مخاطره درگیری در مرز عراق و سوریه

نویسنده: جان دیویسون
دیپلماسی ایرانی: قاسم مصلح فرمانده نیروهای شبه نظامی شیعه عراق از منطقه کوهستانی که تحت محافظت دارد، می تواند محل مخفیگاه های داعش را در مرز سوریه شناسایی کند. اما غیر از نیروهای داعش، او محتاطانه جنگنده های آمریکایی را که به سرعت در حرکت هستند، زیر نظر گرفته است. او گفت: «آمریکایی ها جاسوسی ما را می کنند، اما ما می توانیم از مرزها محافظت کنیم. ما با هر کسی که قصد دست درازی به عراق و حرم های مقدس در آن را داشته باشد، مبارزه می کنیم.» نیروهای عملیات بسیج مردمی تحت فرمان مصلح گروهی متشکل از عمدتا جنگجویان شیعه و تحت حمایت ایران هستند.
این نیروها که به طور فزاینده در مناطق مرزی بین عراق و سوریه مستقر می شوند، نگران بازگشت صدها داعشی به این کشور هستند. این استقرار عملا کنترل این نیروها را بر راسته مرزی افزایش می دهد و این در حالی است که رهبران این نیروها ایفای نقش رسمی و دائمی برای ایجاد امنیت در مناطق مرزی را خواستار هستند. اما اکنون که حدود یک سال از اعلام پیروزی بغداد در برابر داعش می گذرد و شمار جنگجویان سنی افراطی به شدت کاهش یافته، نیروهای بسیج مردمی ایالات متحده را تهدید بزرگتری در منطقه می دانند.
کاخ سفید اعلام کرده است که حضور نظامی آن در منطقه بیشتر به مقابله با ایران مربوط می شود و نه مبارزه با داعش. جنگ در برابر دشمن مشترک رو به پایان است و واشنگتن و تهران در این منطقه خاص یکدیگر را زیر نظر گرفته اند و این مساله خطر بروز خشونت های جدید را افزایش داده است.
گروه هایی که در داخل سوریه در حال جنگ هستند از جمله گروه های تحت حمایت ایران، اخیرا در اطراف شهر القائم متمرکز شده اند. این شهر که آخرین پایگاه داعشی ها در عراق به شمار می رفت، در نوامبر 2017 بازپس گرفته شد. نیروهای عملیات مردمی رفت و آمدها به بیرون و داخل این شهر در نزدیکی مرز سوریه را کنترل می کنند. به گفته ابو سیف تمیمی یکی از فرماندهان این نیروها، آنها اکنون محدوده این به وسعت 240 کیلومتر را در نوار مرزی تحت کنترل دارند. مصلح در القائم گفت: «آماده ایم که مسئولیت برقراری امنیت را بر عهده بگیریم. ما این منطقه را آزاد کردیم و نیازی هم به کمک آمریکایی ها نداشتیم.» اما فرماندهان نظامی واحدهایی که با ایران متحد نیستند، معتقدند که نیروی هوایی ایالات متحده نیز نقش مهمی در شکست داعش داشته است. ایالات متحده هنوز پایگاه های خود را در منطقه حفظ کرده است.
موقعیت غرب وحشی
در جنوب شهر نشانه هایی از افزایش کنترل نیروهای بسیج مردمی و شلوغ شدن میدان جنگ دیده می شود. مرزبانان همیشگی ناپدید شده اند و شبه نظامیان شیعه تنها نیروهای مستقر در منطقه هستند. در آنسوی مرز در سوریه، نیروهای ائتلافی تحت فرمان آمریکا از نیروهای تحت رهبری کردها که مناطق واقع در شرق فرات را تحت کنترل دارند، حمایت می کنند. آمریکا در عراق هم از نیروهای ارتش این کشور حمایت می کند.
در آنسوی فرات، نیروهای ارتش سوریه که تحت حمایت ایران، روسیه و نیروهای بسیج مردمی هستند، با شبه نظامیان در جنگند.
تنش ها در ماه ژوئن و پس از آن افزایش یافت که نیروهای بسیج مردمی ایالات متحده را در پی کشته شدن 22 نفر از نیروهای خود در جریان یک حمله هوایی در نزدیک مرز متهم و به اقدامی تلافی جویانه تهدید کرد. ائتلاف تحت فرمان آمریکا نقش داشتن در این حمله را رد کرد.
فیلیپ اسمیت تحلیلگر سیاست خاور نزدیک در موسسه واشنگتن گفت که حضور گسترده نیروهای نظامی با مخاطره بروز درگیری همراه است و اگر حتی دو طرف حقیقتا بخواهند از چنین اتفاقی جلوگیری کنند، بازهم مخاطره وجود دارد. او افزود: «تقریبا همه نیروهای شبه نظامی شیعه تحت حمایت ایران در نزدیکی القائم مستقر شده اند و آنجا به نقطه ای سوزان روی نقشه تبدیل شده است. خطر همواره وجود دارد و آمریکایی ها نیروی کافی برای رسیدگی به این مساله ندارند. ما تنها چند هزار نیرو آنجا داریم و اگر نیروهای شبه نظامی بخواهند مشکلی ایجاد کنند، می توانند. این یک موقعیت غربی وحشی است.»
مصلح گفته 20 هزار نیرو تحت فرمان او در نزدیکی مرز از القائم تا نزدیکی اردن مستقر هستند. شمار کلی نیروهای بسیج مردمی به 150 هزار نفر می رسد.
ایران به دنبال افزایش نفوذ خود از تهران تا بیروت است. واشنگتن گفته آماده است تا با چنین مساله ای مقابله کند. جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید در ماه سپتامبر گفت: «ما قصد نداریم تا زمانی که نیروهای ایران خارج از مرزهای این کشور هستند، منطقه را ترک کنیم.»
متحدان سیاسی قدرتمند
شان رایان سخنگوی ائتلاف تحت فرمان ایالات متحده می گوید که این ائتلاف ارتباط برجسته ای با نیروهای امنیتی عراق دارد و ائتلاف همه تصمیمات خود را با هماهنگی شرکایش در عراق می گیرد. اما این شرکا نیروهای بسیج مردمی را شامل نمی شوند و این مساله روابط واشنگتن با بغداد را پیچیده می سازد. نیروهای بسیج مردمی متحدان قدرتمند سیاسی است که برخی از آنها در مجلس عراق کرسی دارند و پایان حضور نظامی ایالات متحده در عراق را خواستار شده اند.
منبع: رویترز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34