خروج ناگهانی از سوریه، حرکتی کاملا درخور ترامپ بود

نویسنده: استفان کالینسون

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ، رئیس‌ جمهوری آمریکا یک گفته مشهور دارد مبنی بر اینکه او بیشتر از ژنرال‌ های آمریکایی درباره داعش می‌داند. به نظر می رسد اکنون تصمیم گرفته این گفته را ثابت کند. قمار بزرگ رئیس جمهوری آمریکا در ارتباط با خروج ناگهانی و فوریتی از سوریه که روز چهارشنبه گذشته و پس از آنکه آشکارا ماموریت برای شکست دادن داعش را تمام شده اعلام کرده بود، یک اقدام کاملا ترامپی بود.

رئیس جمهوری آمریکا از تصمیمی آشکارا تحریک آمیز سخن گفت که جهان را شوکه و مشاوران ارشدش را مبهوت کرد و در پایان روز به آشوب در واشنگتن انجامید. این اقدامی بود که با هدف اصلی سیاست او در خاورمیانه از جمله مقابله با نفوذ منطقه ای ایران، متناقض به نظر می رسید چراکه می تواند فرصتی برای پر کردن خلاء موجود توسط تهران و دیگر مهره ها ایجاد کند.

اما اگرچه این شیوه تصمیم گیری برای یک رئیس جمهوری غیرمتداول بود، اما ماهیت این اقدام توجه شماری از حامیان ترامپ و حتی برخی از دموکرات ها را که معتقد بودند زمان پایان اعزام های سبک 11 سپتامبری آمریکا به خاورمیانه فرا رسیده را جلب کرد.

ترامپ پنجشنبه در توئیتی نوشت: «آیا ایالات متحده می خواهد که پلیس خاورمیانه باشد و بدون هیچ دریافتی ای، جان های گران بها و هزارها میلیارد دلار پول را برای محافظت از دیگران که در بیشتر موارد قدردان ما هم نیستند، خرج کند؟ ما می خواهیم که برای همیشه آنجا بمانیم؟»

اما منتقدان ترامپ در واشنگتن حتی در میان اعضای حزب او و ارتش آمریکا و در سراسر جهان این تصمیم را یک اشتباه بزرگ استراتژیک می دانند و معتقدند که این اقدام می تواند فرصتی برای احیای داعش فراهم آورد. یکی از مقامات ارشد دولتی به جیک تپر خبرنگار سی ان ان گفت: «این یک اشتباه خیلی بزرگ است و رئیس جمهوری متوجه نیست که چطور کشورمان را به خطر می اندازد.»

بسیاری از گمانه زنی ها مبنی بر آن بودند که رئیس جمهوری که تحت محاصره سیاسی و حقوقی است، به دنبال یک پیروزی برای به پایان رساندن سال بوده تا اذهان عمومی را از دوئل او با کنگره بر سر تامین هزینه های ساخت دیوار در مرز مکزیک منحرف کند. ترامپ چهارشنبه با انتشار ویدئویی از تصمیم خود مبنی بر بازگرداندن سربازان به خانه خبر داد تا موضع سیاسی خود را پیش از کریسمس تقویت کند.

تصمیم ترامپ به نابود کردن اهرم فشار ایالات متحده در سوریه که تحقق یکی از اهداف ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه به شمار می رود، همچنین گمانه زنی های جدیدی را درباره انگیزه های ترامپ در میانه توجه ها به رابطه او با روسیه به وجود آورده است. در اقدام دیگری به نفع پوتین، ترامپ چهارشنبه به کنگره از تصمیم خود مبنی بر لغو تحریم های اعمال شده بر دو شرکت روس خبر داد. اما آنچه دوگانگی شدید سیاست گذاری واشنگتن در قبال مسکو را می رساند این بود که کاخ سفید 15 نفر از اعضای خدمات اطلاعاتی «جی آر یو» و 4 نهاد روس را به دلیل مداخله آنها در انتخابات آمریکا و تلاش برای قتل سرگی اسکریپال، جاسوس دوجانبه روس در بریتانیا و دیگر اقدامات بدخواهانه، تحریم کرد.

هیچ کسی هرگز نمی تواند رئیس جمهوری را به عملکرد هماهنگ بیش از اندازه متهم کند. اما این تصمیم ترامپ او را در معرض متهم شدن به ریاکاری قرار می دهد چراکه پیشتر باراک اوباما را به دلیل تصمیم به خارج کردن نیروهای آمریکایی از عراق در سال 2011 و فراهم آوردن فرصتی برای خلیفه افراطی، «بنیان گذار» داعش خوانده بود.

جنگ های دیگران

اگرچه اقدام خارج کردن نیروهای ویژه ایالات متحده از یک نقطه جغرافیایی خاص غیرمنتظره می نمود، اما با جهان بینی منحصر به فرد ترامپ کاملا همخوانی داشت. بر هیچ کسی پوشیده نیست که او باور دارد نیروهای آمریکایی نباید بار جنگ دیگران را به دوش بکشند؛ او حتی اتحادهای نظامی آمریکا را نیز فرصتی برای متحدان دیرینه برای سوء استفاده از کشورش می داند.

تصمیم ترامپ به خودداری از ترتیب دادن یک سخنرانی و ارائه توضیح درباره این خروج نیز تصورات از رهبری را تقویت می کند که هیچ تمایلی به رسیدگی به جزئیات تصمیمات قاطع ندارد. برخلاف بسیاری از دیگر تصمیمات مهم و تکان دهنده ترامپ، خارج کردن نیروها از سوریه، آزمونی برای هنجارهای قانون اساسی نبود و حتی در بستر تفکرات سیاسی جریان اصلی درباره استقرار نیرو در خارج از کشور قرار می گرفت. به هر حال، او با پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 و نائل شدن به مقام فرمانده غیرنظامی کل قوا، حق ایراد چنین دستوری را داشته و دارد.

همانند ممنوعیت سفر اتباع چند کشور عمدتا مسلمان به خاک آمریکا، یکی از مشخصه های بارز تصمیم ترامپ به خارج کردن نیروها از سوریه، هرج و مرج بود. در داخل دولت هیچ کسی اطلاع درستی از شرایط اجرای این تصمیم ندارد و در خارج از آمریکا، متحدان دیرینه برای درک اهداف استراتژیک کاخ سفید به تقلا افتاده اند.

همانند دیگر تصمیمات سیاست خارجی ترامپ، در زمینه خروج نیروها از سوریه نیز انگیزه ها و زوایای پنهانی وجود دارد. این تصمیم پس از تماس تلفنی ترامپ با رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه گرفته شد. خروج نیروهای آمریکایی از منطقه در عمل چراغ سبز به ترکیه برای مواجهه با نیروهای کرد به شمار می رود. در هفته های گذشته افشاگری های اردوغان درباره قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار مخالف سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول و احتمال دست داشتن محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در آن، با انتقادهای گسترده در واشنگتن از حمایت از جنگ سعودی در یمن همراه بود. اکنون ناظران منتظر هستند تا کاهش فشارهای اردوغان در ارتباط با قتل خاشقجی را شاهد باشند.

منبع: سی‌ان‌ان / مترجم: طلا تسلیمی