خط و نشان های بیهوده پومپئو برای ایران

نویسنده: متیو پِتی

دیپلماسی ایرانی: پس از حمله اخیر موشکی عوامل ناشناس به فرودگاه بین المللی بغداد که به زحمی شدن 5 سرباز عراقی منجر شد، دولت دونالد ترامپ انگشت اتهام خود را به سمت شبه نظامیان تحت حمایت ایران گرفت و خط قرمز جدیدی تعیین و به تلافی تهدید کرد. مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، هشدار داد: «ایالات متحده باید به سران ایران یادآوری کند که هرگونه حمله ای از طرف آنها یا نزدیکان آنها که به آمریکایی ها، متحدین آمریکا یا منافع آمریکا آسیب برساند، با پاسخ قاطع آمریکا مواجه خواهد شد. ایران باید به حاکمیت ارضی همسایگان خود احترام بگذارد و به حمایت از گروه های ثالث در عراق و سراسر منطقه پایان دهد.» به نظر می رسید که هشدار پومپئو از احتمال حمله ایالات متحده به ایران برای دفاع از حاکمیت ارضی و ثبات عراق حکایت دارد؛ اما این اظهارات شک و تردیدها را درباره قدرت دولت ترامپ برای آغاز جنگ در پی داشته و به بازگشایی مساله ای انجامیده که برای چند ماه کاخ سفید و کنگره بر سر آن درگیر بوده اند.

سناتور کریس مورفی (دموکرات از کنتیکت) گفت: «اکثریت دو حزبی در کنگره این مساله را به وضوح اعلام کردند که ترامپ نمی تواند بدون رای ما به جنگ با ایران برود. به همین دلیل بود که از ممنوعیت استفاده از بودجه برای آغاز جنگ بدون مجوز کنگره، حمایت کردم. کمپین اعمال فشار حداکثری دولت (ترامپ) علیه ایران یک فاجعه تمام عیار بوده است. ایران از همیشه از میز مذاکره دورتر و ما از همیشه به جنگ نزدیک تریم.»

در چند هفته گذشته در میانه تنش ها بین آمریکا و ایران و تظاهرات مردمی علیه دولت عراق، مهاجمان ناشناس در نزدیکی پایگاه های ایالات متحده در عراق چند موشک شلیک کردند و مقامات آمریکایی به ویژه پومپئو انگشت اتهام خود را به سمت ایران گرفتند. سرهنگ مایلز کاگینز، سخنگوی عملیات ارتش آمریکا علیه داعش، گفت که آمریکا می تواند در دفاع از خود با یک حمله مستقیم پاسخ دهد. اما واقعیت این است که معلوم نیست دولت ترامپ از نظر قانونی می تواند به نیروهای آمریکایی دستور تلافی حملاتی که تنها به زخمی شدن چند سرباز عراقی منجر شده اند را بدهد یا خیر.

کنگره سعی کرده است هرگونه راه گریز دولت ترامپ برای جنگ علیه ایران از بین ببرد. رو خانا، نماینده دموکرات از کالیفرنیا و مت گیتز، نماینده جمهوری خواه از فلوریدا موفق شدند در ماه ژوئیه اصلاحیه ای را به بودجه نظامی 2020 اضافه کنند که آشکار رئیس جمهوری از جنگ با ایران باز می دارد. اما سنا 9 دسامبر از پذیرش این اصلاحیه خودداری کرد و مساله را به رئیس جمهوری ارجاع داد. کریستوفر پربل، معاون مطالعات دفاعی و سیاست های خارجی در موسسه کاتو، گفت: «تا آنجایی که مساله به دولت ترامپ مربوط است، آنها قدرتشان را دارند. همه کاری که کنگره می تواند انجام دهد، ابراز نارضایتی از آن است.»

ترامپ می تواند براساس سه قانون مختلف اختیار را درباره جنگ در خاورمیانه در دست بگیرد: مجوز استفاده از نیروی نظامی علیه تروریست ها مصوب 2001، مجوز استفاده از نیروی نظامی علیه عراق مصوب 2002 و اختیارات به عنوان فرمانده کل ارتش طبق ماده دوم قانون اساسی. 

اسکات اندرسون، سردبیر لاوفِر و یکی از اعضای موسسه بروکینگز، چگونگی استفاده ترامپ از قانون مجوز حملات نظامی برای جنگ با ایران را اینطور توضیح می دهد: «ما این مجوز را برای رسیدگی به تهدیدها از سوی عراق صادر کردیم. ما در گذشته از آن برای رسیدگی به همه تهدیدها علیه دولت عراق استفاده کرده ایم و این مرتبه هم می تواند همانطور باشد.» پربل معتقد است که چنین برداشتی از قانون به مثابه «مجوزی برای دخالت همیشگی در سیاست عراق» است. و دولت عراق حتی ممکن است بخواهد از ایالات متحده حمایت نکند، و مشکلات عدیده ای را در حقوق بین الملل ایجاد می کند. دولت عراق احتمالا هیچ تمایلی به حمایت ایالات متحده ندارد. اندرسون گفت: «آشکار است که دولت عراق از ایالات متحده در نبرد با داعش درخواست کمک کرده؛ اما آنها بارها نشان داده اند که نمی خواهند ایالات متحده به مسائل مرتبط با ایران وارد شود.»

قانون مجوز استفاده از نیروی نظامی علیه گروه های تروریستی پس از حمله 11سپتامبر 2001 به منظور حمله به «القاعده» و حامیان آن تصویب شد. تابستان که تنش ها بین واشنگتن و تهران شدت گرفت، پومپئو از احتمال «ارتباط» ایران با القاعده سخن گفت؛ اما کارشناسان و قانونگذاران در کنگره با این مساله موافق نیستند.

به گفته اندرسون، ترامپ همچنین می تواند از اختیارات خود به عنوان فرمانده کل قوا برای یک واکنش «محدود» استفاده کند. دولت ترامپ پیشتر فهرستی از دلایلی که رئیس جمهوری می تواند به ماده دوم قانون اساسی متوسل شود را ارئه کرده اند که از نمونه آنها می توان به حمایت از اشخاص یا اموال ایالات متحده، حمایت از متحدین، پشتیبانی از قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل، ارتقاء ثبات منطقه ای و جلوگیری از استفاده از سلاح های کشتار جمعی اشاره کرد.

پربل گفت: «فکر نمی کنم تعهدات امنیتی دولت آمریکا به دولت عراق به اندازه تعهدات آمریکا برای نمونه تحت پیمان ناتو، واضح باشد. اما حتی پیمان هایی که توسط مجلس سنا تصویب شده اند نیز اختیارات کنگره درباره اعلان جنگ را از بین نمی برند. ولی فکر می کنم اگر رئیس جمهوری به وکلای خود رجوع کند و بپرسد از نظر قانونی مختار است، احتمالا پاسخش مثبت خواهد بود. این بدان معنی نیست که ترامپ نمی داند همه زنگ هشدار در ساختمان کنگره را به صدا در می آورد. این یک مساله حزبی و اختلافات بین دموکرات ها و رئیس جمهوری ترامپ نیست، بلکه مساله به اصول قانون اساسی مربوط می شود. باور دارم که همان جنجالی که بهار و تابستان در واکنش به اقدامات ترامپ در رابطه با جنگ با ایران به پا شد، باز هم به پا خواهد شد.»

منبع: نشنال اینترست / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34