی ویروس کرونا تحقیق می کرده و منبع شیوع آن بوده است. تنها مبنای این ادعا هم نقل قولی از دانی شُهام، افسر سابق اطلاعاتی اسرائیل، است که در زمینه جنگ بیولوژیکی تخصص دارد. گرچه شهام هرگز این ادعا را مطرح نکرده که شیوع ویروس از یک سلاح بیولوژیکی آغاز شده، اما اظهارات او در رسانه ها اینطور بازتاب یافته است. لازم به ذکر است که این اولین مرتبه نبود که شهام نظریه ای را بدون هیچ سند و مدرکی مطرح کرد. در سال 2017 هم او به رادیو اسپوتنیک، بازوی تبلیغاتی دولت روسیه، گفت که داعش احتمالا توانایی تسلیحات شیمیایی خود را به سلول ها در غرب منتقل کرده است.

«گریت گیم ایندیا»، یک وبسایت توطئه پرداز کوچک که در سال 2014 اطلاعات انگلیس را مسئول سقوط پرواز هواپیمایی مالزیایی به اوکراین دانسته بود، با انتشار گزارشی ادعا کرد که محققان کانادایی ویروس کرونا را به چین فروخته اند. در این وبسایت، مقصر این اتفاقات شیانگئو کیو، محقق پیشین در آزمایشگاه میکروبیولوژیکی ملی در مانیتوبا بوده که در تولید واکسن و درمان بسیاری از بیماری های عفونی از جمله ابولا پیشروست. اگرچه درست است که او سال گذشته توسط پلیس سلطنتی کانادا دستگیر شد، اما اتهامی علیه او مطرح نشده و افراد آگاه از پرونده او می گویند که مساله فقط کاغذبازی است. در حقیقت، کیو با بسیاری از آزمایشگاه ها در چین کار کرده تا برای بیماری های عفونی و کشنده درمان بیابد. اگرچه ادعاهای مطرح شده در این وبسایت صحت ندارند، اما سایت نظریه توطئه «زیرو هج» با بیش از 670هزار دنبال کننده در توئیتر و میلیون ها بازدید کننده در وبلاگ خود، نیز این تئوری بی اساس را به اشتراک گذاشته است.

دیوید فیسمان، استاد واگیرشناسی دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه دالا لانا در تورنتو، گفت که ویروس کرونا قطعا ناب است و ویروس های جدید، به ویژه آنهایی که سریع شیوع می یابند، می توانند باعث وحشت شوند: «ترس باعث می شود که افراد به دنبال نظریه های توطئه بروند. اما بیماری هایی که به سرعت جهش می یابند و شایع می شوند، بخشی از طبیعت هستند. به عصر بیماری های عفونی نوظهور خوش آمدید!»

نگرانی از سلاح بیولوژیکی تنها مورد انتشار یافته در رسانه ها نیست. «بازفید نیوز» فهرستی 19موردی از افسانه ها، تصاویر جعلی و ادعاهای نادرست درباره شیوع کرونا را منتشر کرده است.

در «ردیت» چندین کانال به شیوع ویروس کرونا اختصاص داده که خیلی سریع به مراکز وحشت و نگرانی تبدیل شده اند. کاربران جزئیات پروازها از چین را منتشر و دیگران را به انبار کردن کالا ترغیب می کنند. یک کاربر مدل گرافیکی شیوع ویروس را تهیه و شمار حقیقی کشته شدگان در اثر ابتلا به ویروس را 8هزار نفر برآورد کرده است. طبق این مدل که خیلی زود در رسانه های اجتماعی منتشر شد، تا ماه آینده 11.5 میلیون نفر به ویروس کرونا مبتلا می شوند و این اتفاق بیش از 800هزار کشته بر جا خواهد گذاشت. فیسمان گفت: «این وحشتناک است. اما اگر کسی به این اتفاقات رسیدگی نکند، بزرگ و بزرگ تر خواهند شد.» این روند را «قانون فار(Farr)»، همنام با متخصص واگیرشناسی مشهور انگلیسی، می خوانند مبنی بر اینکه با تغییر رفتار بشر در میانه شیوع یک بیماری و اقدامات سازمان های بهداشتی، روند انتقال کند می شود و نهایتا کاهش می یابد. فیسمان با اشاره به الگوی شیوع منتشر شده، گفت: «انتشار این نوع اطلاعات نادرست غیرمسئولانه است. منحنی های حقیقی شبیه این نیستند چرا که ما مشغول کار روی شرایط هستیم.»

یکی از دلایلی که تصور می شود شمار افراد مبتلا به ویروس بیشتر از آمارهای اعلام شده است از این تصور نشئت می گیرد که میروس می تواند بدون آشکار شدن سریع علائم منتقل شود یا اینکه دوره واگیر آن طولانی تر دیگر بیماری هاست. فیسمان گفت که تحقیقاتی که تاکنون انجام شده این ادعاها را تایید نمی کند و دوره واگیر بیماری حدود 6 روز است. او همچنین گفت که ویروس می تواند به طور خفیف خود را نشان دهد و برخی افراد حتی متوجه بروز علائم بیماری در خود نشوند.

نگرانی ها بیشتر از این است که پارانویا سبب شود برخی افراد همه آسیایی ها را ناقل بیماری قلمداد کنند. بانی هنری، رئیس بهداشت بریتیش کلمبیا، گفت: «این مساله که چطور شایعه پراکنی ها می توانند به برخورد نامناسب و تبعیض در برابر مردم بینجامند، مرا بسیار نگران می کند و لازم است ما همه این شایعات را همانطوری که هستند ببینیم: به عنوان یک شایعه.»

این تبعیض نگران کننده اکنون در چین در جریان است و شهروندانی با کارت شناسایی استان هوبی به اجبار قرنطینه می شوند یا از ورود آنها به مراکز عمومی یا حمل و نقل ممانعت می شود و این در حالی است که بسیاری از آنها در ماه ها و سال های گذشته در این استان ساکن نبوده اند. بسیاری از کشورها پروازها به چین را ممنوع کرده و کشورهای همسایه مرزهای خود را با آن بسته اند و همه اینها تنها بر پارانویای موجود دامن می زند.

منبع: فارن پالسی / مترجم: طلا تسلیمی