بریتانیا در مسیر جدایی سخت

دیپلماسی ایرانی: در حالی که پارلمان بریتانیا در میانه تعطیلات تابستانی است، سیاستمداران دارند استراتژی های خود در رابطه با برگزیت را برای زمان بازگشت به مجلس در هفته اول سپتامبر، ترسیم می کنند. بوریس جانسون، نخست وزیر جدید بریتانیا، تاکید دارد که این کشور 31 اکتبر از اتحادیه اروپا خارج خواهد شد، حتی اگر این به معنی خروج بدون توافق باشد. موضع رهبر حزب محافظه کار این است که لندن تنها در صورتی می تواند بر سر شرایط جدایی با بروکسل به توافق برسد که اروپایی ها با لغو طرح بحث برانگیز «حائل ایرلندی» موافقت کنند و این امتیازی است که رهبران اتحادیه اروپا حاضر به دادن آن نیستند.

در این میان، آنهایی که مخالف برنامه جانسون برای برگزیت به هر قیمتی هستند، از جمله همه احزاب مخالف و برخی از شورشیان حزب محافظه کار حاکم، سعی دارند راه هایی برای جلوگیری از برگزیت سخت بیابند. جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر، در نظر دارد یک جلسه رای اعتماد به جانسون برگزار کند. با توجه به اینکه دولت جانسون با اکثریت تک کرسی مجلس عوام را کنترل می کند، احتمال عملی شدن برنامه کوربین وجود دارد چرا که تنها یک شورشی حزب محافظه کار برای سرنگونی دولت جانسون کافی خواهد بود. اما اعضای دولت جانسون گفته اند که نخست وزیر مصمم است برگزیت در موعد مقرر صورت بگیرد. آنها می گویند که حتی اگر جانسون رای عدم اعتماد بگیرد، باز هم می تواند کاری کند انتخابات سراسری پس از 31 اکتبر برگزار شود. (طبق قانون بریتانیا، نخست وزیر پس از رای عدم اعتماد به ملکه درباره بهترین تاریخ برگزاری انتخابات سراسری مشاوره می دهد.)

شرایط قانونی وقوع برگزیت در میانه کمپین های انتخاباتی جای بحث دارد. برخی از کارشناسان حقوقی اینگونه استدلال می کنند که این امر موجب نقض قوانین انتخاباتی می شود که دولت را از تصمیم گیری های مهم سیاسی در طی کمپین های انتخابات مجدد باز می دارند. برخی دیگر هم استدلال می کنند که تصمیمات سیاسی پیرامون برگزیت پیشتر اتخاذ شده و بنابراین، برگزیت فقط نتیجه طبیعی مقررات موجود است که بریتانیا را ملزم به خروج از اتحادیه اروپا در 31 اکتبر خواهد کرد. اگر جانسون انتخابات را برای بعد از این تاریخ برنامه ریزی کند و از بروکسل تعویق در اجرای ماده 50 پیمان لیسبون را خواستار نشود، این احتمال که رقبای او این تصمیم را در دادگاه به چالش بکشند یا حتی از ملکه بخواهند تاریخ پیشنهادی نخست وزیر را نادیده بگیرد، وجود دارد؛ اما این قطعا آخرین گزینه است و سیاستمداران بریتانیا برای اجتناب از آن تلاش خواهند کرد.

چالش های طرح حزب کارگر

کوربین در ماه آگوست نامه ای به رهبران لیبرال دموکرات ها، حزب ملی اسکاتلند، پلاید کامرو (حزب ولزی)، سبزها و همچنین برای قانونگذاران شورشی حزب محافظه کار ارسال کرده و از آنها خواسته بود تا برای براندازی جانسون و اجتناب از برگزیت سخت با یکدیگر همکاری کنند. کوربین یک دولت موقت تحت رهبری خودش را پیشنهاد کرده بود که درخواست تعویق برگزیت از اتحادیه اروپا و برگزاری انتخابات سراسری را مدیریت کند. اگرچه این نامه اهداف حزب کارگر برای رای عدم اعتماد به جانسون را آشکار ساخته، اما آنهایی که علیه نخست وزیر فعالیت می کنند در رابطه با زمان بندی، اهداف و جایگزینی جانسون با مشکلات اساسی مواجه هستند.

اولی، زمان بندی اجرای طرح عدم اعتماد به جانسون است: طبق قانون بریتانیا، وقتی نخست وزیری رای عدم اعتماد می گیرد، پارلمان 14 روز فرصت خواهد داشت تا جایگزینی برای او تعیین کند. اگر موفق نشود، انتخابات سراسری برگزار می شود. حزب کارگر می خواهد جلسه رای اعتماد هرچه سریع تر، ترجیحا در ماه  سپتامبر، برگزار شود تا بتواند دولت جدید تعیین کند و اگر موفق نشد، در ماه اکتبر انتخابات سراسری برگزار شود. این حزب معتقد است که اگر جانسون اوایل سپتامبر رای عدم اعتماد بگیرد، تعویق انتخابات سراسری تا ماه نوامبر و پس از برگزیت، برای او سخت تر خواهد بود. اما اعضای شورشی حزب محافظه کار در مجلس عوام می دانند که رای دادن علیه رهبر محافظه کار احتمالا به اخراج آنها از حزب خواهد انجامید. از این رو، رای عدم اعتماد برای آنها آخرین گزینه است. آنها بیشتر تمایل دارند تا ماه اکتبر منتظر بمانند و پس از امتحان همه دیگر گزینه ها برای متوقف کردن برگزیت سخت، علیه جانسون اقدام کنند.

دومی، هدف اجرای طرح رای عدم اعتماد است: احزاب مخالف رای عدم اعتماد را اقدامی برای ممانعت از برگزیت بدون توافق می دانند؛ اما هر یک از این احزاب ورای این هدف اصلی، اهداف متفاوت دیگری را نیز دنبال می کنند. لیبرال دموکرات ها گفته اند که انتخابات زودهنگام نمی خواهند و خواستار یک همه پرسی دیگر درباره برگزیت هستند. گروه مستقل برای تغییر که یک گروه متشکل از اعضای حامی ماندن در اتحادیه اروپا در پارلمان است، در اظهارنظرهای مشابهی گفته از هرگونه حرکت سیاسی که مانع از تحقق «رای مردم» شود، حمایت نخواهند کرد. اما حزب کارگر در حال حاضر برگزاری مجدد انتخابات برگزیت را صرفا در میانه کمپین ها برای انتخابات سراسری زودهنگام مطرح کرده است.

سومی، مساله جانشینی جانسون است: کارآمدترین راهکار مخالفان برای ممانعت از توافق بدون برگزیت، برکنار کردن جانسون و تعیین نخست وزیر جدید است تا جانسون نتواند تاریخ برگزاری انتخابات سراسری را کنترل کند. اما چنین اقدامی چندان ساده نخواهد بود. کوربین در نامه خود به احزاب مخالف یک پیشنهاد داده که پذیرش آن بسیار ساده است که همان وظیفه دولت موقت در به تعویق انداختن برگزیت است و یک پیشنهاد هم داده که پذیرش آن اصلا ساده نیست و آن نخست وزیری خود اوست. کوربین در بریتانیا چهره ای بحث برانگیز به شمار می رود و بیشتر احزاب مخالف و به ویژه قانونگذاران شورشی حزب محافظه کار نمی خواهند که او جانشین جانسون شود. در نتیجه، حزب کارگر و دیگر احزاب مخالف مجبور خواهند بود در بازه زمانی 14 روزه در صدد یافتن جایگزینی دیگر برای جانسون برآیند.

نبردهای آتی در پارلمان

مناقشات کنونی بین دولتی که مایل است دشواری های برگزیت سخت را به جان بخرد و پارلمان که مصمم است از چنین اتفاقی جلوگیری کند، در ماه سپتامبر تشدید خواهد شد. رقبای جانسون بخت خوبی برای پیشبرد رای عدم اعتماد به جانسون دارند؛ اما برای این کار ابتدا باید بر سر یک استراتژی مشترک و اهداف مشترک در آینده توافق کنند. رقبای جانسون یک مشکل دیگر هم دارند: دولت و نه پارلمان، برنامه ریزی برای انتخابات و مذاکرات با اتحادیه اروپا را مدیریت می کنند. از این رو، اگرچه قانونگذاران هنوز یک سری گزینه های قانونی و سیاسی برای مبارزه با برگزیت سخت دارند، اما همچنان نمی توان احتمال خروج بی نظم در اواخر اکتبر را منتفی دانست.

منبع: استرتفور / مترجم: طلا تسلیمی