نشست مجمع عمومی سازمان ملل و فرصت تاریخی برای ایران

دیپلماسی ایرانی: با نزدیک شدن به ماه مهر (اواخر سپتامبر و ماه اکتبر) سفر روسای جمهور و مقامات کشورهای جهان برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل در راس اخبار رسانه ها قرار می گیرد. هر ساله رهبران و روسای جمهور کشورهای جهان در این مدت به نیویورک، مقر سازمان ملل متحد، سفر می کنند و از تریبون این سازمان استفاده می کنند تا از حقوق ملت هایشان دفاع کنند. علاوه بر دیدارهای دو جانبه و چندجانبه ای که کشورهای مختلف ترتیب می دهند تا روسای جمهور کشورهای متبوعشان با یکدیگر دیدار کنند، سخنرانی هایی نیز ترتیب داده می شوند که در آن رهبران و روسای جمهور از حقوق کشورهایشان دفاع می کنند یا حتی سیاست های تازه کشورشان را برای افکار عمومی جهان تبیین می کنند. این سنت که تقریبا سابقه ای 70 ساله دارد هر ساله برگزار می شود و تقریبا هر مرتبه نیز با حواشی و اتفاقاتی همراه بوده است. مثلا خروشچف، رهبر اسبق شوروی در سخنرانی مشهور خود امپریالیسم آن دوران را به چالش کشید و با سخنرانی غرا و طولانی خود در مجمع عمومی امریکا را به مبارزه طلبید، یا فیدل کاسترو به عنوان یکی از رهبران مهم عصر انقلاب های جهانی در این نشست بیش از هفت ساعت سخنرانی کرد. از آن جا که زمانی برای سخنرانی رهبران تعیین نمی شود، آنها می توانند بدون محدودیت زمانی سخنرانی خود را انجام دهند.

از ابتدای انقلاب اسلامی تا کنون، عموما روسای جمهوری کشورمان در این مجمع که بزرگترین منبر و جایگاه و عرصه برای ارائه سیاست خارجی کشورهاست، شرکت کرده اند. از جمله مرحوم شهید رجایی و مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای در دوران ریاست جمهوریشان در این مجمع حضور داشتند و سخنرانی کردند و سیاست های جمهوری اسلامی ایران را برای جهانیان روشن کردند.

امسال نیز قرار است روسای جمهور و رهبران کشورهای مختلف در مقر سازمان ملل گرد هم آیند. حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان نیز قرار است به همراه محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه در این اجلاس شرکت کند. طبیعی است که سیاست خارجی نظام را رهبری تعیین می کند و حتما رئیس جمهوری و وزیر امور خارجه کشورمان با هماهنگی و مشورت با ایشان به این سفر خواهند رفت و رهنمودهای ایشان را مد نظر قرار خواهند داد.

با خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا از برجام و معاهده های بین المللی دیگر از جمله معاهده های آب و هوایی پاریس و  ترنس – پسیفیک و توافقات دیگر، همچنین سیاست هایی که دولت دونالد ترامپ در جهت بر هم زدن نظم جهانی در پیش گرفته، فضای متشنجی در سایه دوران ریاست جمهوری تقریبا دو ساله او به وجود آمده است که می تواند نشست امسال را متفاوت از هر سال کند. در حال حاضر فضایی ضد امریکایی در میان افکار عمومی جهان و در میان سیاستمداران و در سطح بین المللی به وجود آمده است. اکثر رهبران کشورهای اروپایی، چین، روسیه، و بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی و امریکای جنوبی از رفتارهای ترامپ عصبانی هستند و این مساله می تواند فضایی ضد امریکایی بر نشست امسال حاکم کند.

در این میان از آن جا که اجماع جهانی در محکومیت ترامپ در خروج از برجام وجود دارد، این مساله می تواند فضایی به سود ایران ایجاد کند که می توان از آن نهایت استفاده را برد. برجام یکی از بزرگترین توافقات بین المللی در عرصه دیپلماسیِ بعد از جنگ سرد محسوب می شود که بعد از بحران فلسفه سیاسی ای که در جهان چند قطبی به وجود آمد می توانست توافقی برای کنترل سلاح های غیرمتعارف باشد. رئیس جمهوری و وزیر امور خارجه کشورمان در این نشست می توانند قاطعانه و بی تعارف از کارشکنی ها، بدعهدی ها، بداخلاقی ها و رفتارهای نامتوازن و مغایر با اصول بین المللی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا و تیم تحت امر او انتقاد کنند و برای افکار عمومی جهان روشن کنند که اقدامات او چه تاثیرات سوئی در سطح زندگی عادی مردم ایران در پی داشته و تا چه اندازه نگرانی ها را در سطح منطقه ای و بین المللی افزایش داده است. همچنین می توانند به اثرات سوء سیاست های او بر ثبات و امنیت منطقه اشاره کنند. تاثیرات منفی ای که حتی اروپایی ها نیز به آن معترفند.

روشن است که دولت ترامپ از فضای به شدت انتقادی ای که علیه او به وجود آمده آگاه است و تلاش دارد از این نشست که مدت کوتاهی قبل از انتخابات میان دوره ای مجلس نمایندگان امریکا برگزار می شود نهایت استفاده را ببرد. تیم او به دنبال فرصتی است که مجمع عمومی سازمان ملل را به جایی برای تبلیغات انتخاباتی حزب جمهوریخواه در آستانه انتخابات کنگره تبدیل کند. برای همین است که اعلام کرده قصد دارد ریاست نشستی را در شورای امنیت با محوریت ایران بر عهده بگیرد. البته وزارت امور خارجه امریکا روز جمعه اعلام کرد که از محور قرار دادن ایران در این نشست صرف نظر کرده که احتمالا تلاشی است برای افزایش حضور رهبران کشورهای جهان در این نشست که این روزها عموما با سیاست های یک جانبه ایالات متحده مخالف هستند. روشن است که با این وجود، امریکا قصد دارد این نشست را به کمپینی علیه ایران تبدیل کند و با دعوت از دشمنان قسم خورده کشورمان همچون بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و احتمالا محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و محمد بن زاید، ولیعهد امارات و دیگر کشورهای متخاصم با ایران، این نشست را به میتینگی ضد ایرانی با رویکردی تبلیغاتی تبدیل کند. طبیعی است در این صورت نمایندگان ایران نمی توانند در چنین نشستی شرکت کنند. به ویژه اگر بنا باشد شیطنت های از پیش اعلام نشده تدارک دیده شده باشد و دولت امریکا تصمیم داشته باشد از آن به عنوان دامی علیه مقامات ایرانی استفاده کند تا نهایت بهره را از آن ببرد. اما این طور هم نیست که در مقابل چنین نشست هایی دست ما بسته باشد. ایران می تواند با برگزاری نشست های چند جانبه از جمله نشست وزیران امور خارجه 1+4 که قرار است در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شود و همچنین گردهمایی های دیگر که بتوان از آنها با صدای بلند از حقوق ضایع شده ملت ایران دفاع کرد و حتی این صداها را به دستاوردهای عملی تبدیل کرد، نهایت استفاده را ببرد. همان طور که می دانیم تیم ترامپ قصد دارد از نشست سازمان ملل بهره برداری تبلیغاتی کند، دیگر کشورهای جهان نیز از این هدف آگاه هستند، به ویژه کشورهایی که از سیاست های ترامپ دل خوشی ندارند و مترصد فرصتی هستند که به سیاست های او واکنش نشان دهند. ایران می تواند با اجماع سازی این کشورها جبهه ای در برابر امریکا تشکیل دهد. شاید چنین اقدامی نمادین باشد و نتوان به دلیل پیوندهایی که میان کشورها با امریکا وجود دارد، از آن بهره برداری عملی کرد، اما همین جنبه های نمادین در صورتی که در مسیر مناسب به کار گرفته شوند اثرگذاری خود را خواهند داشت.

جهان امروز تفاوت بسیاری با گذشته دارد. ایران، امروزه یکی از کشورهای مهم در سطح منطقه ای و بین المللی محسوب می شود که قدرت منطقه ای آن با وجود تمامی خصومت های کشورهای رقیبش بر هیچ کس پوشیده نیست. ایران کشوری است که در اکثر پرونده های باز و مطرح منطقه حضوری موثر و تعیین کننده دارد و بازیگری است که به هیچ عنوان نمی توان نادیده اش گرفت. حتی دشمنان ایران با تمامی کینه ای که نسبت به آن به دل گرفته اند، منکر قدرت بالای آن نیستند. چنین فضایی ایران را در وضعیتی قرار داده است که می تواند در عرصه بین المللی با قاطعیت مطالبات خود را پیگیری کند. امسال مجمع عمومی سازمان ملل می تواند متفاوت از هر سالی برای ایران باشد. در برهه ای که امریکا با بدعهدی های آشکار و سیاست های بر هم زننده نظم جهانی فضایی را به وجود آورده است که اعتراض ها علیه آن از سطح تعارفات و ملاحظات خارج شده، ایران می تواند از این فضا نهایت استفاده را برای رسیدن به اهداف و خواسته های خود ببرد.