آیا گفتمان «تهدید» بر ادبیات «برجام» غلبه می‌کند؟

سیدعلی خرم استاد دانشگاه – حقوق بین الملل دریادداشتی در روزنامه آرمان، نوشته است: در آستانه افزوده شدن تندروها و بازهای کاخ سفید نظیر جان بولتون و مایک پمپئو به تیم تصمیم گیری دونالد ترامپ، کیم جونگ اون رهبر کره شمالی با سفر به چین، سیاستی اعلام نمود که جهان را شگفت زده نمود. ابتدا از تعلیق آزمایشات موشکی و هسته ای کره شمالی سخن راند و سپس صحبت از مسیر رشد اقتصادی و توسعه کشور نمود.

آنچه کره شمالی بیان داشت این است که مدتی برای دستیابی به رشد اقتصادی، آزمایش های هسته ای و موشکی قاره پیمای خود را به حالت تعلیق در می آورد و آنچه آمریکا سخن از آن می دارد این است که کره شمالی آماده مذاکره در مورد خلع سلاح هسته ای می باشد. البته رهبر کره شمالی درباره خلع سلاح شبه جزیره کره سخن می گوید که با خلع سلاح کره شمالی متفاوت است. اینکه معنای این سخنان و مواضع چیست و حقیقت تصمیم کیم جونگ اون چه می باشد، هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد.

کره شمالی در دوره بیل کلینتون نیز به پای میز مذاکره با آمریکا رفت ولی بعد از دو سال با خلف وعده آمریکا، از فرصت استفاده نمود و از میز مذاکره فاصله گرفت. به علاوه اصرار و فشار کیم جونگ اون در تقابل با دونالد ترامپ و بی توجهی به او در توسعه صنعت موشکی و هسته ای تا جائی که کره شمالی و آمریکا را به مرز جنگ هسته ای کشاند، همگان را از این تصمیم ناگهانی متعجب نمود.

اینکه آیا آمریکا واقعا حاضر به قبول شرائط کره شمالی برای خلع سلاح شبه جزیره کره و از جمله خروج نیروهای آمریکائی از کره جنوبی باشد، امری بعید و دور از ذهن به نظر می رسد زیرا در این صورت شبه جزیره کره به چین تقدیم خواهد شد که برخلاف استراتژی آمریکا در قرن بیست و یکم برای مقابله با چین است. 

به هرحال در چنین شرائطی هر نوع نرمش کره شمالی، برای دونالد ترامپ دستاورد محسوب می شود و چهره او را بازسازی می نماید. از جمله، ترامپ اعتماد به نفس به دست می آورد که از اروپائی ها بخواهد فشار بیشتری بر ایران وارد سازند. بنابراین در کوتاه مدت، آمریکای ترامپ مایل است به امواج خوش بینی همکاری رهبر کره شمالی با آمریکا، تقویت و شتاب بیشتری بدهد تا دونالد ترامپ ناکام در سایر موضوعات، در این موضوع موفق جلوه نماید. تا همین جا هم نرمش رهبر کره شمالی توجه جهانیان را به مرعوب شدن کره شمالی حتی اگر تاکتیکی باشد، در مقابل تندروهای کاخ سفید جلب نموده است و این به تند شدن لحن دونالد ترامپ در مقابل ایران می انجامد. 

بحران کره شمالی که تا دیروز موضوع اول جهان بود، امروز از دستور کار خارج شده و ایران به موضوع اول جهان تبدیل گردیده است. این امر باعث شده جهان از ایران هم انتظار همکاری داشته باشد وگرنه با شتابی که تندروهای آمریکائی گرفته اند، برخورد با ایران دور از انتظار نیست. اگر به تحولات این چند روز نگاهی افکنده شود، ملاحظه می گردد وزیر جنگ اسرائیل به واشنگتن می رود و مایک پمپئو هنوز مرکب انتخابش از سوی کنگره خشک نشده عازم عربستان می شود.

اسرائیل و عربستان دو متحد آمریکا هستند که رسما اعلام آمادگی برای رویارویی با ایران را مطرح کرده اند و این دو دیدار نباید از ذهن برنامه ریزان ایران دور باشد. در شرایطی که چماق بدستان و زورگویان وارد صحنه می شوند همیشه اولین راه، بهترین راه نیست. به آسانی می توان در مقابل آنها سینه سپر کرد، اما همچون چین و کره شمالی می توان از تاکتیک خرید زمان استفاده کرد.