ترامپ، اروپا و عاقبت برجام

روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم عبدالرضا فرجی راد، آورده است: زمان زیادی به پایان مهلت اولتیماتوم ترامپ جهت خروج از برجام در صورتی که اروپاییان انتظارات وی را برآورده نسازند، نمانده است. هرچه به پایان این زمان نزدیک تر می شویم نگرانی ها و بحث های بیشتری در رابطه با این موضوع مطرح می شود. در خود امریکا نیز سردرگمی وجود دارد. دموکرات ها و بخش قابل توجهی از جمهوریخواهان و حتی بعضی از افراد دولت ترامپ نیز معتقدند فشارها باید بر ایران افزایش یابد ولی خروج ترامپ از برجام به صلاح امریکا نیست. تقریبا تمام کشورهای اروپایی خواهان حفظ برجام هستند ولی سه کشور مهم اروپایی یعنی آلمان، انگلیس و فرانسه معتقدند که باید تحریم هایی را بر ایران وضع کرد تا بتوانند ترامپ و امریکا را در این موافقتنامه بین المللی حفظ کنند.

این در حالی است که اکثریت کشورهای اروپایی به ویژه در شمال، شرق و جنوب این قاره اعتقاد دارند تحریم های بیشتر نه تنها نمی تواند موثر باشد بلکه اوضاع را خراب تر می کند. آنها نظرشان بر این است در صورت فشار تحریمی بیشتر بر ایران و بی اثر کردن برجام ممکن است جمهوری اسلامی ایران از توافق خارج و غنی سازی را ازسربگیرد. ضمن اینکه معلوم نیست اگر ایران با تحریم های بیشتری مواجه شود رییس جمهور امریکا به توافق هسته ای با ایران پایبند باشد. علاوه بر آن، مساله روابط اقتصادی اروپا با ایران نیز حائز اهمیت است. بعد از نزدیک به یک دهه اقتصاد اروپا از رکود خارج و با رشد همراه شده است. اتریش و ایتالیا قراردادهایی با خط اعتباری چندمیلیارد دلاری با ایران امضا کرده اند؛ لذا اکثر کشورهای اروپایی نمی خواهند فرصت هایی که ...

جهت همکاری های اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران فراهم می شود از دست بدهند. این در حالی است که سه کشور E٣ به ویژه انگلیس و فرانسه در همین یکی، دو هفته اخیر قراردادهای ده ها میلیارد دلاری با عربستان سعودی به امضا رسانده اند که بقیه کشورهای اروپایی از این فرصت های بزرگ بی بهره بوده اند به ویژه آنکه این قراردادها بی ارتباط با ایران نیست. به همین جهت در نشست اخیر وزرای خارجه اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ اکثر کشورهای عضو تسلیم فشارهای کشورهای E٣ نشدند. با این اوضاع و احوال وضعیت برجام بسیار پیچیده شده است از یک سو سه کشور اروپایی یعنی E٣ نتوانسته اند خواسته های ترامپ را برآورده کنند تا وی حداقل در ظاهر به این توافق متعهد بماند. از سوی دیگر در درون اعضای اتحادیه اروپایی شکاف ایجاد شده؛ ضمن اینکه در درون امریکا نیز نظرات متفاوت است و خروج امریکا از توافق آن کشور را در انزوا قرار می دهد.

سفر قریب الوقوع آقای مکرون، رییس جمهور فرانسه و خانم مرکل به امریکا و دیدار با ترامپ می تواند تا حدودی تعیین کننده باشد. اگر فشارهای آنها بر ترامپ موثر افتد ممکن است ترامپ مجددا به خرید زمان روی آورد. یعنی مجددا خواسته هایی را مطرح کند و فرصتی دوباره به اروپا بدهد. ممکن است امریکا از توافق خارج شود ولی به اروپا قول دهد که همکاری های اقتصادی محدود شرکت های اروپایی با ایران موجب تحریم این شرکت ها از سوی امریکا نشود. 

در این صورت است که احتمالا ایران از برجام خارج نمی شود ولی امریکا به فشارهای خود ادامه می دهد. اما در صورتی که اروپا با ترامپ نخواهد به توافق برسد یعنی هم امریکا از توافق خارج شود و هم شرکت های اروپایی را در صورت معامله با ایران مورد تحریم های شدید قرار دهد، به احتمال قوی جمهوری اسلامی ایران نیز زمینه خروج از برجام را به تدریج فراهم خواهد کرد. زیرا این توافق دیگر برای ایران نه تنها فایده ای ندارد بلکه وضعیت نامعلوم فعلی باعث می شود که ایران نتواند استراتژی جدیدی را برای آینده اقتصادی خود که با مشکلاتی روبه روست ترسیم کند. 

هم اکنون تقریبا پول های ایران در خارج از کشور غیرقابل انتقال است. زیرا هر پولی که مبدا و مقصد آن ایران باشد نمی تواند از سیستم مالی امریکایی استفاده کند و فضاهای محدودی که بعضی از کشورها ایجاد کرده بودند به خاطر فشارهای خزانه داری امریکا و تهدیدات متعدد آنها در حال بسته شدن است.