تاریخ مانع از بهبود روابط لهستان و اسرائیل می شود

نویسندگان: دیوید ام. هالبفینگر و مارک سانتورا

دیپلماسی ایرانی: بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل که در میانه کمپین های انتخاباتی به سر می برد، برای دستیابی به پیروزی های دیپلماتیکی تلاش می کرد که لهستان نقش مهمی در آنها ایفا می کرد. نتانیاهو همین اواخر در نشستی در ورشو شرکت کرده که توسط دولت دونالد ترامپ برگزار شده است. ده ها کشور در این کشور حاضر شدند تا درباره «تهدید مشترک استراتژیک ایران» صحبت کنند. کشورهای عرب سنی هم در این کنفرانس شرکت داشتند و نتانیاهو سعی کرد بیشترین استفاده را از این مساله ببرد. او در جلسه ای پشت درهای بسته با دیپلمات های عربستان سعودی، یمن و بحرین حضور داشت و بعدها یک تصویر ویدیویی منتشر شد که مقامات بحرینی و سعودی را در حال تکرار هشدارهای همیشگی نتانیاهو مبنی بر اینکه «ایران بزرگ ترین خطر خاورمیانه است» نشان می داد.

نتانیاهو برنامه داشت که اندکی پس از نشست ورشو در قدس اشغالی از رهبران لهستان و سه کشور دیگر اروپای شرقی دیدار و درباره آنچه واکنش به مداخله های دشمن مشترک یعنی اتحادیه اروپا گفت و گو کنند. با این حال، به رغم همه منافع مشترک کنونی اسرائیل و لهستان، روابط آنها تحت تاثیر یک فاجعه تاریخی که عموما یادآوری می شود، به وخامت گرویده است. نتانیاهو در اظهاراتی به «همکاری لهستان با نازی ها در هولوکاست» سخن گفت و همین مساله به لغو سفر رهبران اروپای شرقی به اسرائیل انجامید. پس از این اظهارات نتانیاهو هم اسرائیل کاتز، وزیر امور خارجه جدید اسرائیل طی اظهارنظری گفت: «لهستانی ‌ها از نوزادی یهودستیزی را با شیر مادرانشان می ‌مکند.»

دولت لهستان از این اظهارات خشمگین شد و ماتئوش موراویتسکی، نخست وزیر این کشور سفر خود به اسرائیل را لغو و بر حساسیت برانگیز بودن موضوع نقش داشتن در هولوکاست در کشورش و تعجب از اقدامات نتانیاهو در تبدیل دوستی ها به اتحادهای عجیب و غریب، تاکید کرد. لهستان در ابتدا اعلام کرد که وزیر امور خارجه را به دیدار برنامه ریزی شده در قدس اشغالی می فرستد، اما بعدتر این برنامه را در واکنش به اظهارات «نژادپرستانه» مقامات اسرائیل لغو کرد.

نتانیاهو از سال 2017 برای روابط نزدیک تر با گروه موسوم به «ویشگارد» متشکل از کشورهای لهستان، مجارستان، جمهوری چک و اسلواکی با دولت های جناح راستی، تلاش می کرده است. اتحادیه اروپا به طور فزاینده انتقادهای خود را از رفتار اسرائیل با فلسطینی ها بیان می کند و همین سبب شده نتانیاهو درصدد استفاده از اختلافات کشورهای بلوک شرقی اروپا با اتحادیه اروپا برآید. از دیدگاه بسیاری از اسرائیلی ها، اتحادیه اروپا در قیاس با فلسطین، اسرائیل را بیشتر برای قائل شدن امتیازات برای صلح تحت فشار گذاشته است.

در حقیقت تلاش های نتانیاهو در این زمینه نتیجه بخش بودند. وقتی ایالات متحده جامعه بین الملل را با اعلام تصمیم خود مبنی بر انتقال سفارت از تل آویو به قدس اشغالی شوکه کرد، مجارستان، جمهوری چک و رومانی مانع از انتشار بیانیه مشترک اتحادیه اروپا در رد این اقدام شدند.

چهار کشور ملی گرا و مخالف مهاجرت ویشگارد اختلافات بسیاری با بروکسل دارند که بیشتر آنها به ارزش های لیبرال اروپایی مربوط می شود. مجارستان و لهستان در ارتباط با کاهش استقلال دستگاه قضایی با بروکسل درگیر شدند و پارلمان اروپایی در حال تحقیق درباره حاکمیت قانون در اسلواکی است و نخست وزیر میلیاردر جمهوری چک هم به اتهام تضاد منافع، هدف تحقیقات کمیسیون اروپاست.

یان باند، مدیر سیاست خارجی در مرکز اصلاحات اروپایی گفت: «در هر دو طرف ماجرا فرصت طلبی سیاسی در جریان است. نتانیاهو تلاش می کند افراد بیشتری را در جریان اصلی اتحادیه اروپا با خود همراه سازد تا دیگران در اتحادیه را آزار دهد. برای ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان که با اتهامات یهودستیزی مواجه است، بودن در کنار نتانیاهو یک مزیت محسوب می شود و می تواند در واکنش به اتهامات یهودستیزی بگوید که مهر تایید بنیامین نتانیاهو را بر خود دارد.»

اما در شرایط کنونی نتانیاهو برای بهبود روابط خود با لهستان متحمل مشکلات بسیاری خواهد شد. یک سال پیش، دولت لهستان متهم کردن ملت این کشور به همدستی در هولوکاست را جرم اعلام کرد که این مساله به پیش درآمدی برای یک بحران دیپلماتیک با اسرائیل تبدیل شد. اسرائیل نگرانی هایی را درباره احیای یهود ستیزی در لهستان ابراز کرد و واکنش قطعی دولت ورشو به چنین مساله ای را خواستار شد. 

از آن زمان لهستان به دنبال بهبود روابط با اسرائیل بوده است. در ماه جولای موراویتسکی و نتانیاهو بیانیه مشترکی برای حل و فصل اختلاف صادر کردند. دولت لهستان کنفرانس ورشو را فرصتی برای نشان دادن تعهد لهستان به اسرائیل می انگاشت. اما وقتی نتانیاهو به انتقاد از قانون لهستانی پرداخت، روابط ورشو و تل آویو را مجددا برهم ریخت.

رقبای نتانیاهو در انتخابات آتی هم از فرصت و مشکلات اخیر پیش آمده برای او استفاده و به مشکل اتحادیه اروپا با شهرک سازی های اسرائیلی در کرانه باختری اشاره کردند. یک قانون گذار پیشین اسرائیلی از حزب کارگر گفت اگر تل آویو در شهرک سازی ها عقب نشینی می کرد، آنگاه کشورهایی را در کنار خود داشت که سابقه خود در جنگ جهانی دوم را پنهان نمی کردند.

منبع: نیویورک تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34