سعودیها از شاخ آفریقا هم رانده می شوند

سیاست های تنش زای عربستان در میان کشورهای اسلامی و عربی این بار اتیوپی یکی از کشورهای مهم و تاریخی آفریقا را نشانه رفته است . رفتار سعودی ها موجب شد آدیس آبابا همزمان سفیر و کنسول خود از ریاض و جده را فرا بخواند.

اتیوپی از قدیمی ترین کشورهای مستقل آفریقا و یکی از کهن ترین کشورهای جهان است که تاریخ از آن با نام «حبشه» یاد کرده است. اتیوپی برای مدت های مدید محل تلاقی تمدن های شمال آفریقا، خاورمیانه و سایر مناطق آفریقا بوده است .
به عنوان یک خصوصیت شاخص در میان ملت های آفریقایی ، اتیوپی هرگز مستعمره سایر کشورها نبوده و همیشه استقلال را در درگیری های آفریقا حفظ کرده است .
41 درصد از حدود 56 میلیارد دلار تولید ناخالص ملی اتیوپی را بخش کشاورزی به خود اختصاص داده است و 80 درصد از 28 میلیون جمعیت آماده کار این کشور هم کشاورز هستند، هر چند 39 درصد جمعیت 83 میلیونی آن زیر فقر هستند و تورم این کشور حدود 16 درصد است . 
میوه ، سبزیجات ، دانه های روغنی ، دام زنده ، چرم و پوست مهمترین صادرات این کشور است . عربستان با حدود 6 میلیارد دلار ششمین شریک تجاری این کشور محسوب می شود. علاوه بر آن حضور دهها هزار کارگر اتیوپیایی در عربستان طی سال های گذشته ارتباط دو کشور را بیش از پیش کرده بود.
عربستان یکی از بزرگترین شرکای تجاری و سرمایه گذاران در اتیوپی است. علاوه بر آنکه هر سال هزاران نفر از زائران مسلمان نیز از اتیوپی به اماکن مقدس اسلامی در عربستان سفر می کنند. مسلمانان بیش از 61 درصد از جمعیت اتیوپی را تشکیل می دهند.

** اخراج کارگران اتیوپیایی 
در سالهای اخیر عربستان با هدف ایجاد اشتغال بیشتر برای شهروندانش، کارگران مهاجر به ویژه آفریقایی ها و بالاخص اتیوپیایی ها را با خشونت اخراج کرده است.
دولت عربستان به دلیل رکود اقتصادی و کسری بودجه، بارها با بدرفتاری و سخت تر نمودن شرایط کار و زیر پا گذاشتن حقوق انسانی اتباع خارجی و عمدتا آفریقایی ها، اقدام به اخراج آنها از این کشور کرده است.
این کشور به دفعات بدون هشدار قبلی هزاران کارگر خارجی را اخراج کرده به گونه ای که این امر موجب بروز مشکلاتی در روابط عربستان با برخی کشورها شده است.
اتیوپیایی ها برای سالها به صورت دسته جمعی از کشورشان به عربستان مهاجرت می کردند. هر سال ده ها هزار دختر جوان اتیوپیایی کشور را به قصد کار در عربستان و یا در دیگر کشورهای خلیج فارس ترک می کنند. این دختران جوان به عنوان خدمتکار در خانه ها و یا برای نگهداری کودکان به کشورهای عربی مهاجرت می کردند. تنها در سال 2012 وزارت کار اتیوپی تعداد کارگران مهاجر این کشور را 200 هزار تخمین زده بود.
بیش از 10 میلیون کارگر خارجی در عربستان مشغول به کار هستند که دولت ریاض تاکنون بارها صدها هزار تن از آنها را اخراج کرده و این امر موجب درگیری میان شهروندان سعودی و کارگران مهاجر شده است.
سال 1392 مقامات امنیتی عربستان روزانه پنج هزار کارگر خارجی را که عمدتا آفریقایی بودند، اخراج کردند . این مساله موجب اعتراض و برگزاری تظاهرات زیادی علیه سیاست های ریاض در این زمینه توسط خارجی ها شده بود. 
در یک مورد حمله پلیس به تحصن کنندگان در جده و منطقه منفوحه در ریاض منجر به مرگ دستکم سه تن و زخمی شدن صدها نفر از کارگران اتیوپیایی شد. در جریان این درگیری ها 100 نفر از کارگران نیز بازداشت شدند.
دولت اتیوپی اما اعلام کرد: بیش از 100 هزار کارگر مهاجر اتیوپیایی اخراج و ده ها تن نیز در این درگیری ها کشته شده اند.
مذاکرات دولت وقت آدیس آبابا با ریاض برای برخورد مسالمت آمیز با کارگران این کشور و امضای قرارداد جدید برای اعزام کارگران هم نتیجه نداد و دهها هزار کارگر ناچار به ترک عربستان شدند و این امر موجب وارد شدن خسارات سنگینی به اتیوپی شد.
این کارگران در حالی به کشورهای شان بازگشت داده شدند که هیچ چیزی با خود نداشتند. آنها همچنین از انواع بدرفتاری نیروهای امنیتی عربستان سخن گفتند و فاش کردند که سعودی ها چگونه دختران جوان را می ربودند و پس از تعرض، آنها را به قتل می رساندند.
در این خصوص وزارت اطلاع رسانی اتیوپی فیلمی را با عنوان «جهنم بر روی زمین» منتشر کرد که در آن تعدادی از نیروهای امنیتی عربستان به همراه افراد اجیر شده آنها، کارگران اتیوپیایی را شکنجه می کردند. در این فیلم نیروهای امنیتی عربستان کارگران اتیوپیایی را که با بند بسته شده بودند، به بدترین شکل مورد ضرب و شتم قرار می دادند .

** حمایت عربستان از مصر در اختلاف با اتیوپی
رود نیل با 6650 کیلومتر مربع طولانی ترین رود جهان است که در شمال قاره آفریقا قرار دارد و از کشورهای کنیا، اوگاندا، تانزانیا، روآندا، کُنگو، اتیوپی، سودان جنوبی و مصر، گذشته و به دریای مدیترانه می ریزد.
رود نیل در واقع از به هم پیوستن دو رود نیل سفید و نیل آبی در خارطوم به وجود آمده است. سرچشمه نیل سفید، دریاچه «ویکتوریا» و سرچشمه نیل آبی، دریاچه «تانا» در اتیوپی است.
این رود به دلیل منابع آبی فراوان آن و با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور مصر، شاهرگ حیاتی این کشور به شمار می رود و از این رو، جایگاه ویژه ای در امنیت ملی مصر و نحوه تعامل این کشور با دیگر کشورهای همجوار رود نیل دارد و کشورهای مجاور هم از دیرباز سهم بالای مصر از منابع آبی رود نیل را به رسمیت شناخته اند.
نبود امکانات و فناوری های جدید جهت بهره برداری از آب نیل به عنوان یک منبع مهم انرژی یکی ازمهم ترین دلایل کشورهای همجوار برای به رسمیت شناختن حق مصر بود، اما به تدریج با توسعه دانش و ورود فناوری به این کشورها، اهتمام بیشتر به ضرورت ساخت سدها به منظور مصارف گوناگون، کاهش میزان بارندگی ها و برخی مسایل دیگر، کشورهای حوزه رود نیل خواستار تجدید نظر در توافقات مربوط به سهم و حق آبی مصر و سودان شدند که بیش از 90 درصد از آب این رود را مورد بهره برداری قرار می دهند. 
در همین راستا، برخی از این کشورها - مانند اتیوپی و اوگاندا - در صدد تأسیس سد و تولید برق از این منبع عظیم آبی برآمده و پروژه هایی را در این زمینه، تعریف و در دست اجرا دارند که مهمترین آن، تأسیس سد عظیم «النهضه» یا «رنسانس» توسط اتیوپی است. این سد با هدف تولید برق در دست ساخت است، اما نگرانی های زیادی را برای مصر ایجاد کرده، چرا که حجم بسیار زیاد انباشت آب در پشت سدّ مذکور، می تواند سهم و منابع آبی مصر و سودان را از نیل به شدت کاهش داده و در بعد سیاسی و اقتصادی یا حتی امنیتی نیز ممکن است به عنوان اهرم فشاری توسط دولت اتیوپی در تعامل با مصر و حتی سودان به کار گرفته شود.
رژیم سعودی اما در این قضیه جانب مصر به عنوان متحد راهبردی خود در آفریقا را گرفته و در سالهای اخیر به ویژه بعد از به قدرت رسیدن «عبدالفتاح السیسی» فشار زیادی به دولت آدیس آبابا وارد کرده تا تضمین های لازم برای رفع نگرنی دولت قاهره را ارایه کند.
همین فشارها باعث شده تا جلساتی که تاکنون کشورهای منطقه به ویژه مصر، سودان و اتیوپی برای توافق در مرود سد النهضه برگزار کرده اند، به نتیجه قطعی نرسد.

** بالا گرفتن تنش بر سر بازداشت العمودی
یکی از کسانی که در جریان برنامه مبارزه با فساد ولیعهد سعودی در آبان ماه سال گذشته همراه با دهها تاجر ، شاهزاده و بازرگان دیگر دستگیر شد ، «محمد حسین العمودی» تاجر سرشناس عربستانی – اتیوپیایی بود.
العمودی که تحت عنوان «شیخ» نیز شناخته می شود، تقریبا در تمامی بخش های اقتصاد اتیوپی، از جمله هتل سازی، کشاورزی و نجوم، سرمایه گذاری کرده است.
یک منبع آگاه دیپلماتیک در سال 2008 در خصوص العمودی اینگونه اظهارنظر کرده بود، «نفوذ و تاثیر العمودی بر اقتصاد اتیوپی را نمی توان دست کم گرفت.» 
حال با گذشت قریب به 10 سال از آن زمان می توان دریافت نفوذ العمودی در اقتصاد اتیوپی تا چه حد پیشرفت کرده است..
یکی از تحلیلگران میزان سرمایه گذاری العمودی در اتیوپی را معادل 3.4 میلیارد دلار اعلام کرد که 4.7 درصد از کل تولید ناخالص داخلی اتیوپی را تشکیل می دهد. همچنین کارخانجات متعلق به العمودی بیش از 100 هزار نفر را استخدام کرده که این میزان 14 درصد از شاغلین بخش خصوصی در اتیوپی را شامل می شود.
العمودی، متولد 21 جولای سال 1946 در شهر دسی در اتیوپی می باشد، اما در ولدیا رشد کرده است. پدر العمودی اهل یمن و مادرش فردی اتیوپیایی بود. خانواده العمودی در سال 1965 به عربستان مهاجرت کرده و شهروند این کشور شدند. وی یکی از ثروتمندترین افراد در دنیای عرب و درمیان افراد غیر سفید پوست است. العمودی ثروت خود را قبل از سرمایه گذاری روی بخش انرژی، ساخت و ساز و مبادلات املاک کسب کرده است. وی سپس پالایشگاه های نفتی در سوئد و مراکش خرید. گفته می شود العمودی بزرگ ترین سرمایه گذار خارجی در سوئد و اتیوپی است.
به دلیل اهمیت این فرد، دولت اتیوپی طی چند ماه گذشته که العمودی در بازداشت در عربستان به سر می برد، بارها از دولت سعودی خواسته بودند او را آزاد کند.
در همین ارتباط « ابی احمدعلی » نخست وزیر اتیوپی پنجشنبه دوهفته پیش دیداری دو روزه از عربستان داشت و پس از بازگشتش از ریاض گفت: مقام های عربستانی به زودی محمدحسین العمودی میلیاردر سعودی اتیوپی تبار را که از ماه نوامبر گذشته به اتهام فساد مالی در بازداشت به سر می برد، آزاد خواهند کرد. 
ابی احمد افزود: با محمدبن سلمان ولیعهد عربستان درخصوص آزادی العمودی صحبت کردیم و قرار شد با من به اتیوپی بازگردد، اما نیمه شب به من اطلاع دادند، العمودی کمی دیرتر به اتیوپی بازمی گردد. اما او هنوز هم به اتیوپی باز نگشته و گویا سعودی ها قصد آزادی وی را ندارند.
اتیوپی که از بدعهدی سعودی ها دلخور شده، بعد از آنکه معلوم شد ریاض قصد ندارد العمودی را آزاد کند ، در واکنش به این امر ضمن فراخواندن 
«امین عبدالقادر » سفیر اتیوپی در عربستان ، «وبشت دمیس » کنسول این کشور در جده را هم به صورت ناگهانی به کشور بازگرداند.
هرچند «ملس الم» سخنگوی وزارت خارجه اتیوپی اعلام کرد: بحث فراخوانده شدن سفیر و کنسول در کار نبوده و تنها یک جابجایی ساده صورت گرفته، اما به نظر می رسد این اتفاق فراتر از یک جابجایی ساده ، در امتداد شکافی باشد که در روابط سیاسی دو کشور ایجاد شده و ممکن است در آینده نزدیک روابط اقتصادی دو طرف را هم تحت تاثیر قرار دهد و شرایط حضور رژیم سعودی در منطقه راهبردی شاخ آفریقا را با مشکلات بیشتری روبرو سازد.