مبارزه با تحریم ها

استیو هانکه، اقتصاددان آمریکایی و استاد اقتصاد کاربردی دانشگاه جانز هاپکینز در گفت‌و‌گو با تجارت‌فردا در مورد تحریم‌های آمریکا علیه روسیه، ترکیه و ایران می‌گوید:

• من درس‌هایی را که تحریم دارد با چیزی که آن را «اثر افغان» (Afghan Effect) می‌نامم توضیح می‌دهم. تحریم‌ها کاملاً احمقانه و ضدمولد هستند. در سال ۱۹۸۰ اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان حمله کرد. در نتیجه کارتر، تحریم‌هایی را علیه شوروی اعمال کرد. در آن زمان شوروی با مشکل کمبود حبوبات مواجه بود. کارتر با ایجاد ممنوعیت در فروش حبوبات به شوروی، تحریم علیه این کشور را آغاز کرد. شوروی به سراغ آرژانتین رفت و قراردادهای سنگینی با این کشور در ازای واردات حبوبات با قیمتی بسیار مناسب امضا کرد. نتیجه نهایی چیزی است که آن را اثر افغان می‌نامیم. اینکه اگر به چیزی فشار آورید، چیز دیگری رخ می‌دهد و بیرون می‌زند. 
• در این مورد، نتیجه ناخواسته‌ای که تحریم ایالات متحده در برابر روسیه داشت، این بود که در آن زمان، ژنرال‌ها که دشمن ایالات متحده بودند قدرت را در آرژانتین در دست داشتند. در نتیجه اثر افغان، تحریم‌های ایالات متحده علیه شوروی باعث شد که ژنرال‌ها که دشمن آمریکا بودند، قدرتمندتر شوند.
• بیشتر تحریم‌هایی که ایالات متحده اعمال کرده است به بهانه‌های مختلفی بوده‌اند که دلیل واقعی تحریم‌ها نیستند. به عنوان مثال بهانه ایالات متحده برای اعمال تحریم‌ها در ترکیه این است که ترکیه یک کشیش آمریکایی را زندانی کرده است و آمریکا می‌خواهد این کشیش آزاد شود، اما ترکیه از این کار خودداری می‌کند. زندانی بودن این کشیش و امتناع ترکیه از آزاد کردن او چیزی است که آمریکا به بهانه آن تحریم‌ها را اعمال کرده است. اما واقعیت چیز دیگری است.  در مورد دلایل واقعی تحریم‌ها پشت درهای بسته، در سازمان سیا و وزارت امور خارجه آمریکا بحث می‌شود.
• بهترین پاسخ به تحریم‌ها این است که کشورهایی که هدف تحریم قرار گرفته‌اند، اقتصاد داخلی خود را بازسازی کنند و با این کار قدرت خود را افزایش دهند. بهترین راه برای تعمیر اقتصاد داخلی چیزی است که من آن را «استراتژی سنگاپور» می‌نامم. سنگاپور در سال ۱۹۶۵ استقلال یافت و رهبر آنها، لی کوان یو، پنج نکته را مدنظر داشت. نکته اولی که مدنظر لی کوان یو قرار داشت این بود که آنها باید یک پول باثبات داشته باشند و آنها از طریق سیستم هیات پولی به پول باثبات رسیدند. اینکه دلار سنگاپور منتشر می‌شد و در یک نرخ ثابت با پوند- استرلینگ مبادله می‌شد و این در حالی بود که دلار سنگاپور به طور صددرصدی پشتوانه ذخایر پوند- استرلینگ سنگاپور را داشت. در نتیجه این، دلار سنگاپور کاملاً مشابه پوند بریتانیا شد. این چیزی است که من مشابه آن را قبلاً هم برای ایران پیشنهاد کرده‌ام.
• دلیل عمده مواجهه این کشورها با بحران پولی به ویژه ترکیه و ایران، در نتیجه سیاستگذاری داخلی اشتباه در این کشورهاست و تحریم‌ها به نوعی ضربه آخر بوده‌اند. به عبارت دیگر نمی‌توان تحریم‌ها را دلیل مواجهه این کشورها با بحران پولی قلمداد کرد چراکه تحریم‌ها فقط باعث شده‌اند که قایقی که در حال غرق شدن است، زودتر غرق شود.
• در سال ۱۹۹۸ و در جریان بحران مالی آسیا، من مشاور ویژه سوهارتو در اندونزی بودم. در آن زمان ایالات متحده سعی می‌کرد سوهارتو را سرنگون کند. من این را می‌دانستم زیرا هر شب با سوهارتو بودم و در خانه‌اش با او در مورد سیاستگذاری اقتصادی صحبت می‌کردم. ما در اندونزی می‌خواستیم یک سیستم هیات پولی را اجرا کنیم که در آن، روپیه در یک نرخ ثابت به دلار ایالات متحده لینک شود و به طور کاملاً آزادانه با آن قابل مبادله باشد و همچنین به طور صددرصدی پشتوانه ذخیره دلار ایالات متحده در اندونزی را داشته باشد. 
• در نتیجه اجرای چنین سیستمی روپیه به خوبی دلار ایالات متحده می‌بود. بنابراین اندونزی بحران مالی را پشت سر می‌گذاشت، از مشکل تورم عبور می‌کرد و به ثبات اقتصادی می‌رسید. اما به طور خاص، ایالات متحده با چنین چیزی مخالف بود. دلیل اینکه ایالات متحده و IMF مخالف اجرای چنین سیستمی در اندونزی بودند این بود که آنها می‌خواستند دولت سوهارتو را سرنگون کنند. آنها نمی‌خواستند روپیه به ثبات برسد.