رسانه های فارسی زبان، مستمسک آل سعود در رقابت با ایران

نویسنده: سعید کمالی دهقان

دیپلماسی ایرانی: گاردین دریافته است که یک شبکه تلویزیونی ایرانی که مقر آن در بریتانیاست، توسط یک نهاد پنهانی خارجی و شرکتی تامین مالی می شود که ارتباط نزدیکی با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، دارد. این افشاگری احتمالا نگرانی هایی را درباره استقلال عملکرد «ایران اینترنشنال» در پی خواهد داشت و این در حالی است که نگرانی ها درباره شبکه های مرتبط با سعودی که دفتر مرکزی آنها در لندن واقع است، افزایش یافته.

یک منبع آگاه به گاردین گفته شاهزاده محمد که بسیاری او را عامل قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار سعودی می دانند، قدرت اصلی پشت «ایران اینترنشنال» است. این شبکه که پایگاه آن در منطقه «چیزیک» در غرب لندن است، ادعاها درباره دریافت بودجه در خاندان سلطنتی سعودی را رد نکرده است. این شبکه تلویزیونی پارسال به طور ناگهانی وارد عرصه رسانه در لندن شد. این مجموعه حدود 100 نیرو دارد که بیشتر آنها دستمزدی سخاوتمندانه و بالاتر از دستمزدهای پیشنهادی توسط دیگر فعالان در این عرصه دریافت می کنند؛ اما همواره درباره منبع مالی خود با ابهام سخن گفته است. میلیون ها ایرانی در نگرانی از سانسورها، شبکه های ماهواره ای را دنبال می کنند و لندن به قطب اصلی این شبکه های تبعیدی ایرانی تبدیل شده است که از نمونه های دیگر آن می توان به خدمات فارسی «بی بی سی» و «من و تو» اشاره کرد.

این منبع آگاه ادعا کرد که سعود القحطانی، مسئول اطلاع رسانی ولیعهد که یکی از دو مقام ارشد برکنار شده در ارتباط با پرونده خاشقجی بود، در تامین مالی تلویزیون ایران اینترنشنال دست داشته است. این منبع در اشاره به ولیعهد سعودی گفت: «تصویر بزرگ تر را در ذهن داشته باشید که چطور این بچه ها (عاملان سعودی رسانه) با پول سعی می کنند جهان را از طریق خریدن رسانه تغییر دهند. این پولی است که توسط خاندان سعودی تامین شده است.» ایران اینترنشنال گفته هرگونه ادعایی مبنی بر هرگونه سوء استفاده، اعمال نفوذ نادرست یا عملکرد غیرمستقل این رسانه هیچ پایه و اساسی ندارد.

عربستان سعودی که هیچ انتقادی از سلطنت مطلق خود را نمی پذیرد- مساله ای که در قتل خاشقجی کاملا مشهود بود- سازمان های فعال در رسانه به دیگر زبان ها را راه اندازی می کند که از آزادی بیان به ویژه درباره ایران سخن بگویند.

اسکندر صادقی بروجردی، پژوهشگر تاریخ مدرن ایران در دانشگاه آکسفورد، گفت: «اگرچه هیچ شکی نیست دولت ایران هم به دلیل نبود اعتماد عمومی به رسانه دولتی در پیش آمدن امور این چنینی مسئول است، اما به نظر می رسد ایران اینترنشنال بخشی از برنامه کلی ولیعهد در تصمیم به موضع گیری شدیدالحن تر علیه ایران بوده که بی شک دولت دونالد ترامپ را نیز تحریک کرده است.»

ایران اینترنشنال که شمار زیادی از ایرانی های مقیم خارج از جمله فعالان حقوق بشر را استخدام کرده، درباره عاملان تامین مالی سعودی شبکه به کارکنان اطلاعی نداده و حتی چنین احتمالی را رد کرده است. یکی از کارکنان شبکه گفت: «به من گفتند که حتی یک ریال سعودی هم در بودجه شبکه نبوده است. اگر می دانستم پول شبکه از عربستان آمده، هرگز به آن نمی پیوستم. می توانم بگویم که ایران اینترنشنال اکنون به یک بستر برای شراکت قومی و فرقه گرایی تبدیل شده است.»

اوایل تابستان این شبکه در پی پخش زنده برنامه گروهک منافق مجاهدین خلق که برای تغییر نظام در ایران تلاش می کند و ارتباطاتی با عربستان سعودی دارد، مورد انتقاد قرار گرفت. این گروه که نام آن تا سال 2012 در فهرست گروه های تروریستی ایالات متحده بود، مورد توجه جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا نیز هست. به گفته یکی از کارمندان این شبکه، محتوای برنامه ها به شدت تحت تاثیر سرمایه گذاران پنهانی آن است که با پوشش شرکت خارجی جزایر کیمن فعالیت می کنند و پوشش خبری گروهک منافق مجاهدین خلق هم یکی از همین نمونه های اعمال نفوذ سرمایه گذاران بر شبکه بود.

شرکت فراساحلی جزایر کیمن اخیرا به دلیل پخش اظهارات سخنگوی گروه مسئول حمله تروریستی در ایران هدف بررسی های موشکافانه قرار گرفته است. مالک «وولنت مدیا» شرکتی که ایران اینترنشنال را اداره می کند، یک تبعه سعودی به نام عادل عبدالکریم است که روابط دیرینه با عوامل سعودی دارد که برخی از آنها روابطی نزدیک با آل سعود دارند که یکی از آنها عبدالرحمن الراشد از اعضای هیات مدیره «گروه بازاریابی و تحقیقات سعودی»، بزرگ ترین انتشاراتی خاورمیانه، است. برخی منابع ادعا کرده اند که راشد که مدیر پیشین شبکه العربیه متعلق به دولت سعودی بوده نیز در عملیات راه اندازی و تامین مالی ایران اینترنشنال دست داشته است.

نبیل الخطیب، مشاور ایران اینترنشال نیز عمدتا به کارکنان به عنوان ناظر شبکه یا نماینده سرمایه گذاران معرفی شده است. گفته شده که شبکه از ملیت فلسطینی خطیب برای پنهان کردن منابع مالی سعودی استفاده کرده است. طبق اطلاعات افشا شده، خطیب برنامه های شبکه برای بررسی نقض حقوق بشر در عربستان سعودی را زیر سوال برده و یک سری ایده ها برای پرداختن به ایران و عربستان سعودی را پیشنهاد داده است. خطیب خود تلاش برای اعمال نفوذ بر تصمیم گیری ها در رابطه با برنامه های شبکه را رد کرده و گفته مشاور مستقل است که به شرکت های زیادی در سطح جهانی خدمات می دهد. او ماه گذشته با بلومبرگ همکاری داشته است.

به گفته یکی از منابع آگاه، عربستان سعودی مبلغ 250 میلیون دلار (197 میلیون پوند) برای تامین مالی راه اندازی «ایران اینترنشنال» هزینه کرده است.

یکی از کارکنان سابق این شبکه گفت که بسیاری از همکارانش در شرایط انتخاب بین بد و بدتر مانده اند: «آنها دریافته اند که حقیقت تامین مالی شبکه توسط سعودی ها از آنها پنهان شده و در عین حال به دلیل نگرانی از جریمه خوردن در پی ترک قرارداد، نمی توانند استعفا دهند. برخی هم برای ادامه زندگی در لندن به روادید تحت حمایت شبکه نیاز دارند.»

گری سیک که در دوران ریاست جمهوری کارتر در شورای امنیت ملی ایالات متحده فعالیت می کرد، گفت هم ایران و هم عربستان از رسانه به طور فعالانه در رقابت منطقه ای خود استفاده می کنند: «پرس تی وی ایران سرشار از داستان های منفی درباره عربستان سعودی است و رسانه های رسمی و غیررسمی سعودی هم ایران را به عنوان تنها و بزرگ ترین منبع بی ثباتی و تروریسم در خاورمیانه به تصویر می کشند.»

منبع: گاردین / مترجم: طلا تسلیمی