تمدید ۹۰ روزه؛ رنگ کردن گنجشک به جای قناری

با وجود تمدید معافیت‌های هسته‌ای در چارچوب برجام از سوی آمریکا، در عمل به خاطر سنگ‌اندازی‌ها و ایجاد مانع و تردید در مسیر کار، انجام اقدامات مربوط به این معافیت‌ها با اخلال جدی مواجه شده است و باید گفت بود و نبود آن چندان تفاوتی به حال ایران ندارد.

به گزارش ایسنا، وزارت امور خارجه آمریکا 10 مرداد در بیانیه‌ای از تمدید معافیت‌های همکاری‌های هسته‌ای اتحادیه اروپا، چین و روسیه با ایران به مدت 90 روز دیگر خبر داد. این در حالی است که پیش از این معافیت‌ها سالانه تمدید می‌شد.

معافیت‌های همکاری هسته‌ای شامل همکاری‌ها در حوزه تحقیقاتی و صلح‌آمیز هسته‌ای (بازطراحی رآکتور آب سنگین در اراک، تبدیل یک مرکز غنی‌سازی اورانیوم در فردو، تبادل سوخت در تأسیسات رآکتور بوشهر و رآکتور تحقیقاتی تهران و ساخت راکتور بوشهر) است و کشورهای دارای معافیت بدون هراس از تحریم‌های آمریکا می‌توانند به همکاری با ایران در اراک، بوشهر و فردو ادامه دهند.

در ماه می برخی از معافیت‌ها (معافیت انتقال آب سنگین مازاد به عمان و مبادله اورانیوم غنی شده با کیک زرد) دیگر تمدید نشد و در برخی بخش‌های دیگر مهلت تمدید از 180 روز به 90 کاهش یافت و اکنون تمامی پنج معافیت باقی مانده برای مدت 90 روز تمدید شده است.

این معافیت‌ها به شرح زیر هستند:

-بازسازی رآکتور اراک به منظور "جلوگیری از تبدیل شدن به نیروگاه تولید پلوتونیوم تسلیحاتی".

-بهبود زیرساخت‌ها در تاسیسات فردو برای اطمینان حاصل کردن از این که این تاسیسات دیگر برای فعالیت غنی‌سازی اورانیوم مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

-فعالیت در واحد موجود نیروگاه اتمی بوشهر برای اطمینان حاصل کردن از فعالیت‌های امن و شفاف، برای تسهیل تامین و بازگرداندن سوخت خارجی که موجب پیشگیری از هر نیاز قانونی ایران به غنی‌سازی اورانیوم و همچنین برای جلوگیری از دسترسی آن به سوخت مصرف‌شده که ممکن است پلوتونیوم از آن استخراج شود.

-تهیه اورانیوم غنی‌شده برای رآکتور تحقیقاتی تهران به مقدار لازم و تحت راستی‌آزمایی بین‌المللی به منظور جلوگیری از هرگونه تولید درونی سوخت در این رآکتور.

-انتقال ضایعات و سوخت مصرفی رآکتور برای برای اطمینان حاصل کردن از این که مواد حساس دیگر بازیافت نشده و در ایران غنی‌سازی نشوند.

با وجود خروج آمریکا از برجام به طور یک‌جانبه و بازگشت تمامی تحریم‌های یک‌جانبه این کشور و پیگیری سیاست "فشار حداکثری"، آمریکا در مورد معافیت‌های هسته‌ای طبق برجام نتوانسته به طور فوری اقدام کند اما در این مدت تا جایی که توانسته است -البته در بخش مهمی از هدفش هم موفق بوده- بر سر اجرای همکاری‌های هسته‌ای سنگ‌ انداخته است.

ترامپ و تیم B و شرکای منطقه‌ای آنها تلاش دارند تا هر چه بیش‌تر طرف‌های چینی،‌ روسی و اروپایی را از همکاری هسته‌ای حتی در پروژه‌های کاملا صلح‌آمیز و بعضا انسان‌دوستانه از جمله تولید رادیوایزوتوپ و رادیو دارو ناامید کند.

همان‌طور که آمریکا مدعی است کالاها و خدمات انسان‌دوستانه را تحریم نکرده اما عملا بر سر تامین آنها و مراودات مالی و تجاری مرتبط با آنها مانع ایجاد کرده است در زمینه همکاری‌های هسته‌ای نیز همین رویه را پیش گرفته است. با وجود گذشت چهار سال از عمر برجام و در حالی که قرار بود پروژه بازطراحی و ساخت راکتور جدید اراک طی پنج سال انجام شود اما به سختی می‌توان گفت که این پروژه بتواند با این روند فعلی تا یک سال آینده وارد مرحله نصب تجهیزات و راه‌اندازی شود.

علی‌اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی هفته گذشته یک بار دیگر در ادامه انتقادها به طرف چینی به خاطر کاستن از سرعت کار در ارتباط با مدرن‌سازی راکتور اراک اظهار کرد: با اعلام خروج آمریکا از برجام، چین علی‌رغم تعهداتی که برعهده داشت، از سرعت همکاری‌ها با ما کاست و البته انتظار ما از طرف چینی، چیز دیگری بود. طرف چینی می‌گوید اگر با شما همکاری کنم آمریکا ممکن است شرکت‌های چینی مرتبط با صنعت هسته‌ای را مورد تحریم قرار دهد.

به گزارش ایسنا، پس از امضای برجام، ایران با بازطراحی رآکتور اراک موافقت کرد و آمریکا و چین به‌ طور مشترک ریاست گروه کاری مسئول پروژه تغییر ساختار راکتور اراک را برعهده گرفتند. پس از خروج آمریکا از برجام، در گروه کاری بازطراحی رآکتور اراک بریتانیا جایگزین آمریکا شد و به طور چشمگیری از سطح همکاری‌های چین با ایران کاسته‌ شد.

هر چند مقامات چینی نسبت به فشارهای آمریکا در رابطه با راکتور اراک انتقاد کرده‌اند اما تعلل طرف‌های چینی و به اصطلاح برخی "دندان گردی" ها بر سر چگونگی تامین و ساخت تجهیزات و هزینه‌های مربوط به آن که موجب شد موافقت‌نامه‌ها با تاخیر به امضا برسد یا قطعی نشود.

سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز روز پنج‌شنبه هفته گذشته با اشاره به خروج آمریکا از برجام و مسئولیت چین و انگلیس در برنامه‌های مربوط به راکتور آب سنگین اراک اعلام کرد، طرف‌های باقیمانده در برجام از مواضع پکن در قبال اجرای پروژه‌های مرتبط با راکتور اراک حمایت کرده‌اند.

این مقام چینی با انتقاد دوباره از مواضع ضد ایرانی آمریکا، بر مخالفت قاطع پکن با «تحریم‌های فراسرزمینی» واشنگتن علیه تهران تاکید کرد و گفت که چین به همکاری با دیگر کشورها برای اجرای موثر برجام ادامه خواهد داد.

در عین حال مقامات اروپایی‌، چین و روسیه باید بدانند که تمدید معافیت‌های هسته‌ای برای 90 روز که اکنون تعدادش از هفت معافیت به پنج معافیت رسیده است و به گفته مقامات آمریکایی در این 90 روز هم از هرگونه فشار برای محقق نشدن آنها فروگذار نخواهند بود، دردی از ایران و اجرای همکاری‌های طبق برجام دوا نخواهد کرد و عملا این پروژه‌ها در زمان‌بندی تعیین شده اجرا نخواهد شد. با وجود اعلام حمایت از برجام و ادامه همکاری‌های هسته‌ای که در کمیسیون مشترک برجام اخیرا از سوی کشورهای 1+4 مورد تاکید قرار گرفت ادامه کار به شکل فعلی و این سطح از اختلال و کندی کار امکان پذیر نیست و این کشورها نباید از تمدید معافیت‌ها به شکل معیوب و ناقص خرسند باشند و فکر کنند کار بزرگی انجام شده است.

اگر تمدید معافیت‌ها در یک زمان‌بندی بلندمدت انجام نشود عملا کشورها و شرکت‌هایی که باید در این زمینه‌ها همکاری کنند وارد نخواهند شد و این هدفی است که آمریکایی‌ها از تمدید کوتاه‌مدت معافیت‌ها دنبال می‌کنند از این رو ضروری است تا کشورهای 1+4 با نفوذ خود اقدام موثر را انجام دهند. یکی از مقامات آمریکایی در همین رابطه گفته است: "هدف ما همچنان پایان دادن به این معافیت‌ها است و این معافیت‌ها هر لحظه می‌توانند لغو شوند."

آمریکایی‌ها با تمدید معافیت‌ها به طور ناقص و برای مدت زمان کوتاه عملا انجام این پروژه‌ها را با مشکل مواجه کرده‌اند و از طرفی به عنوان یک امتیاز به طرف‌های اروپایی و چین و روسیه آن را می‌فروشند و هم‌چنین از درگیری با این کشورها خود را دور نگه‌ می‌دارند. بدون شک این روند به نفع آمریکا و کشورهای 1+4 است اما ایران نه. تمدید سه ماهه معافیت‌ها قطعا در چارچوب فشار حداکثری به ایران و کاری "نخ‌نما" شده برای حفظ آبروی اروپایی‌ها و به نحوی از سر ناچاری است تا بیش از این کشورهای اروپایی و آمریکا در مقابل یکدیگر بر سر برجام قرار نگیرند.

بنا بر اطلاع خبرنگار ایسنا، بازطراحی راکتور به زودی وارد فاز ساخت تجهیزات می‌شود اما با این نوع اقدامات آمریکا در تمدید معافیت‌ها به مدت 90 روز عملا کار با تاخیر و تردید رو به رو می‌شود.

از این رو کشورهای اروپایی اگر در اعلام حمایت ‌شان از برجام و ادامه اجرای همکاری‌های هسته‌ای جدی هستند ضروری است تا در رابطه با معافیت‌های هسته‌ای رویکردی متفاوت نسبت به آنچه تاکنون داشته‌اند اتخاذ کنند چرا که ادامه این روند می‌تواند موضوع راکتور اراک را که در گام دوم کاهش تعهدات، مستثنی شده بود در مسیر دیگر اقدامات کاهشی ایران قرار دهد و گزینه بازگشت به ساخت و تکمیل راکتور قبلی اراک با قدرت 40 مگاوات کلید بخورد.

یک مقام آگاه ایرانی در این رابطه به ایسنا گفت: ما خیلی روی اقدامات طرف‌های برجامی حساب باز نمی‌کنیم وقتی ببینیم عملا کار در بازطراحی پیش نمی‌رود، برنامه خود را پیش خواهیم گرفت.

وی ادامه داد: آنها شاید معافیت‌ها را لغو نکرده‌اند اما عملا مانع کار شده‌اند. تمدید سه ماهه معافیت‌ها فایده ندارد.

به گزارش ایسنا، همان‌طور که مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند ترجیح آنها این است که به طور کلی معافیت‌های هسته‌ای در چارچوب برجام را نیز در پاسخ به اقدامات مرتبط با کاهش تعهدات ایران دیگر تمدید نکنند. از این رو تمدید دست و پا شکسته این معافیت‌ها در حالی که آمریکا در چارچوب فشار حداکثری و افزایش تنش منطقه‌ای اقدامات زیادی را علیه انجام داده است، تنها دستاویزی برای دیگر طرف‌های برجام برای توجیه کوتاهی در انجام تعهداتشان است.

در عین حال این تمدید از نوع کوتاه مدت در حالی که شرکت‌های مختلف اروپایی و چینی در محدودیت و معذوریت همکاری فنی و مالی با ایران هستند برای ایران نمی‌تواند بهره‌ای در بر داشته باشد چرا که عملا کارها در اجرای پروژه‌های هسته‌ای عملا پیش نخواهد رفت. اروپایی‌ها نیز باید بدانند که این نوع تمدید معافیت‌ها مورد پذیرش ایران نیست و تفاوتی با اجرا نشدن تعهدات ندارد. بنا بر این ضروری است کشورهای 1+4 برای جلوگیری از وارد شدن ضربه‌ای مهلک‌تر از آنچه تاکنون به برجام وارد شده است در رابطه با معافیت‌های هسته‌ای هر چه زودتر کاری انجام دهند.

انتهای پیام