چرا گرجستان برای مهاجرت مناسب نیست؟

یک کارشناس مسائل حوزه قفقازگفت: متاسفانه برخی از افراد و شرکت‌های ایرانی سودجوی مقیم گرجستان به منظور کسب سود بیشتر برای ارائه خدماتی همچون فروش و یا اجاره منزل، اخذ اقامت و یا تاسیس شرکت در معرفی ظرفیت‌های گرجستان به مردم ایران اغراق کرده، تمامی حقایق را بازگو نکرده و تبلیغات دروغین فراوانی را انجام داده اند و تحت همین تبلیغات گسترده و در جستجوی بهبود شرایط و زندگی بهتر، بسیاری از هموطنان فقط به امید آینده ای ایده‌آل و غافل از مشکلات بعدی، گرجستان را به عنوان محل اقامت انتخاب کرده‌اند .

 به گزارش ایسنا، علی اسکندری در یادداشتی با عنوان«آیا گرجستان برای مهاجرت مناسب است؟ » نوشت: در هفته‌های اخیر مجددا شاهد موج جدید جلوگیری از ورود اتباع ایران به گرجستان هستیم. به طوری که یکی از رسانه‌های کشورمان به نقل از سخنگوی وزارت خارجه توصیه کرد ایرانیان تا اطلاع ثانوی از سفر به گرجستان خودداری کنند که در این یادداشت سعی می شود، دلایل بروز این معضل بررسی شود.

گرجستان با جمعیتی حدود چهار میلیون نفر در حوزه تمدنی ایران قرار دارد و میان مردم ایران و گرجیان از گذشته‌های دور روابط تاریخی و فرهنگی وجود داشته است. وجود بیش از پنج‌هزار کلمه فارسی در زبان گرجی و همچنین وجود شهروندان ایرانی گرجی تبار در بخشهای مختلف مرکزی و شمال کشور دال بر این مدعا است. به سبب همین قرابت‌ها ایران جزو اولین کشورهایی بود که استقلال گرجستان را به رسمیت شناخت و از تمامیت ارضی این کشور حمایت کرد .

به سبب قرابت‌های تاریخی و فرهنگی دو کشور و استقبال دولت و بخش‌های خصوصی گرجی، گرجستان به عنوان یک مقصد گردشگری برای ایرانیان در سال‌های اخیر بوده است. اگر نگاهی به آمار سفر گردشگران ایرانی به گرجستان داشته باشیم می‌بینیم که در سال 2014 پس از وقفه یک ساله در اجرای موافقت‌نامه لغو روادید میان ایران و گرجستان از سوی تفلیس، سفر گردشگران ایرانی به گرجستان به شدت افزایش یافت به طوری که در سال 1396 از مرز 325 هزار نفر فراتر رفت.

از جمله دلایل این رشد سریع می‌توان به رژیم لغو روادید، نزدیکی گرجستان (متوسط زمان پرواز یک ساعت و سی دقیقه)، هزینه بلیط نسبتا ارزان، ارزان بودن هزینه‌های مسافرتی در این کشور و امنیت در گرجستان اشاره کرد. البته نقش آژانس‌های گردشگری در معرفی ظرفیت‌های گردشگری گرجستان را نباید از نظر دور داشت.

در ابتدای این دوره، گرجستان از رشد سفر گردشگران ایرانی استقبال بی‌سابقه‌ای می‌کرد. پس از چهار کشور همسایه گرجستان یعنی روسیه، آذربایجان، ارمنستان و ترکیه، بیشترین گردشگران وارد شده به گرجستان از ایران بوده‌اند. به تعبیری دیگر، ایرانیان در میان کشورهای غیر همسایه گرجستان رتبه اول گردشگری در این کشور را به خود اختصاص می‌دادند.

پس از چندی به تدریج واکنش‌هایی در سطوح مختلف جامعه و مامورین گرجستان نسبت به حضور پررنگ خارجی‌ها و به خصوص مسلمانان و بیش از همه نسبت به ایرانیان بروز کرد.

فراموش نشود که جمعیت گرجستان در سال 2018 به 3.5 میلیون نفر کاهش یافت. این درحالی است که جمعیت گرجستان تا چند سال قبل 4.3 میلیون نفر بوده است. بدین ترتیب نزدیک به 800 هزار نفر از اهالی این کشور برای کسب شغل و آینده بهتر، زندگی در خارج را انتخاب و مهاجرت کرده‌اند.

متاسفانه برخی از افراد و شرکت‌های ایرانی سودجوی مقیم گرجستان به منظور کسب سود بیشتر برای ارائه خدماتی همچون فروش و یا اجاره منزل، اخذ اقامت و یا تاسیس شرکت در معرفی ظرفیت‌های گرجستان به مردم ایران اغراق کرده  و تمامی حقایق را بازگو نکردند و تبلیغات دروغین فراوانی را آغاز کردند. تحت همین تبلیغات گسترده و در جست‌وجوی بهبود شرایط و زندگی بهتر، بسیاری از هم‌وطنان فقط به امید آینده‌ای ایده‌آل و غافل از مشکلات بعدی، گرجستان را به عنوان محل اقامت انتخاب نمودند، در صورتی که اگر هم‌وطنان فقط به برخی از این واقعیت‌ها و تذکرات مسئولین دولتی و غیر دولتی مربوطه توجه می‌کردند، به طور حتم در انتخاب خود تجدید نظر می‌کردند  از جمله این تذکرات می‌توان به مصاحبه سید جواد قوام شهیدی سفیر کشورمان در گرجستان در فروردین ماه سال جاری که هنوز موج استقبال برای اقامت در گرجستان شدت نگرفته بود، اشاره کرد. وی طی مصاحبه در این زمینه اظهار کرد : "خرید ملک در گرجستان لزوما تضمینی برای اخذ اقامت طولانی مدت این کشور نیست. ایرانیانی که اقدام به خرید ملک در گرجستان می‌کنند، ابتدا اقامت (روادید) یک‌ساله به آنها اعطا می‌شود اما این به معنای تضمین اقامت این افراد در سال‌های بعد نیست. مگر آنکه فرد، کار مولد و مشخصی در گرجستان داشته باشد و بتواند ثابت کند که یک شهروند مفید و مولد برای این کشور است. بسیاری از شهروندان ایرانی که در گرجستان اقامت یک ساله گرفته‌اند "موفق به تمدید آن نشده‌اند."

یُوسِبْ چاخْواشْویلی سفیر گرجستان در ایران نیز چندی پیش در همین رابطه هشدار داده بود. وی طی سخنانی در رابطه با سخت‌تر شدن شرایط اخذ اقامت در گرجستان اعلام داشت : «دولت گرجستان دیگر به این سادگی بابت خرید مسکن اقامت نمی‌دهد. به هیچ کسی نمی‌دهند نه فقط به ایرانی‌ها. یعنی چنان‌چه یک شهروند خارجی فقط یک منزل با قیمت بیش از 35 هزار دلار خریداری نماید و فعالیت اقتصادی دیگری انجام ندهد نمی‌تواند اقامت خود را تمدید کنند.»

درواقع دو هدف اصلی گرجستان برای لغو روادید با ایران یکی جذب گردشگران ایرانی و دیگری جذب سرمایه‌گذاران ایرانی برای خرید ملک و یا سرمایه‌گذاری در گرجستان بود.

شایان ذکر است در سال‌های گذشته بسیاری از ایرانیان فقط با ثبت شرکت آن هم با هزینه‌ای کمتر از یکصد دلار ضمن ارائه طرح و برنامه اقتصادی خود به اداره مهاجرت گرجستان اقامت شش ماهه و یک ساله دریافت می‌کردند، اما سپس معلوم شد  که از چند هزار شرکت ثبت شده فقط نزدیک به دویست شرکت فعالیتی قابل قبول داشته و دیگر شرکت‌ها فقط بر روی کاغذ موجودیت داشته‌اند. این‌گونه اقدامات و تاسیس شرکت‌های غیر فعال در آن کشور موجب تردید جدی در میزان موفقیت طرح اولیه دولت گرجستان و همچنین تجدید نظر در چگونگی پذیرش ایرانیان شد.

طبق آمار غیررسمی تعداد ایرانیانی که در حال حاضر مجوز اقامت گرجستان را دارند حدود 14 هزار نفر می‌باشد. البته برخی از هم وطنان مدت‌ها است بدون کسب اقامت در گرجستان زندگی می‌کنند و هر 45 روز از یکی از مرزهای کشور خارج شده و بلافاصله دوباره به گرجستان باز می‌گردند. تجربه ماههای اخیر نشان داده است که ماموران پلیس گذرنامه گرجستانی هر زمان و به هر دلیلی ممکن است از ورود این قبیل شهروندان جلوگیری نمایند. علاوه بر این، زندگی در گرجستان بدون داشتن مجوز اقامت دشواری‌های خاص خود را دارد. این افراد از دسترسی به بسیاری از خدمات از جمله افتتاح حساب بانکی محروم هستند.

در کنار جنبه‌های مثبت گرجستان جهت مسافرت و یا زندگی همچون امنیت، آزادی‌های اجتماعی، آسانی کسب و کار و نزدیکی به ایران؛ برخی نکات مهم نیز وجود دارند که غفلت از آنها می‌تواند به اتخاذ تصمیم‌های اشتباه منجر شود. در زیر به برخی از این محورها که با استناد به آمار و گزارش‌های موسسات بین‌المللی تهیه شده است اشاره می‌شود.

1- گرجستان کشور مهاجرپذیر نیست بلکه سرمایه محور است: در قوانین و سیاست‌های گرجستان بودجه و اولویتی برای مهاجران خارجی در نظر گرفته نشده است. زیرا خود این کشور با مشکلات اقتصادی همچون بیکاری و مهاجرت شهروندان گرجی به خارج مواجه است. از طرفی با توجه به جمعیت 3.5 میلیونی این کشور حضور گسترده مهاجران خارجی می‌تواند بافت فرهنگی و اجتماعی این کشور را تغییر دهد. در حقیقت گرجستان سیاست جذب حداقل مهاجر با سرمایه حداکثری را دنبال می‌کند و هجوم جمعیت انبوه ایرانیان در ماههای اخیر به این کشور در تعارض با این سیاست است .

2- مشکل زبان گرجی:  زبان گرجی برای غالب ایرانیان زبانی ناآشنا و سخت برای یادگیری می‌باشد و چنانچه تصمیم به اقامت در این کشور را دارند می‌بایست این زبان را فراگیرند. طبیعی است در غیر این صورت با مشکلات بسیاری روبرو خواهند شد. بسیار مشاهده شده است که به دلیل عدم آگاهی نسبت به این زبان و عدم استفاده از مترجم، حقوق شهروندان ایرانی مورد سوء استفاده قرار گرفته و زیان‌های هنگفتی را متحمل شده‌اند.

3- پایین بودن سطح آموزش و رتبه آکادمیک: دانشگاه‌ها و مدارس گرجستان دارای سطح کیفی لازم برای تحصیل نمی‌باشند. طبق ارزیابی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران، دانشگاه‌های گرجستان در رده ضعیف قرار دارند و فقط مدارک تحصیلی چند دانشگاه دولتی گرجستان قابل ارزشیابی است. وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی کشورمان نیز هیچ یک از مدارک دانشگاهی گرجستان را ارزشیابی نمی‌کند.

4- ریسک بالای انتقال سرمایه از طرق نامتعارف: دادستانی مالی گرجستان هر لحظه ممکن است دارایی و املاکی که با مبداء نامشخص مالی تهیه شده باشند ضبط کند و صاحبان آنها را تحت پیگرد قانونی قرار دهد. پلیس مبارزه با فساد و جنایات سازمان یافته در آبان ماه سال جاری ضمن هجوم به تعدادی از دفاتر صرافی ایرانیان که اقدام به ارسال حواله‌های ارزی می‌کردند، آنها را دستگیر و تمامی دارایی‌های آنها را ضبط و آنان را مورد پیگرد قانونی قرار داد . 

5- مشکل بیکاری در گرجستان: گرجستان خود با مشکل بیکاری مواجه است و در سال‌های اخیر نرخ بیکاری نه تنها کاهش نداشته بلکه افزاش یافته است. به همین سبب نیز بسیاری از اتباع این کشور برای یافتن کار و درآمدی مناسب به خارج مهاجرت نموده اند. بنابر این هر نوع فعالیت اقتصادی که فرصت های شغلی را اشغال کند نمی تواند از سوی نهادهای ذیربط گرجی مفید تلقی گردد ، لذا کارهای خدماتی کم سرمایه بر و پر اشتغال که تعداد ایرانیان در آن حوزه ها کم نیست و فرصت‌های اشتغال ملی را از گرجیان گرفته است به هیچ وجه مورد حمایت دولت آن کشور قرار نمی‌گیرد .

6- بالا بودن هزینه‌های زندگی در گرجستان برای ایرانیان مقیم : دولت گرجستان هیچ سوبسیدی برای هیچ نوع کالا و خدماتی ارائه نمی‌دهد. برای مثال هزینه سوخت خودرو در این کشور نزدیک به یک دلار در هر لیتر و هزینه ویزیت پزشک حداقل 20 دلار است. برای دارو نیز هیچ سوبسیدی وجود ندارد. اگر امکاناتی نیز در بیمارستان های دولتی فراهم باشد فقط برای شهروندان گرجی است. 

7- گرجستان عضو اتحادیه اروپا نیست: متاسفانه اشخاصی که در ورود ایرانیان به گرجستان ذی‌نفع هستند همیشه تلاش می‌کنند اینطور وانمود نمایند که گرجستان عضو اتحادیه اروپا است و یا به زودی به عضویت این اتحادیه درخواهد آمد. اولآ گرجستان عضو اتحادیه اروپا نیست ، ثانیا مشخص نیست که چه زمانی گرجستان می‌تواند تمامی استانداردهای اروپا را داشته باشد و عضو این اتحادیه شود. سوما، تضمینی نیست که عضویت در این اتحادیه به سود ایرانی‌هایی باشد که اقامت این کشور را دریافت نموده و یا خواهند نمود. لازم به یادآوری است که در خلال سفر اخیر خانم مرکل صدراعظم آلمان به گرجستان وی اظهار امیدواری کرد که کشورهای بالکان بتوانند در 10 سال آینده به اتحادیه اروپا ملحق شوند و بعد از آن در ظرف زمانی 5 ساله گرجستان نیز به استاندارد عضویت دست یابد این اظهارات مرکل با تعجب آگاهان مواجه شد و آن را بسیار خوشبینانه تفسیر کردند. طول زمان حداقل 15 ساله عضویت گرجستان با گوش ایرانیان کاملا نا آشناست . 

8- دریافت اقامت گرجستان بسیار سخت است:متاسفانه در تبلیغات سوء در شبکه های اجتماعی دریافت اقامت گرجستان را به مثابه دریافت تابعیت این کشور معرفی می کنند. این در حالی است که در گرجستان تابعیت بر اساس خون (نژاد) است. یعنی اقامت و یا تولد در خاک گرجستان موجب دریافت تابعیت گرجی نمی‌شود.

9- رتبه 135 نیکوکاری میان 139 کشور جهان: طبق تحقیق و گزارش موسسات بین‌المللی، گرجستان به لحاظ شاخص نیکوکاری در ردیف آخرین کشورها قرار دارد و این خصیصه، بیش از همه خود را در چالش‌های اجتماعی و به ویژه با اتباع خارجی مقیم نشان می‌دهد. رئیس اتاق بین‌المللی بازرگانی چندی پیش طی مصاحبه خود بیان داشت، موج بیگانه ستیزی در جامعه گرجستان رشد یافته است و بهتر است دولت گرجستان موضع خود را در خصوص حمایت از سرمایه گذاران خارجی مقیم روشن کند. در همین حال امروزه عمدتاغ به شاخص‌های چشمگیر برای جذاب نشان دادن گرجستان استناد می‌شود. 

10- سرانه تولید ناخالص داخلی پایین: سرانه تولید ناخالص داخلی یکی از معیارهای توسعه  اقتصادی کشورها است. گرجستان با تولید سرانه ناخالص داخلی 10099 دلار (بر اساس قدرت خرید اهالی ـ PPP) در سال 2017 جایگاه 108 را در میان کشورهای جهان به خود اختصاص داد. برای مقایسه باید گفت، از میان کشورهای منطقه روسیه با بیش از 20 هزار دلار جایگاه 52 ، و جمهوری آذربایجان با بیش از 16 هزار دلار رتبه 71 را به خود اختصاص داده اند. سرانه تولید ناخالص داخلی ایران نیز بیش از 16 هزار دلار است.

11- بیش از 20 درصد از مردم گرجستان زیر خط فقر قرار دارند: 21.09 جمعیت گرجستان تا سال 2017 زیر خط فقر بوده اند. در حالی که دو سال قبل از آن16.4 درصد اهالی زیر خط فقر قرار داشتند. میانگین درآمد ماهیانه در سال 2017 در گرجستان 1061 لاری (433دلار) بوده است. به گزارش موسسه اوکسفام، بیش از 60 درصد از اهالی گرجستان برای تامین مواد غذایی خود مجبورند پول قرض کنند.

12- سطح پایین رفاه اجتماعی: بنا بر گزارش موسسه  Legatum Institute ، گرجستان به لحاظ رفاه اجتماعی در میان 149 کشور، رتبه 84 را به خود اختصاص داده است. به نظر کارشناسان گرجی، 65 درصد اهالی گرجستان جزو طبقه‌ای هستند که باید بیش از 65 درصد از درآمد خود را برای تامین مواد غذایی مصرف کنند. لذا اگر به فکر تامین دیگر نیازهای خود باشند با مشکل مواجه می‌شوند. 

13- بالا بودن نرخ بیکاری: طبق نظرسنجی انجام شده توسط انستیتو ملی دموکراسی آمریکا، شصت درصد از اهالی (3.7 میلیون نفری) گرجستان خود را بیکار محسوب می کنند. در صورتی که طبق آمار رسمی گرجستان نرخ بیکاری در کشور در کمترین حد خود یعنی 11.8 درصد می باشد. کارشناسان گرجی رقم واقعی نرخ بیکاری را بسیار بیشتر از رقم اعلام شده از سوی دستگاه های دولتی می دانند.

14- عدم احساس بهبود در وضعیت اقتصادی : طبق نظرسنجی انستیتو جمهوری خواهان آمریکا در گرجستان، 65 درصد از مخاطبان معتقدند وضعیت اقتصادی آنها نسبت به سال گذشته بدتر شده است. 35 درصد مخاطبان معتقدند که وضع اقتصادی آنها وخیم است و 28 درصد معتقدند نسبتا وخیم است. 27 درصد نیز معتقدند هیچ تغییر مثبتی در وضع اقتصادی نداشته است . 

15- افزایش آمار ورشکستی در گرجستان: طبق گزارشات رسمی آمار کسانی که در گرجستان سرمایه های خود را از دست می دهند به سرعت در حال افزایش است. بطوری که فقط طی دو ماه 4735 نفر به تعداد شهروندان ورشکسته گرجستان اضافه گردید. اگر تا ماه نوامبر (2017) نام 230223 بدهکار در فهرست ورشکستگان به ثبت رسیده بود، در ماه ژانویه (2018) این رقم به 234958 نفر رسید. به تعبیری دیگر 6.5 درصد از جمعیت 3.5 میلیون نفری گرجستان اعلام ورشکستگی کرده‌اند که به نظر کارشناسان گرجی این آماری بسیار خطرناک است. آیا با چنین شرایط و ضعف اقتصادی ، برای ایرانیان آن هم با تخصص های نازل ، محدود و عمدتا در حوزه های خدمات عمومی و با حضور پرشمار و رقابت‌های غیر حرفه‌ای با یکدیگر چه میزان فرصت شغلی و کار باقی می‌ماند؟

16- اطمینان پایین اهالی به سیستم قضایی: دادگاه‌ها، پارلمان و دادستانی به عنوان سه نهاد اصلی حکومتی در گرجستان، کمترین اعتبار را بین دستگاه‌های دولتی در میان مردم دارند. علاوه بر این در مقایسه با سال 2014 ؛ انتظار مردم به حل عادلانه مشکلات خود توسط دادگاه ها کاهش نیز یافته است. در موارد متعدد مشاهده شده است که ایرانیان از وکلای نصب شده در پرونده‌هایی که طرف شکایت گرجی بوده است، از بی‌تجربگی و سستی وکلای خود گله‌مند بوده و نتوانسته‌اند حقوق پایمال شده خود را اعاده نمایند و گفته می‌شود برخی وکلای فارغ‌التحصیل جوان و بی‌تجربه گرجی به برکت حضور ایرانیان توانسته‌اند بازار پر رونقی را برای خود فراهم کرده و موکلین بی‌دفاع و سرگردان ایرانی را مدتها در یک فرایند بی پایان دادرسی، ناراضی، رها سازند. بخشی از دعاوی ایرانیان نیز با اتکا و یا ادعای یک طرف به دستگاه‌های امنیتی و متمایل نمودن پرونده مالی به برخورد امنیتی عملا آسیب‌های فراوانی به شرایط زندگی افراد وارد می‌شود که دستگاه قضایی در این پرونده‌ها توان لازم برای اجرای عدالت را ندارد.

در پایان تاکید می‌شود  چنانچه هم‌وطنان عزیز تصمیم به مهاجرت به گرجستان را دارند بار دیگر شرایط اخذ اقامت و زندگی در این کشور را به درستی ارزیابی کرده  و آن را به طور دقیق با امکانات خویش تطبیق دهند تا پس از چندی ضمن صرف هزینه‌های هنگفت و اتلاف عمر خویش و احتمالا کسب تجربه‌ای ناموفق و ناخوشایند و با از دست دادن سرمایه، مجبور به بازگشت به کشور نشوند.

البته گرجستان به لحاظ ظرفیت‌های گردشگری می‌تواند برای بسیاری از گردشگران خارجی جذاب باشد. تجربه یک سفر توریستی به گرجستان با رعایت و احترام به قوانین و مقررات و با توجه به قرابت های تاریخی و فرهنگی برای هموطنان ما خالی از لطف نخواهد بود. بازهم تاکید می‌شود که فقط سفر به منزله گردشگری باشد، آن هم با داشتن تمامی شرایط یک گردشگر از جمله بلیط رفت و برگشت، بیمه مسافرتی و همراه داشتن وجه کافی و رزرو هتل. 

با امید به آنکه پلیس گذرنامه گرجستان نیز ضمن رعایت آداب میهمان نوازی با احترام از هم‌وطنان استقبال کرده  و به بهانه‌های واهی با بی احترامی و هتک حرمت مسافران از ورود هم‌وطنان جلوگیری نکند . البته برای تحقق این "امید "  متاسفانه تضمینی وجود ندارد.