همگرایی میان ایران و اروپا یک فرصت تاریخی

یوسف مولایی کارشناس حقوق بین‌الملل در سرمقاله ای در روزنامه آرمان، نوشت: برجام نه تنها برای ایران بلکه برای اروپا نیز دارای منافع قابل ملاحظه‌ای در ابعاد حاکمیتی و اقتصادی است. در ماه‌های اخیر جهان شاهد عهدشکنی‌های زیادی از طرف سیاستمداران کاخ سفید بوده است. 

جدای از خروج آمریکا از برجام، این کشور از توافقنامه پاریس نیز خارج شد و از طرفی دیگر یک جنگ تمام‌عیار اقتصادی را با چین آغاز کرده است. همچنین با بالا بردن تعرفه واردات از اروپا و دیگر کشورها و ایجاد موانع بر سر راه تجارت آزاد، به نوعی بنای ناسازگاری را در حوزه‌های مختلف با کشورهای جهان گذاشته است. این اقدامات آمریکا حکایت از آن دارد که فاصله این کشور از دیگر کشورهای جهان روزبه‌روز افزایش یافته و این کشور به انزوای سیاسی و اقتصادی در جهان نزدیک می‌شود.

در چنین شرایطی همه کشورهای جهان و به خصوص اتحادیه اروپا برای حفظ حاکمیت خود سعی می‌کنند با آمریکا همراه نباشند. این مساله برای اتحادیه اروپا، چین و روسیه بسیار اهمیت دارد که موافقتنامه‌ای پس از نزدیک به 10 سال گفت‌وگو و رایزنی امضا کرده‌اند حفظ شود. حفظ این توافقنامه یعنی برجام در واقع حفظ حاکمیت این کشورها محسوب می‌شود و تبعیت هر کدام از این کشورها از آمریکا به معنای نقض حاکمیت و استقلال سیاسی آنان در عرصه بین‌الملل محسوب خواهد شد. بنابراین در حوزه حاکمیتی ایران در یک موقعیت موازی با اتحادیه اروپا، چین و روسیه قرار دارد و منافع مشترکی را با‌ این کشورها دنبال می‌کند. 

شاید بتوان گفت تا پیش از این، آنچه که مشکلات زیاد اقتصادی و سیاسی در عرصه بین‌المللی برای ما ایجاد کرده بود، نبود منافع مشترک سیاسی میان ایران و دیگر طرف‌های برجام بود. چرا که تا پیش از انعقاد این تفاهمنامه ایران در یک سو و 1+5 در سویی دیگر قرار داشت، اما امروز ایران و 1+4 در یک سو قرار دارند و این آمریکا است که بر خلاف جهت مصالح جهانی قدم برمی‌دارد و در مقابل ایران، روسیه، چین و اتحادیه اروپا قرار گرفته است. این موقعیت یعنی همگرایی میان ایران و کشورهای 1+4 یک موقعیت مناسب در جهت حفظ منافع ملی است که باید آن را غنیمت شمرد و از آن به بهترین وجه ممکن استفاده کرد.

در ماه‌های اخیر جهان شاهد نقض اصل حاکمیت از طرف ایالات متحده بوده است. بنابراین تمام کشورهای طرف برجام اقدامات آمریکا را بر خلاف منافع سیاسی و حاکمیتی خود دانسته و تلاش می‌کنند جایگاه سیاسی خود را در جهان حفظ کنند. در شرایطی که آمریکا سعی دارد سیاست‌های خود را به دیگران تحمیل کند، تلاش برای حفظ برجام باید به طور عملی از سوی تمام طرف‌های این معاهده انجام پذیرد. 

شاید در کوتاه‌ مدت منافع اقتصادی ایران و دیگر کشورها از قبال برجام تامین نشود، اما بدون شک در درازمدت و با اتخاذ سیاستی خردمندانه از جانب همه طرف‌های برجام در مقابله با سیاست‌های تحمیلی آمریکا، سیاستمداران این کشور نیز مجبور به تبعیت از قوانین بین‌المللی خواهند شد. بنابراین در شرایط فعلی این همگرایی میان ایران و دیگر کشورهای طرف برجام یک فرصت تاریخی را برای ما به وجود آورده و موقعیتی را ایجاد کرده که باید از آن به بهترین وجه ممکن بهره‌برداری کرد.