هشدار عراقچی درباره یک خطر جدی در منطقه

به گزارش ایسنا، روزنامه «همشهری» با این مقدمه، گفت وگوی خود با سیدعباس عراقچی را منتشر کرده است که در ادامه می خوانید:

شما کتابی نوشته اید درباره مدیریت آب های برون مرزی، این پیشنهادهای شما و بررسی هایتان چقدر در حوزه اجرا توانسته زمینه عملیاتی پیدا کند؟

کتابی که من نوشته ام در زمینه مقوله جدیدی است که ما در وزارت خارجه مدتی است تحت عنوان دیپلماسی آب شروع کرده ایم که مقوله تازه ای هم در دیپلماسی بین المللی است.مهم ترین بخش این موضوع مدیریت آب های فرامرزی است. ما برای اکثر حوضه های آبی یعنی رودخانه ها و بستر های آبی که در دنیا وجود دارد بین کشورهای مختلف مشترک هستیم؛ چون آب مرز نمی شناسد. از قدیم آب موضوع مورد اختلاف و مناقشه بین کشورهای مختلف بوده اما تاریخ به ما می گوید آب بیشتر از آنکه باعث منازعه و مناقشه شده باشد ، باعث همکاری شده است؛ یعنی کشورها، قومیت ها و ملت ها حتی اهالی یک روستا اگر هم بر سر آب کشمکش داشته اند نهایتا به یک چارچوبی برای همکاری رسیده اند تا همه استفاده عادلانه و منصفانه ای از آب داشته باشند. مواردی از جنگ داشته ایم اما بیشتر از آن، مواردی بوده که به توافق انجامیده است. ایران هم با معضل آب مواجه است.

ما هم آب های فرامرزی در اطراف کشور داریم، حوضه های مشترک آب زیاد داریم و توپوگرافی کشور مان به شکلی است که در شرق پایین دستیم اما در غرب بالا دست هستیم. یعنی در شرق از همسایگان آب به سمت ایران سرازیر می شود در غرب از ایران به سمت همسایگان می رود. درنظر داشته باشید که اینها ۲مقوله جداگانه هستند و هرکدام مسائل خاص خود را دارد بنابراین باید بگویم ما از قدیم درگیر این موضوع بوده ایم. درخصوص اروندرود ما یک توافقنامه با عراق داریم، در مورد هیرمند با افغانستان یک معاهده داریم اما درباره هریرود هیچ توافق و موافقتنامه ای وجود ندارد.

شما قبلا اشاره داشته اید که ایران در سال های آینده به منطقه ای خشک تبدیل می شود. سیاست خارجی در این رابطه چه راهکاری را می تواند دنبال کند؟ 

آب همیشه یک موضوع سیاست خارجی بوده. در سال های اخیر به علت کاهش منابع آبی این موضوع خیلی جدی تر شده چون هم نزولات آسمانی کم شده هم مصرف آب زیادشده بنابراین در سال های اخیر شاهدیم که مشکل کم آبی دارد خود را نشان می دهد. وقتی کشوری با این مشکل مواجه می شود طبیعی است که تلاش می کند از خارج شدن آب از مرزهایش جلوگیری کند؛ یعنی افغانستان مشکل ما را دارد و سعی می کند با ایجاد سد ها و کانال های مختلف آب هایی که می خواهد خارج شوند  را  برگرداند یا نگذارد خارج شوند، کاری که خود ما هم انجام می دهیم. علاوه بر کشورما، همسایگان ما هم به سمت خشکسالی پیش می روند. برآوردهایی که وجود دارد تا سال۲۰۲۵ منطقه ما از جمله ایران، رسما خشکسال خواهد بود بنابراین در این شرایط اهمیت آب های فرامرزی بیشتر می شود. آب مجازی، کشت فراسرزمینی و انتقال آب موضوعاتی هستند که تازگی دارند و وزارت خارجه باید کمک کند در این مقوله ها تأمین آب صورت بگیرد. ما باید اهمیت دیپلماسی آب در ابعاد جدید خودش را بیشتر نشان دهیم، ادبیات آن را بیشتر کنیم و اهمیت آن را برای دیپلمات ها و مردم مورد اشاره قرار دهیم.

حوزه دیپلماسی آب در وزارت خارجه مبنای ساختاری و اداری دارد یا اینکه براساس رویکرد شخصی شما در وزارت خارجه دنبال می شود؟

موضوع علایق بنده به کنار اما وقتی معاون بین الملل بودم یک دستیار ویژه در دیپلماسی آب برای خودم تعیین کردم تا این مباحث را دنبال کند. در ساختار جدید وزارت خارجه هم یک اداره تحت عنوان دیپلماسی آب در معاونت بین الملل ایجاد شده همزمان که کارش جا بیفتد ظرفیت تبدیل به یک اداره کل را هم دارد.

اشاره کردید آب خیلی مواقع منشأ توافق و همکاری بوده اما برخی هم بر این باورند که ممکن است به خصوص در منطقه ما منشأ درگیری شود. شما چقدر به این مسئله اعتقاد دارید؟

یک خطر کاملا جدی است، منطقه به سمت خشکسالی پیش می رود و در این شرایط همه تلاش می کنند حتی یک قطره آب از کشورشان خارج نشود بر همین اساس زمینه برای درگیری و تنش بین کشورها و ملت ها بیشتر از قبل شده است. این مسئله آنقدر جدی است که برخی شروع بحران سوریه را  از کم آبی می دانند. عراق، مصر و دیگر کشورها هم با مشکل کم آبی مواجهند بنابراین زمینه تنش در آینده بیشتر خواهد شد، مگر اینکه زودتر شروع کنیم و آب را به جای موضوعی برای تنش به موضوعی برای همکاری تبدیل کنیم. باید این درک متقابل ایجاد شود که مشکل آب مشکل دسته جمعی است و تبعات آب فقط به یک کشور محدود نخواهد شد. اگر تالاب ها خشک شوند مشکل بعدی ریزگرد ها خواهند بود. همانطور که آب مرز نمی شناسد ریزگرد هم مرز نمی شناسد. کم آبی ممکن است به پدیده مهاجرت منجر شود و همسایگان را متاثر کند. ما در دوره جدید در عرصه بین المللی با تهدیداتی مواجهیم که مرز نمی شناسند؛ مثل بیماری ها، بحران های زیست محیطی، فقر و... که اگر شروع شوند منطقه پیرامونی را متاثر می کنند.

برخی بر این باورند که همسایگان ما وارد جنگ آب البته به شکل خاموش شده اند. ترکیه با سد سازی ، افغانستان با هیرمند. به نظر می رسد ایران در این موضوع با همسایگان تعارف دارد.

ما در مورد آب ملاحظه ای نداریم و حساسیت ما هم کاملا جدی است اما چون منطقه به سمت خشکسالی می رود همه کشورها سیاست حفظ آب را دنبال می کنند. بعد دیگر این است که در مقابله با خشکسالی، قواعد بین الملل باید رعایت شود. در حقوق بین الملل و قواعد بین الملل اینطور نیست کشوری که در آب در بالادست است اجازه داشته باشد تمام منابع آبی را مسدود کند و مردم پایین دست را نادیده بگیرد، باید حتما سهم مردم پایین دست را درنظر بگیرد همینطور سهم طبیعت را. اینطور نیست که حق داشته باشیم از منابع آب صد درصد استفاده کنیم بلکه باید سهم تالاب ها و منابع زیرزمینی را ادا کنیم. بنابراین کشورها اگر به اصل عدالت و انصاف توجه نکنند باعث بروز تنش و اختلاف می شوند. سعی ما این است که در منطقه آب را به سمت موضوعی برای همکاری سوق بدهیم، اینطور نیست که کشورها بتوانند دیگران را از آب محروم کنند اما می توان از طریق پروژه های مشترک تهدید های ناشی از کم آبی را به حداقل برسانیم.

دوباره به ترکیه و افغانستان برمی گردم، قبول دارید افغانستان آب را برای پیشبرد اهداف سیاسی گرو گرفته، مثلا نقل قولی از آقای اشرف غنی درباره مهاجران افغانی و... .

با موضوع آب باید برخورد منطقی داشته باشیم و گرفتار بحث های احساسی نشویم. موضوع آب بین ایران و افغانستان قدیمی است. درخصوص هیرمند، ما معاهده داریم که در دهه ۵۰ و قبل از انقلاب امضا شده و طرفین باید به آن پایبند باشند؛ چون معاهده رسمی است و ما هم انتظارمان در محدوده این معاهده است؛ به علاوه سهم طبیعت. چون معاهده سهم ایران را مشخص کرده اما مسلم است که طبیعت هم سهمی دارد.

اینطور نیست که اگر سهم ایران طبق معاهده، یعنی ۸۲۰میلیون مترمکعب داده شود بقیه برای افغانستان است و باید جلوی آن را بگیرد، خیر رودخانه باید به مسیر طبیعی خود ادامه بدهد. باید بیاید و در تالاب های هامون گردش کند و آن را سیراب کند؛ این سهم طبیعت است. از طرف دیگر افغانستان هم مشکل آب دارد و چون آب موضوع انسانی است نمی توان سیرابی یک طرف مرز را به قیمت تشنگی طرف دیگر محقق کرد. ما حتما نباید موضوع آب را با افغانستان که مربوط به جمعیت زیاد بین دو طرف است به موضوعی احساسی و تنش برانگیز تبدیل کنیم درحالی که معتقدیم این موضوع را می شود به همکاری بین دو کشور تبدیل کرد. این فقط به تقسیم آب برنمی گردد به سیاست های آبی هم بر می گردد، به اصلاح الگوی کشت، اصلاح الگوی مصرف و بحث های آمایش سرزمینی در دو طرف مرز برمی گردد ؛به اینکه ما از آب موجود به صورت بهینه استفاده کنیم. موضوع افغانستان بسیار مهم است. باید از سیاست های احساسی جلوگیری کنیم و با نگاه واقع بینانه الگوهایی را پیدا کنیم تا در دوطرف مرز انسان ها برخوردار از آب باشند.

در حوزه هیرمند شنیدیم آقای ظریف کل موضوعات افغانستان و سفر هیأت ها به این کشور را به دلیل اقدام منفی افغانستان در حقابه ایران متوقف کرده بودند تا اینکه شما سفری به کابل داشتید و موضوع در مقطعی برطرف شد.

موضوعی که گفتید به این شکل دقیق نیست، اولا باید بگویم میزان آبی که ما از افغانستان دریافت می کنیم طبق معاهده است و چه بسا در مواقع جاری شدن سیلاب حتی بیشتر از موافقتنامه هم می شود.

یعنی هیچ دوره ای در دادن حقابه ایران توقفی نداشته ایم؟

ببینید مواقعی است که آب رودخانه هیرمند کم می شود چون این رودخانه فصلی است- در مواقعی سیلاب جاری می شود گاهی هم خشک می شود- مواقعی که وقت خشکی رودخانه باشد هر دو طرف مرز به این آب احتیاج پیدا می کنند و ممکن است اختلافاتی ایجاد شود. ما باید با دولت افغانستان در حوضه هیرمند و هریرود به یک تفاهم مشترک برسیم.

به همین جهت تعدادی کمیته مشترک بین دو کشور تشکیل داده ایم که یکی از آنها در حوزه آب است و مدتی است داریم مذاکره می کنیم تا ببینیم چگونه می شود اختلافات را کاهش داد و آب را به موضوعی برای همکاری تبدیل کرد. قرار ما این است که کمیته ها به صورت همزمان کار خود را انجام دهند و ما در همه ابعاد روابط ازجمله کنترل مرز، تروریسم، قاچاق، مهاجران، دانشجویی و... با هم جلو برویم. من اتفاقا معتقدم رابطه ما با افغانستان در مسیر خوبی پیش می رود و با حسن نیتی که در طرف افغانستانی می بینیم فکر می کنیم می توانیم روابط را  دوستانه پیش ببریم.

درست است که آب ترکیه به سوریه و عراق می رود اما اقدام این کشور در ساخت سد های عظیم پروژه گاپ باعث می شود پدیده ریزگردها در غرب و جنوب ایران تشدید شود. آقای روحانی هم چند ماه قبل به شدت از ترکیه انتقاد کرد. ما با ترکیه مذاکره داریم. آیا آب موضوعی برای مذاکرات سیاسی بین دو کشور بوده است؟

بله، آب یکی از موضوعات روابط دوجانبه ما با ترکیه است، این پروژه که ترکیه در دست اجرا دارد که با سد های مختلف آب خروجی از این کشور را محدود می کند تبعاتش در وهله اول برای عراق و سوریه است اما یک موضوع جدی در روابط ما با ترکیه به شمار می رود چون تهدیدات ناشی از آن متوقف نمی شود و خشکسالی در عراق برای ایران تهدید به شمار می رود؛ هم در زمینه ریزگرد هم در زمینه مهاجرت دسته جمعی یا ایجاد ناامنی و تسری آن به ایران. به همین دلیل ما نسبت به پروژه هایی که در ترکیه در حال اجراست حساس هستیم و با ترکیه در حال مذاکره ایم و یکی از موضوعات گاپ است و ترکیه هم این نگرانی ها را درک می کند و مدعی است که اقداماتی انجام می دهد تا نگرانی ها را کاهش دهد. در این خصوص البته اختلاف نظرهایی داریم. ما کماکان این موضوع را در دستور کار داریم.

جز افغانستان و ترکیه ما با دیگر همسایگان هم در زمینه آب مناقشه یا گفت وگوی جدی داریم؟

با عراق طبعا گفت وگوهای زیادی داریم هم در چارچوب معاهده اروند، لایروبی آن، سد های ایجاد شده که منجر به خشکی هور ها مانند هورالعظیم و هور الهویزه و... شده که برخی ارزش تاریخی دارند. موضوع ریزگرد ها بین ما و عراق یک موضوع جدی است. با ترکمنستان در موضوع هریرود با آذربایجان و ارمنستان هم موضوع آب داریم تقریبا آب یکی از موضوعات ما با همه همسایگانمان است. در دریای خزر هم همینطور.

به دریای خزر اشاره کردید. بعد از بازنشسته شدن آقای رحیم پور شنیدیم احتمالا پرونده خزر به معاونت سیاسی وزارت خارجه منتقل می شود، درست است؟

بله همینطور است، الان بحث خزر در قالب یک اداره کل جدید تحت عنوان ابتکارات منطقه ای در معاونت سیاسی پیگیری می شود. موضوع خزر یکی از مباحث این اداره کل است.

نماینده ایران در مذاکرات تدوین رژیم حقوقی چه کسی خواهد بود؟

معاون ذی ربط خزر بنده هستم؛ یعنی معاون سیاسی. مدیرکل ابتکارات منطقه ای و مسئول دبیرخانه خزر هرکدام نیاز باشد مذاکرات را دنبال می کنند.

یعنی شما به عنوان نماینده ویژه در امور خزر منصوب شده اید؟

خیر ما دیگر به آن مفهوم نماینده ویژه نخواهیم داشت. در سطوح مختلف مذاکره می کنیم؛ یک زمان در سطح وزیر، یک زمان معاون و... .

حساسیت هایی در رابطه با میانرودان بین تشکل های مردمی غیردولتی ایران در رابطه با محیط زیست ایجاد شده بود. آیا پیگیری خاصی در این زمینه داشتید؟ اصلا با سازمان حفاظت محیط زیست همکاری دارید؟

ما در وزارت خارجه بحث محیط زیست را در معاونت بین الملل دنبال می کنیم و در ارتباط نزدیک با سازمان حفاظت محیط زیست هستیم اما ارتباطات با ان.جی.او ها را سازمان محیط زیست دنبال می کند.

نیویورک تایمز اخیرا مطلبی نوشته بود که ناآرامی های اخیر در دی ماه با موضوع آب مرتبط بوده، طبیعتا ما همانطور که با همسایگان اختلافاتی داریم در داخل هم بین برخی استان ها بر سر آب مناقشه است، مثل اصفهان و چهارمحال و بختیاری درباره زاینده رود. برای حوزه داخل چه کار باید کرد؟

 من کاری با ناآرامی های اخیر ندارم. اینها باید در جای خودش تحلیل شود. کاری هم با تحلیل های دیگران ندارم ولی آنچه مسلم است کمبود آب و منابع آبی حتما باعث تنش های داخلی هم خواهد شد. اگر در یک منطقه ما کمبود آب داشته باشیم و کشاورزی تعطیل شود روی سطح اقتصاد آن منطقه اثر می گذارد و باعث بیکاری می شود. شاید نخستین اثر کم آبی رکود کشاورزی و بعد بیکاری، بعد فقر و بعد مهاجرت است.

پدیده مهاجرت به استان های دیگر می تواند باعث ناامنی و درگیری شود. اینها مانند یک زنجیره به هم متصل هستند.

طبعا استان ها با هم رقابت دارند و از اینکه منابع آبی شان در اختیار استان های دیگر قرار بگیرد شکایت می کنند. اینها مسائلی است که به لحاظ داخلی تبعات دارد. معتقدم مجموعه حاکمیت و دولت باید برای مشکل کم آبی تدبیر بیندیشد و در این زمینه سیاست خارجی نقش دارد.سیاست خارجی یک قسمتش مربوط به آب های فرامرزی است یک مثال بخواهم بزنم مجموع نزولات آسمانی در ایران سالانه ۴۰۰میلیارد مترمکعب است. از این میزان نزدیک به ۲۸۰ تا ۳۰۰میلیارد مترمکعب تبخیر می شود از آن میزان که باقی می ماند ۹۰درصدش در بخش کشاورزی استفاده می شود و ۸ ، ۷درصد در صنعت و ۳،۲درصد بخش شهری.

میزان آبی که به کشور وارد می شود ۹میلیارد مترمکعب است و آبی که خارج می شود ۷میلیارد. کل آب های فرامرزی ما ۱۶میلیارد مترمکعب است درحالی که باید ۴۰۰میلیارد مترمکعب نزولات آسمانی را مدیریت کنیم و جلوی تبخیر آن را بگیریم. در همان رودخانه هیرمند در زمان سیلاب بسیار بیشتر از سهم ایران آب وارد کشور می شود. سیلاب ۴تا چاه نیمه ای که ما داریم را پر می کند به علت شدت حرارت اینها در چاه نیمه ها تبخیر می شود یعنی آبی که از افغانستان وارد می شود و بر سر آن این همه اختلاف است می آید و قبل از اینکه استفاده کنیم تبخیر می شود البته دنبال شیوه هایی هستند که جلوی تبخیر را بگیرند.

ما باید به جای اینکه مرتب دنبال تأمین آب از خارج باشیم- که آن هم وظیفه ماست- بیشتر به دنبال مدیریت منابع آب باشیم. در بحث آب و تأمین آب دو بحث وجود دارد؛ یکی تأمین آب و دیگری تاب آوری یا استفاده از منابع آبی. ما در کشور در قسمت استفاده بهینه از منابع آبی غفلت کرده ایم. آب را درست مدیریت نمی کنیم. هرجا که کم می آوریم توی سر وزارت خارجه می زنیم که چرا از افغانستان آب نمی آوری یا چرا ترکیه اینطور است فلان کشور آنطور! بله آنها هم به جای خود باید پیگیری شود و این وظیفه وزارت خارجه است من رد نمی کنم اما آن میزان آبی که در داخل داریم به مراتب بیشتر از آبی است که از بیرون می توان آورد اما مدیریت نمی شود.

برای مدیریت آب، وزارت خارجه راهکاری دارد؟

در این زمینه هم ما پیشنهاد هایی داریم که یکی آب مجازی است. در آب مجازی میزان آبی که در تولید کالاهای مختلف به کار می رود را اندازه گیری می کنند، بعد می گویند این کالا ها را که آب زیادی می برند به جای تولید وارد کن. ما الان برای هر کیلو غلات از انواع مختلف حدود یک مترمکعب آب مصرف می کنیم که بسیار بیشتر از استاندارد های جهانی است.

برای هندوانه هم که محصول صادراتی است آب زیادی مصرف می شود.

بله تا این مثال زده می شود ذهن به سمت هندوانه می رود اما غلات بیشتر از هندوانه آب می برد. حتی برای یک جفت کفش چرم حدود ۴هزار لیتر آب مصرف می شود. از آن گاو و علوفه ای که خورده تا تولید چرم و تبدیل به کفش. آب مجازی می گوید وقتی کالایی آب زیاد می برد آن کالا را وارد کن و آب را در مصارف واجب تر استفاده کن. یکی از پرآب ترین کشورهای دنیا هلند است. می دانید ما به عنوان ایران کم آب چقدر در سال آب به هلند صادر می کنیم؟ چطور؟ با صادرات پسته! برای تولید هر کیلو پسته چقدر آب مصرف می شود، این را به هلند صادر می کنیم که خودش پر آب است. نمی گویم نکنیم، می گویم هوشمند باید باشد. آن موقع شاید تفکر ما نسبت به کالای استراتژیک هم عوض شود؛ چه کالایی استراتژیک است چه کالایی نیست. اگر قبول داریم آب یک کالای استراتژیک است- که باید این را الان دیگر قبول کنیم- باید استراتژیک با آن برخورد کنیم، آن موقع باید دید کدام کالا مهم تر است البته در کنار این، بحث استقلال غذایی کشور هم مطرح است. خلاصه این بحث هوشمند کردن تجارت خارجی است. یک بحث دیگر کشت فراسرزمینی است؛ یعنی ما با کشورهای دیگر که زمین زیاد و آب فراوان دارند وارد مذاکره شویم  وکشت خود را آنجا انجام دهیم و محصول را بیاوریم. می توان در یک کشور دیگر زمین گرفت و گاو پرورش داد تا مثلا برای همین موضوع کفش این همه آب مصرف نشود این گاو هم پوستش هم گوشتش به ایران بیاید.

ما این کار را الان نمی کنیم؟

نه، ما با برخی از کشورهای آفریقایی وارد مذاکره شده ایم که تعدادش حدود ۱۰کشور است. برخی کشورها به ما زمین هایی داده اند مثل اوگاندا  که چندین هکتار زمین به ما داده و شده کارهای آن را وزارت خارجه کرده اما نهاد متولی در داخل کشور که اسم نمی آورم هنوز بعد از سال ها از آن زمین استفاده نمی کند و خود دولت اوگاندا به ما فشار می آورد که ما این زمین را داده ایم چرا استفاده نمی کنید!  بحث انتقال آب موضوع دیگری است که مطالعات زیاد می خواهد درخصوص دریاچه ارومیه یک ایده وجود دارد که آب از دریاچه وان ترکیه منتقل شود یا از تاجیکستان که آب زیادی دارد بتوانیم کانال بکشیم و آب وارد کشور کنیم البته به لحاظ اجرایی بودن بحث های زیادی وجود دارد. 

البته استفاده از تجربیات دیگران هم موضوع مهمی است مثلا کشور ژاپن که بنده آنجا بوده ام در حوزه صرفه جویی در مصرف آب تجربیات مهمی دارند. خاطره ای بگویم که متأسفانه در مورد ما صدق می کند. زمانی که سفیر بودم ملاقاتی با شهردار توکیو داشتم. اولا آبی که روی میز بود روی بطری نوشته شده بود آب توکیو یعنی آب شهری توکیو بود. ایشان با افتخار می گفت ما آب لوله کشی توکیو را به مرحله ای رسانده ایم که از آب معدنی هم بهتر است و می شود مصرف کرد. ایشان توضیح داد در دهه ۷۰میزان پرت آب در لوله کشی شهری حدود ۲۰درصد بوده که به خاطر پوسیدگی و... هدر می رفته. او می گفت الان این میزان به زیر ۲درصد رسیده است.

ایشان مدعی بود که هر ۱۰درصدی که در شهری مانند توکیو با ۱۰میلیون جمعیت در آب صرفه جویی می کنیم در حقیقت برای یک شهر ۲میلیون نفری آب ایجاد کرده ایم. من همان موقع حساس شدم و از دوستانمان در شهرداری تهران سؤال کردم که میزان پرت آب در تهران چقدر است. باورتان نمی شود ارقامی که وجود دارد از ۲۵تا ۵۰درصد است!  اگر ما همان ۳۰درصد را هم درنظر بگیریم در شهری مانند تهران این همه رسانه ها می گویند در مصرف آب صرفه جویی کنید درحالی که ۳۰درصد آب بعد از تصفیه و انتقال و هزینه های زیاد در همان زیر پای ما به اندازه یک شهر ۶میلیون نفری دارد هدر می رود. البته اصلاح این شیوه نیاز به سرمایه گذاری دارد. جایی که رئیس جمهور می گفت تحریم برای تأمین آب هم مشکل ایجاد می کند که برخی به صورت جوک و لطیفه با آن برخورد کردند اشاره به همین مقوله دارد یا دریاچه ارومیه، من از مسئولان ستاد احیای دریاچه شنیدم اگر بخواهد به حالت بهتر برگردد حدود ۷میلیارد دلار سرمایه گذاری می خواهد.

شایعه ای همیشه بین مردم هست که برخی کشورها در بارور سازی ابرها اقداماتی انجام می دهند تا بارش در کشورهای خودشان انجام شود؟ این را در حوزه کارشناسی دریافتی داشته اید؟

این مسائل هست اما من گزارش علمی متقنی در این زمینه ندیده ام، مثلا می گویند کاری می کنند ابرها از کشور خارج شود بعد بارور شود. ممکن است این کار هم شدنی باشد اما من گزارش دقیقی ندیده ام.

درباره هارپ هم همین موضوع را می گویند؟

درباره این هم بله گفته می شود اما مستند علمی ندیده ام. شاید این چیزها وجود داشته باشد اما کسی نتوانسته تأیید کند. من اعتقاد دارم مقداری از اینها برای ما بهانه جویی است برای فرار از مسئولیتی که داریم ما حتما باید سیستم مصرف را در کشور اصلاح کنیم. گفتم ۹۰درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود آنجا هم ارقام عجیب است؛ آبی که به خاطر شیوه های سنتی آبیاری هدر می رود درحالی که با شیوه های مدرن قطره ای می توان آب را مدیریت کرد. یا حدود ۳۰۰ هزار چاه غیرمجاز در کشور داریم و این علاوه بر چاه های مجازی است که به صورت غیرمجاز از آن استفاده می شود، اینها را باید مدیریت کرد، مثلا یکی از اقدامات که باعث شد وضعیت دریاچه ارومیه بدتر نشود کنترل چاه ها بود.

دریاچه ارومیه از ۳۰ میلیارد مترمکعب به نیم میلیارد مترمکعب رسید و داشت خشک می شد که ستاد احیا ایجاد شد و با اقداماتی که شد به  ۵/ ۲ میلیارد مترمکعب رسید که همین هم باز امسال کم شده است. ما باید آب های داخل را مدیریت کنیم. از تکنولوژی جدید بهره مند شویم. سیاست خارجی در این زمینه ها می تواند کمک کند به همین دلیل ما دیپلماسی آب را باب کرده ایم و ان شاءالله پیش خواهیم برد. به عنوان یک نمونه که چگونه می توان آب را مدیریت کرد، من گفتم در سیستان و بلوچستان بخشی از آب ها به خاطر تبخیر از بین می رود. برخی کشورها اقداماتی انجام داده اند مثلا روی حوضچه هایی که در معرض خورشید قرار دارند صفحات خورشیدی پهن می کنند و این هم مانع تبخیر می شود هم آن انرژی خورشید را به برق تبدیل می کند؛ یعنی یک تهدید را به یک فرصت تبدیل می کند. دیگران این کار ها را کرده اند، باید رفت و راه های خوب را پیدا و استفاده کرد البته این کار آسانی نیست و نیاز به سرمایه گذاری دارد.

حرف پایانی؟

وضعیت ما از حیث منابع آبی داخل کشور طوری نیست که کمبودی داشته باشیم که دستمان برای آب جلوی همسایگان دراز باشد باید درست مدیریت کنیم.