محمد بن سلمان برای مهار ایران دست به دامن افسرهای سابق سوری شد

نویسنده: مصطفی مطهری؛ دکترای علوم سیاسی و کارشناس مسائل شبه جزیره

دیپلماسی ایرانی: چند روز گذشته روزنامه لبنانی «الدیار» از برنامه محمد بن سلمان در زمینه به خدمت گیری و استخدام افسران جدا شدهِ دستگاه های اطلاعاتی سوریه را که در لبنان یا سوریه خدمت کرده اند، خبر داد که همه آنان را در مرکزی در ریاض زیر نظر مستقیم خود مستقر کرده است. با توجه به تجربیات قبلی از فعالیت اطلاعاتی این افسران سوری در لبنان، هدف از استخدام این افسران از سوی ولیعهد سعودی، جمع آوری اطلاعات مربوط به اوضاع لبنان و به ویژه حزب الله و نفوذ ایران در لبنان و همچنین زیر نظر گرفتن فعالیت حزب الله در لبنان و سوریه و نفوذ ایران در لبنان و سوریه است.

در ارتباط با تحلیل اخبار مربوطه در این باره باید گفت که از جمله اهداف اعلانی تعیین شده از سوی ولیعهد سعودی از دست یازدن به اقدام مذکور، تکمیل پازل اصلاحات و اقداماتی است که وی در عرصه داخلی آغاز کرده است. در واقع محمد بن سلمان درصدد از این طریق دامنه قدرت گستری خود در عرصه داخلی را به عرصه خارجی نیز بکشاند. بطوریکه با این اوصاف است که تلاش برای هژمونی اکتسابی از طریق ارعاب در داخل (محاکمه و زندانی و شکنجه کردن کلونی های قدرت در خاندان سعودی یعنی شاهزادگان)، تشویق و تنبیه نهادهای مذهبی و ساختارهای دینی وهابیت در عربستان برای تمکین بی قید و شرط از وی و انجام اصلاحات اجتماعی – فرهنگی برای کسب محبوبیت در نزد جامعه سعودی از طریق دادن امتیازهای ساختارشکنانه در این کشور به زنان و جوانان (که تا اندازه ای نیز موفق بوده است)، با مکمل و موازی سازی در عرصه خارجی از طریق ایجاد سازمان های امنیتی عملیاتی می شود.

از آنجا که محمد بن سلمان در عرصه خارجی نمی تواند متهورانه همانند آنچه در عرصه داخلی پیاده کرده است، عمل کند، مجبور است با یک سیاستگذاری ویژه ای ورود به این حوزه را هدف سازی کند. از این رو وی می خواهد از درون چالش های موجود منطقه ای بسترها را برای فرصت سازی های ویژه برای بقا و ارتقا قدرت خود فراهم سازد؛ در واقع بهینه سازی از موقعیت های بحرانی در عرصه خارجی از سوی ولیعهد سعودی با سیاست بیشینه سازی قدرت وی در داخل ارتباط تنگاتنگی دارد.

از سوی دیگر نیز محمد بن سلمان با علم به این موضوع که ممکن است در آینده با تصدی و جلوس بر تخت پادشاهی عربستان با چالش های جدی از عدم تمکین نیروهای نظامی – اطلاعاتی – امنیتی سعودی در خدمت گزاری به خود همراه شود، برنامه های خود را برای شکل دادن به یک سازمان و نیروی ویژه نظامی – امنیتی را از طریق استخدام مزدوران سودانی،  کلمبیایی و ... مانند آنچه در یمن در حال انجام است در عرصه منطقه ای نیز در مناطق سنتی مورد مناقشه خود با دیگر کشورهای منطقه ای هدف گذاری کرده است که با استفاده از استخدام افسران سوری جدا شده از دمشق و نظام سیاسی سوریه درصددِ به انجام رساندن آن است.

بطوریکه از نظر محمد بن سلمان ایران و گروه ها و نیروهایی مانند حزب الله در لبنان و حتی کشورهایی مانند لبنان و سوریه، در امتداد قدرت منطقه ای ایران تعریف می شوند. به عبارتی بن سلمان با دِگر تعریف کردن ایران برای خود و عربستان و حتی جهان عرب در عرصه منطقه ای می خواهد احاطه خود را بر اوضاع بحرانی موجود در منطقه را به عنوان یک رهبر عربی به نمایش بگذارد. به نوعی که دشمن سازی از ایران و کشورها و نیروهای همراه آن در منطقه بخشی از سیاست منطقه ای محمد بن سلمان برای دستیابی اجماع داخلی محسوب می شود. در واقع موفقیت در حوزه نیرو سازی از سوی ولیعهد سعودی و اجیر مزدوران برای خدمت به منافع محمد بن سلمان در عرصه خارجی، به بستن دهان منتقدان خواهد انجامید.

با توجه به مطالب ارائه شده در سطور بالا می توان این گونه نتیجه گیری کرد که هدف از راه اندازی یک مرکز اطلاعاتی - امنیتی از افسران سوری مخالف دولت بشار اسد توسط محمد بن سلمان ولیعهد سعودی، حصول به اهداف دوگانه داخلی و خارجی است؛ بطوریکه از طریق کسب اطلاعات در عرصه منطقه ای با استخدام مزدور بدنبال مقابله با ایران و نیروهای همسو با آن است؛ در واقع در درون سیاست های طراحی شده منطقه ای سعودی در زمان کنونی، توانمند سازی گستره نظارتی و مدیریتی ولیعهد سعودی در داخل برای کنترل اوضاع تنشی احتمالی در آینده است. بر این اساس و با توجه به این رویکردهای چشم اندازی در سیاست ها، اهداف و برنامه ها در نزد محمد بن سلمان است که ارتباط تنگاتنگ میان عرصه داخلی با عرصه خارجی، در دروه کنونی در سپهر سیاسی سعودی موجب شکل گیری زمینه های به خدمت درآمدن صرف حوزه خارجی برای عرصه داخلی شده است. بطوریکه دیالکتیک میان عرصه های داخلی و خارجی با هم، به جریان یک طرفه خدمت عرصه خارجی به عرصه داخلی (خدمت به ولیعهد و اهداف اصلاحاتی وی) تبدیل شده است.