واکنش و پیشنهاد اقتصاددان جنجالی به پرواز دلار

اقتصاددان دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا، سقوط ارزش ریال در برابر دلار را "چرخه مرگ" توصیف کرد و برای توقف تورم ایران، یک تجربه تاریخی را ذکر کرد. به گزارش فرارو، استیو هانکه، اقتصاددان و استاد دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا، از جمله کسانی است که مکررا تحولات اقتصادی ایران را رصد می‌کند. او چندی پیش با بررسی تلاطم بازار ارز، شاخص بدبختی ایران را محاسبه کرد و مدعی شد که ایران پس از ونزوئلا و سوریه، سومین کشور بدبخت است.

اکنون هانکه طی یادداشتی در مجله فوربز، سقوط اخیر ارزش ریال را مورد بررسی قرار داد و ادعا کرد که ریال ایران مجددا وارد "چرخه مرگ" شده است. هانکه نوشت: " در خیابان فردوسی تهران، ریال ایران در روز شنبه از 9800 تومان در برابر هر دلار به 11200 تومان در برابر دلار در یکشنبه سقوط کرد. این سقوط خیره‌کننده یکروزه 12.5 درصدی، ریال را وارد یک چرخه مرگ کلاسیک کرده است. آخرین باری که ریال در چنگ چنین چرخه‌ای بود، در سپتامبر 2012 بود". هانکه با بیان اینکه مابه‌التفاوت نرخ رسمی و آزاد ارز 154 درصد است، مدعی شد کسانی که از امتیاز دسترسی به دلار نرخ رسمی دارند، می‌توانند در یک چشم به هم زدن، 154 درصد سود کنند.  

تورم سالانه ایران بر اساس محاسبه هانکه هانکه بر اساس نرخ آزاد دلار در برابر ریال، نرخ تورم را هم محاسبه کرده و گفته همزمان با سقوط ریال، نرخ تورم صعود کرده است. طبق فرمول هانکه، نرخ تورم کنونی ایران، 203 درصد است. این نرخ عجیب، 20 برابر نرخ تورم رسمی ایران (10.2 درصد) است. این اقتصاددان، برای حل مشکل تورم یک راه حل سریع ارائه کرده است. هانکه به تجربه‌اش در حل مشکل تورم بلغارستان در سال ‌های 1997-2002 اشاره می‌کند. در این دوره، هانکه مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور بلغارستان بوده است. در فوریه 1997، بلغارستان دچار ابرتورم بود. تورم ماهانه آن 242 درصد بود. هانکه برای مهار ابرتورم بلغارستان در ظرف چند ساعت، نهادی به نام هیئت ارزی در یکم ژوئیه 1997 تاسیس کرد. این هئیت، اسکناس و سکه‌هایی صادر می‌کرد که موقع تقاضا با نرخ تبادل ثابت، قابلیت تبدیل به ارز ذخیره خارجی داشت. در بلغارستان، اسکناس‌ها و سکه‌ها به پول محلی بلغارستان، یعنی لو (lev)، صادر می‌شد و ذخیره ارزی هم مارک آلمانی بود. این هیئت، اوراق قرضه کم ریسک و سوددار به عنوان ذخیره داشت که با دخیره ارزی خارجی و معمولا طلا صادر می‌شد. سطوح ذخیره، (کف و سقف)، توسط قانون تعیین‌شده و نسبت به بدهی‌های پولی، معادل 100 درصد یا اندکی بیشتر بوده است. الزامات پوشش ذخیره خارجی و قابلیت تبدیل هیئت ارزی، شامل سپرده‌های بانک‌های تجاری یا هر دارایی مالی دیگری نمی‌شد. هیئت ارزی، از تفاوت میان سودی که از طریق دارایی‌های دخیره‌اش بدست می‌آورد (سینیورژ یا درآمد حاصل از چاپ پول) و هزینه‌های بدهی‌هایش، سود ایجاد می‌کند. هیئت ارزی، بر اساس طراحی‌اش، هیج قدرت پولی احتیاطی ندارد و نمی‌تواند با هدف امانت دادن، پول چاپ کند. این هیئت، یک سیاست نرخ تبادلی ثابت دارد اما هیچ سیاست پولی ندارد. عملیات هئیت ارزی، انفعالی و خودکار است. تنها کارکرد آن، مبادله ارز محلی که آن صادر می‌کند با یک ارز ذخیره‌ای خارجی با نرخ ثابت است. در نتیجه، کمیت ارز محلی در حال گردش، فقط توسط نیروهای بازار، مشخصا تقاضا برای ارز محلی، تعیین می‌شود. از آنجا که ارز محلی صادره از هئیت ارزی نسخه‌ای از ذخیره ارزی خارجی آن است، هیئت ارزی یک کشور، بخشی از منطقه واحد ارزی آن ذخیره ارزی خارجی خواهد بود. به گفته هانکه این اقدام، به بلغارستان کمک کرد که در سال 1997 ابر تورم را متوقف کند. هانکه ادعا کرد که ایران برای متوقف کردن سریع چرخه مرگ ریال، باید آنچه او در بلغارستان انجام داده را انجام دهد و یک هئیت ارزی تاسیس کند.