توافقنامه امنیتی، نیاز خلیج فارس

شاهد قریشی

دیپلماسی ایرانی: جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در ماه فوریه در کنفرانس امنیتی مونیخ، پیشنهاد ایجاد مجمع گفت وگوی منطقه ای بین همسایگان حوزه خلیج فارس را مطرح کرد. به گفته ی ظریف، مذاکرات برای حصول چنین توافقی باید بر اساس گفتگو، اصول مشترک و اقدامات اعتمادساز باشد.

این  طرح، اگر توسط همه گروه ها پیگیری شود، همان طور که پرزیدنت اوباما در دوران ریاست جمهوری خود گفت، امیدوار کننده است.

 اوباما گفت: "رقابت بین سعودی ها و ایرانیان-  که به جنگ سرد و هرج و مرج در سوریه و عراق و یمن کمک کرده است - ما را وادار کرده است تا به دوستان و همچنین به ایرانیان بگوییم که آنها باید راهی موثر پیدا کنند تا صلح برقرار شود. اگر این ناسازگاری ها شدت یابد، دوستان ما قادر به خاموش کردن این شعله ها نخواهند بود و ما مجبور خواهیم شد از دخالت نظامی برای حل بحران استفاده کنیم که برای آمریکا و خاورمیانه مطلوب نخواهد بود."

هدف صلح بین عربستان سعودی و ایران است به گونه ای که منافع ایالات متحده تامین شود.

ایالات متحده آمریکا به خاطر مداخله های نظامی پرهزینه در منطقه در باتلاق فرو رفته است. تنها در عراق،  تا کنون 821 میلیارد دلار صرف کرده  که در یک خطای استراتژیک به ایجاد دولت اسلامی (گروه داعش) منجر شده است. اوباما برای جلوگیری از یک فاجعه ی سیاسی دیگر توافق نامه هسته ای را با ایران امضا کرد.

در حال حاضر، تنش بین عربستان سعودی و ایران در عرصه های مختلف همچنان ادامه دارد. منطقه خلیج فارس به دیپلماسی جدی نیاز دارد. این امر برای تهران و ریاض چیز جدیدی نیست. در سال 2001، ایران و عربستان سعودی برای مبارزه با تروریسم، جرایم اقتصادی و قاچاق مواد مخدر به توافق رسیدند. هر چند که شرایط کنونی منطقه بسیار پیچیده تر شده است. به همین دلیل است که برای آمریکا بسیار ضروری است تا جهت جلوگیری از درگیری دیگری در خاورمیانه آنها را به دیپلماسی تشویق کند.

دو دلیل اصلی برای مخالفت با درخواست ایران برای گفتگوی منطقه ای، محمد بن  سلمان و ترامپ هستند. سال گذشته ولیعهد عربستان گفت: "ما منتظر جنگ در عربستان نخواهیم بود. در عوض، ما کاری خواهیم کرد تا جنگ در داخل ایران باشد". زندانی کردن نخبگان ریاض، انزوای قطر و دخالت در یمن نشانگر استراتژی خصمانه او در داخل و خارج از عربستان است.

تاکنون، بر طبق سخنان وزیر امور خارجه عربستان، عادل الجبیر، رسیدن به توافق بعید به نظر می رسد. او در همان روز در پاسخ به پیشنهاد ظریف گفت: "مشکلات در منطقه ما با انقلاب (امام) خمینی در سال 1979 آغاز شد، انقلاب (امام) خمینی فرقه گرایی را در منطقه به راه انداخت."

در واقع این یک پاسخ ساده ی "نه" به این پیشنهاد بود. در نقطه دوم، ترامپ هنوز به عربستان فشار نیاورده است تا استراتژی های خود را تغییر دهد. ترامپ بارها به توافق هسته ای با ایران حمله کرده و آن را "فاجعه" نامیده است.

در طرف دیگر، رئیس جمهور روحانی معتقد است که ایالات متحده نقش مستقیمی در توافقنامه امنیتی خلیج فارس ندارد. گرچه ایران به خوبی از همکاری های نظامی بین ریاض و واشنگتن مطلع است. این امر ممکن است مسائل را پیچیده تر کند. عربستان و آمریکا ایران را به تأمین موشک برای حوثی های یمن متهم کرده اند که به ریاض شلیک شده است. عربستان سعودی این را "اقدام جنگی" نامیده است. ایران معتقد است که عربستان سعودی به طور مستقیم یا غیرمستقیم از افراط گرایان سنی پشتیبانی می کند، و عربستان سعودی  را به دست داشتن در حمله ی سال گذشته تهران متهم کرده است.

واضح است که وضعیت کنونی منطقه برای  ایالات متحده زیان آور است. اگر عربستان سعودی همچنان توسط واشنگتن حمایت شود، ایران تغییر تعادل قدرت را احساس خواهد کرد و نیاز به افزایش درگیری را در یمن و یا در عرصه های دیگر می بیند. این نشان دهنده ی یک بازی خطرناک است که می تواند دوباره ایالات متحده را به دردسر بیاندازد.

 این توافقنامه می تواند ارتباطات بین ریاض و تهران را افزایش دهد و خطرات را کاهش دهد. این مشارکت می تواند به مداخله عربستان سعودی در یمن پایان دهد و حتی یک راه حل سیاسی برای سوریه پیدا کند که به نفع همه طرف های درگیر است. چنین توافقی به استراتژی بلند مدت ایالات متحده کمک می کند.

منبع : لوبلاگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33