جو بایدن در واکنش به ترور سردار سلیمانی: ترامپ دینامیت در بشکه باروت انداخت!

نویسنده: طلا تسلیمی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی: سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروهای قدس سپاه پاسداران، در جریان حمله بالگردهای آمریکایی به یک خودرو در نزدیکی فرودگاه بغداد به همراه ابو مهدی مهندس، جانشین فرمانده نیروهای بسیج مردمی عراق (حشد الشعبی)، به شهادت رسیدند. پنتاگون این حمله را تایید و اعلام کرده که به «دستور مستقیم رئیس جمهوری» صورت گرفته است.

این فاجعه را می توان نقطه اوج تنش های بین ایالات متحده و ایران در بیش از یک سال گذشته و اتفاقی تعیین کننده در خاورمیانه دانست. رهبر معظم انقلاب، رئیس جمهوری و دیگر مقامات کشورمان ضمن تسلیت گفتن شهادت سردار سلیمانی، از خونخواهی او سخن گفته اند. حتی پیش از این حمله آمریکایی ها مقامات ایالات متحده باور داشتند که تصمیم دولت ترامپ به هدف گرفتن نیروهای شبه نظامی متحد ایران در عراق اشتباه بوده است. اکنون وزارت امور خارجه ایالات متحده شهروندان خود را به ترک هر چه سریع تر عراق در پی «تشدید تنش ها در منطقه» فراخوانده است.

سیاستمداران خارجی واکنش های مختلفی به این حمله با دستور مستقیم ترامپ داشتند. کریس مورفی، سناتور دموکرات از ایالت کنتیکت، این حمله «بدون مجوز» در نزدیکی فرودگاه بین المللی بغداد را زیر سوال برده و هشدار داده است که این اقدام می تواند به «یک جنگ بزرگ منطقه ای» بینجامد. مورفی در توئیتی نوشته است: «سلیمانی دشمن ایالات متحده بود. در این هیچ شکی نیست. مساله این است که آنطور که در گزارش ها اعلام شده، دولت ایالات متحده بدون کسب مجوز از کنگره دومین مرد قدرتمند در ایران را به قتل رسانده و این در حالی بوده که می دانسته این مساله می تواند به یک جنگ بزرگ منطقه ای بینجامد. توجیه این کشتار این بوده که می خواسته از حملات آتی ایران جلوگیری کند. یکی از دلایلی که ما به طور عمده دست به کشتار مقامات سیاسی خارجی نمی زنیم، این است که چنین حملاتی به کشته شدن آمریکایی های بیشتری می انجامد. بزرگ ترین و پرفشارترین نگرانی و ترس ما باید همین باشد.» کریس مورفی در ادامه افزوده: «هیچ کسی نمی تواند ادعا کند که می داند این ماجرا به کجا ختم خواهد شد. اما نومحافظه کارانی که از این حمله خوشحالند باید به یاد داشته باشند بزرگ ترین اشتاباهات قدرت های جهانی زمانی است که در مناطق پیچیده که دوستان اندکی در آنجا دارند، بدون در نظر گرفتن عاقبت کار، دست به حمله نظامی می زنند.»

جو بایدن، معاون پیشین رئیس جمهوری ایالات متحده و از نامزدهای مطرح حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری 2020، دیدگاهی مشابه مورفی را مطرح کرده و گفته است که اقدام آمریکا به شدت تنش آفرین بوده و ایران بدون شک به آن پاسخ خواهد داد. او در توئیتی نوشته است: «دونالد ترامپ با ترور قاسم سلیمانی، دینامیت در بشکه باروت انداخت.»

الیوت ال. اِنگِل، از سیاستمداران حزب دموکرات در مجلس نمایندگان، و نانسی پلوسی، رئیس دموکرات این مجلس، نیز با انتشار بیانیه هایی حمله به دستور ترامپ را به شدت محکوم و بر انجام این حمله بدون مجوز و مشاوره با کنگره تاکید کردند: «بالاترین اولویت رهبران آمریکایی باید محافظت از جان و منافع آمریکا باشد. ما نمی توانیم با مشارکت در اقدامات نامناسب و تنش آفرین جان نیروهای آمریکایی، دیپلمات ها و دیگران را به خطر اندازیم. حمله هوایی امشب با مخاطره تحریک به خشونتی خطرناک همراه است. آمریکا و جهان نمی توانند بپذیرند که تنش ها تا نقطه ای بی بازگشت، افزایش یابند.»

جیمز کلَپِر، فرمانده بازنشسته آمریکایی و مدیر پیشین سازمان امنیت ایالات متحده، نیز هشدار داد: «زندگی آمریکایی ها در منطقه در خطر است. ایرانی ها حتما واکنش نشان خواهند داد. اوضاع منطقه بعد از ترور قاسم سلیمانی بسیار پیچیده خواهد شد.»

اما در طرف دیگر ماجرا، جمهوری خواهان به طور عمده اقدامات دولت ترامپ را مورد تمجید و تحسین قرار داده اند. میت رامنی، سناتور جمهوری خواه از ایالت یوتا، خدمات اطلاعاتی و نظامی آمریکا را به دلیل «این ماموریت موفقیت آمیز» تحسین کرد و گفت: «در این دوره افزایش تنش ها در منطقه، ایالات متحده باید اقدامات لازم را در جهت محافظت از نیروهای ما انجام دهد.» لیندزی گراهام، سناتور جمهوری خواه از ایالت کارولینای جنوبی، نیز اقدام تهورآمیز دولت ترامپ تشکر کرد و نوشت: «بهای کشتن و زخمی کردن آمریکایی ها به ناگاه به شدت افزایش یافت. این ضربه سهمگینی به نظام ایران بود.» مارکو روبیو، سناتور تندروی ایالت فلوریدا هم در توئیتی نوشت: «اقدامات دفاعی ایالات متحده در برابر ایران و نیروهای نیابتی آن با هشدارهای آشکاری که پیشتر به آنها داده شده بود، همخوانی داشت.»

مایک پومپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، نیز ادعا کرده است که مردم عراق از کشته شدن سردار سلیمانی خوشحالند. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، هنوز هیچ اظهارنظری در این باره نکرده و تنها تصویر پرچم آمریکا را در توئیتر به اشتراک گذاشته است.

ترور سردار سلیمانی در پی تحولات هفته گذشته رخ داد. در پی حمله به پایگاه امریکایی ها در الانبار چند نفر زخمی و یک پیمانکار دفاعی ایالات متحده کشته شد. امریکا نیروهای الحشد الشعبی را مسئول این حمله دانست. ایران در همان موقع هر گونه ارتباطی با این حمله را رد کرده بود. دولت ترامپ با حملات هوایی به الحشد الشعبی گفت که این اقدام را در تلافی کشته شدن پیمانکار امریکایی انجام داده است.؛ پس از آن طرفداران الحشد الشعبی به سفارت آمریکا حمله کردند و فریاد «مرگ بر آمریکا» سر دادند. دولت ترامپ ظاهرا با کمک اطلاعاتی اسرائیل خودروی حامل سردار سلیمانی و ابومهدی مهندس را هدف گرفت. اینکه مرحله بعدی در این تحولات چه باشد، هنوز به طور دقیق مشخص نیست؛ اما بی شک، ایران این اقدام آمریکا را بی پاسخ نخواهد گذاشت. دولت عراق به طور رسمی خروج نیروهای آمریکایی از خاک خود را خواستار شده و سوریه، متحد دیگر ایران در منطقه، ترور سردار سلیمانی را محکوم کرده است. سید حسن نصرالله، رهبر حزب الله لبنان، گفته که او و همه اعضای جنبش حزب الله تا پای مرگ به راه سلیمانی ادامه خواهند داد. او همچنین گفته است که آمریکا هرگز با «این جرم بزرگی که مرتکب شده»، به اهداف خود دست نخواهد یافت.

آنچه مسلم است این است که ایران در صورت تصمیم به تلافی یا در صورت تشدید تنش ها در منطقه، دوستان و همراهان زیادی در برابر ایالات متحده دارد. شبکه نیروهای متحد ایران در خاورمیانه در عراق، سوریه، لبنان، یمن و نوار غزه گسترده است و همین مساله بوده که سبب شده اسرائیل از ترس حمله تلافی جویانه ایران، در بالاترین وضعیت هشدار نظامی قرار بگیرد. حتی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، سفر خود به یونان را کوتاه کرده تا هر چه زودتر برای آمادگی های امنیتی به تل آویو بازگردد. ایران هنوز در بهت و سوگواری است. اما می داند که در صورت نیاز، جدای از متحدان منطقه ای، دوستان قدرتمند دیگری مانند روسیه و چین را هم برای ایستادگی در برابر تجاوزهای ایالات متحده در کنار خود دارد. وزارت امور خارجه روسیه ترور سردار سلیمانی را محکوم کرده و رئیس شورای روابط خارجی در مجلس اعلای روسیه گفته: «حمله هوایی ایالات متحده یک اشتباه بزرگ بود و می تواند همانند بومرنگی به سازماندهندگان آن بازگردد.» چین هم که از متحدان نزدیک ایران و از مخالفان سرسخت اقدامات دولت ترامپ علیه ایران به شمار می رود، درباره تشدید تنش ها در منطقه هشدار داده است.

در میان کشورهای اروپایی که از همان ابتدای تشدید تنش ها با خروج دولت ترامپ از برجام در ماه مه 2018، سعی در برقراری آرامش داشتند و دست کم به طور زبانی در کنار ایران ماندند، فرانسه اولین کشوری است که به ترور سردار سلیمانی واکنش نشان داده است. اَمِلی دمونشالِن، معاون وزیر امور خارجه فرانسه، گفت: «ما امروز در دنیای خطرناک تری بیدار شدیم. تشدید تنش های نظامی همواره اتفاقی خطرناک است.» او در عین حال تایید کرد که کشورش تلاش ها برای برقراری مصالحه را بلافاصله آغاز کرده و امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، «با همه بازیگران در منطقه» تماس تلفنی برقرار کرده است.