پروفسور مشهور امریکایی در تهران: سیاست ترامپ در قبال تهران تغییر رژیم نیست

پروفسور «جان مرشایمر» افزایش خصومت بین ایران و آمریکا را از عناصر سیاست خارجی رئیس جمهور آمریکا برشمرد.

به گزارش «انتخاب»، سمیناری تحت عنوان «چشم انداز نظم منطقه ای غرب آسیا از نگاه ایران و آمریکا» در محل مرکز اسناد کتابخانه ملی برگزار شد.

در این سمینار، پروفسور «جان مرشایمر»، استاد دانشگاه شیکاگو و همچنین دکتر «محمد جمشیدی» و دکتر «ناصر هادیان»، اساتید دپارتمان روابط بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به ارائه سخنرانی پرداختند. مدیریت نشست که با حضور بیش از ۳۰۰ تن از اساتید، مقامات برجسته کشوری و دانشجویان علم سیاست و علاقه مند به مبحث مذکور برگزار گردید، بر عهده دکتر «سید حامد موسوی»، استاد دپارتمان مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران بود.

دکتر مرشایمر در بخش اول سخنان خود منافع استراتژیک و حیاتی ایالات متحده را پیش تر به صورت ۱- اروپا ۲- شمال شرق آسیا و۳- اروپا، و اکنون به صورت ۱- شرق آسیا ۲- خلیج فارس و با اختلاف زیاد ۳- اروپا طبقه بندی کرد. وی همچنین توضیح داد که چطور در بین سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۷ و طی دوران پس از یازده سپتامبر، تغییر رژیم به یکی از اهداف سیاست خارجی امریکا در خاورمیانه تبدیل شده و تلاش هایی برای اعمال آن در ۵ کشور افغانستان، عراق، سوریه، لیبی و مصر انجام شد که به نظر ایشان همه با شکست مواجه شدند. در رابطه با سیاست خارجی ترامپ نیز وی این طور توضیح داد که یک، او هیچ تجربه ای نداشته و تنها کمتر از یک سال است که سکان رهبری امریکا را در دست گرفته است، دو، بسیار خلق الساعه تصمیم می گیرد و سه در مورد مسائل مهم و حیاتی نظراتش را تغییر می دهد. همچنین وی ۵ عنصر مهم سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه را این گونه پیش بینی کرد:

۱- حرکت امریکا به سمت موازنه فراساحلی و کاهش تعداد نیروها

۲- کنار گذاردن سیاست تغییر رژیم

۳- تقویت اتحاد امریکا با اسرائیل و عربستان سعودی

۴- افزایش خصومت با ایران

۵- حمایت از طرح اسرائیل بزرگ

بعد از ایشان، دکتر هادیان در ابتدای سخنان خود در عین تائید این مطلب که آینده خاورمیانه به هیچ عنوان روشن نبوده و بی ثباتی بیشتری در راه است، از ایده همکاری های بیشتر با دیگران حمایت کرده و منفعت حیاتی ایران را وجود دولت های دوست و همسو در بغداد و بیروت و نیز ایجاد دولت مرکزی مقتدر در افغانستان دانسته و در رابطه با سوریه نیز اظهار داشت که ایران می بایست حضور نظامی خود را به حداقل رسانده و تلاش نماید تا در اسرع وقت یک توافق سیاسی حاصل شود. وی همچنین وجود یک دولت فراگیر در بغداد را که سنی ها و کردها را نیز در بربگیرد، در درازمدت در خدمت منافع ملی ایران خواند. در ادامه وی افزود که در حقیقت ما در حال رقابت با سعودی ها نیستیم و شرایط به وجود آمده تنها ناشی از درک از تهدید است. وی اشاره کرد که سیاست خارجی ایران برخلاف عربستان سعودی بر اساس فرقه گرایی استوار نبوده و تنها سیاستی در جهات تقابل با اسرائیل است.

دکتر جمشیدی در رابطه با سیاست خارجی ایران به این مطلب اشاره کرد که یکی از پایه های سیاست خارجی ایران احساس عدم وجود امنیت در منطقه بوده که پیشینه ای طولانی دارد. وی همچنین ایران را بازیگری تدافعی دانسته و از یکی از اسناد وزارت دفاع امریکا به عنوانی شاهدی بر این مطلب یادکرد. وی همچنین دموکراتیزه شدن کشورهای منطقه را در راستای منافع ایران ارزیابی نمود. در رابطه با سیاست خارجی ایالات متحده نیز ایشان دو مؤلفه واقعیت توزیع قدرت و درک از تهدید را پایه های آن دانسته و توضیح داد که چگونه در سند استراتژی ملی ۲۰۰۲ هدف قرار دادن تروریست ها پیش از ظهور تهدید، به هسته مرکزی سیاست خارجی این کشور در منطقه تبدیل شد. درعین حال ایشان توضیح دادند که این هدف از طریق استراتژی «دست بلند»، که به معنی عدم حضور مستقیم نیروها در منطقه هدف و حفظ فاصله از آن در عین درگیر بودن در آن است انجام می گیرد. ایشان بابیان اینکه اگرچه احتمال حملات تروریستی بسیار بالا است، اما تهدید امنیت ملی برای امریکا محسوب نمی شود و دلیل آن نیز این است که تبعات آن چندان چشمگیر نیست. اما درعین حال درگیری نظامی با سایر کشورها اگرچه احتمال ضعیف تری دارد اما تبعات به مراتب بیشتری خواهد داشت. وی همچنین اظهار داشت که تهدید تروریسم در زمان ترامپ بزرگنمایی شده است. ایشان ایران را عامل مهم تأمین امنیت منطقه دانسته و این امر را به سود اروپا، آسیا و حتی امریکا، باوجود عدم به رسمیت شناخته شدن تلاش های ایران برای مبارزه با تروریسم از سوی ایالات متحده دانسته و در پایان پرسش هایی را در رابطه با این سیاست مطرح کرده و پرسیدند «آیا وقت تغییر این سیاست از سوی ایران نرسیده است؟»

اهم سخنان پروفسور مرشایمر

- مناطقی که درگذشته برای آمریکا بیش از هر نقطه دیگر جهان بااهمیت بوده است به ترتیب شامل: اروپا، شمال شرق آسیا و خلیج فارس و در مراحل بعد دیگر نقاط دنیا همچون آفریقا می باشد؛ اما در حال حاضر این روند تغییر و مناطق راهبردی برای امریکا به ترتیب شامل شرق آسیا، خلیج فارس و اروپا می باشد.

- ثروت، قدرت و اقتصاد آمریکا طی سال های پیش رو، رو به افزایش خواهد رفت و مهم ترین کشوری که در حال حاضر و طی سه دهه آینده برای امریکا می تواند تهدید بشمار رود چین است. رقابت های امریکا و چین نه تنها در شرق دور بلکه در خلیج فارس نیز افزایش خواهد یافت.

- امریکا طی سال های ۱۹۶۸-۱۹۴۵ در منطقه غرب آسیا متکی به انگلیسی ها و طی سال های ۱۹۷۹-۱۹۶۸ متکی به ایران بود و پس از تبدیل شدن ایران به عنوان مهم ترین دشمن اصلی آن کشور (پس از انقلاب اسلامی)، ایالات متحده آمریکا طی سال های ۱۹۹۹-۱۹۷۹ اقدام به استقرار نیروی واکنش سریع در منطقه نمود و در سال های اخیر نیز علاوه بر استقرار نیرو، راهبرد مهار را در قبال ایران دنبال نموده است.

- امریکا در حال حاضر درصدد کاهش نیروهای خود در منطقه خلیج فارس و پیگیری مجدد Offshore Balancing است. هم اکنون امریکا حدود ۴۴ هزار نیرو در منطقه دارد که عمده آن در کویت با ۱۵ هزار، قطر با ۱۰ هزار و بحرین با ۷ هزار نیرو می باشد.

- خلیج فارس از گذشته تا به امروز به دلیل دارا بودن منابع نفت خام از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. در این منطقه کشورهای ایران، عراق و کویت از بیشترین اولویت برای امریکا برخوردار می باشند. به طور تاریخی ما از ایران ترس داشته ایم و مباحث اخیر مربوط به اشاعه هسته ای نیز به این نگرانی های ما اضافه کرده است.

- امریکا در پیشبرد اهداف خود در عراق و افغانستان ناکام بوده و به واقع افغانستان طولانی ترین جنگ برای امریکا بوده و بیش از طرح مارشال تاکنون برای این کشور هزینه به همراه داشته است. سوریه و لیبی نیز برای کشور ما شکست بوده است.

- اگر جنگ سرد همچنان میان امریکا و روسیه حاکم بود امریکا وارد عراق نمی شد. روس ها به دنبال بهبود روابط با امریکا هستند و ادامه رقابت تسلیحاتی را به نفع خود نمی بینند اما امریکا به دلیل ایستادگی روس ها در مقابل خود در قبال برخی بحران ها ناخشنود و عصبانی است.

- سیاست های امریکا در مورد مصر و روند دموکراسی در آن کشور طی چند سال گذشته با تناقضاتی همراه بوده است. امریکا همچنین از محدودیت های خود به خوبی آگاه است.

- امریکا در پیشبرد سیاست های خود در قبال بحران های غرب آسیا و شمال افریقا و ازجمله ارتقای دموکراسی در طی سال های گذشته شکست خورده و این روند منجر به تشدید تروریسم، تخریب بیشتر و افزایش رنج و محنت مردم این مناطق شده است.

- مهم ترین متحدین کلیدی امریکا در منطقه در حال حاضر اسرائیل و عربستان می باشند.

- برخورد اسرائیل با فلسطینی ها مشابه برخورد رژیم آپارتاید با سیاهان است.

- در مورد اروپا، امریکا بیش از هر کشور دیگر به فرانسه که از سیاست مستقل تری در مقایسه با دیگران برخوردار است توجه دارد. در حال حاضر اروپایی ها نه توانایی آن رادارند و نه قادر به نفوذ در منطقه می باشند و همچنین، کشور روسیه توان خاصی برای حضور جدی جهت شکل دهی به نظم منطقه ای در خاورمیانه ندارد.

- دونالد ترامپ متفاوت از اوباما و بوش است و یکی از دلایل موفقیت وی مخالفت باسیاست های جرج بوش و به ویژه باراک اوباماست. وی درصدد است هر آنچه اوباما در دوران خود انجام داده است را کنار بگذارد و نمونه مشخص داخلی آن مخالفت وی با طرح خدمات درمانی اوباما معروف به Obama care و نمونه خارجی آن نیز مخالفت با توافق برجام یا JCPOA است.

-ترامپ تنها حدود ۱۱ ماه است که بر سرکار است و وی نیازمند کسب تجربه بیشتر است. او اگرچه هیچ تجربه دولت مداری نداشته و در مورد سیاست خارجی نیز آز آشنایی کمی برخوردار است اما در کل یک رئیس جمهور استثنایی است که توانسته معادله تفوق ساختار- کارگزار را به نفع نقش کارگزار تغییر دهد. از سوی دیگر اگر بخواهیم بگوییم در حال حاضر چه کسی دستگاه سیاست خارجی آمریکا را اداره می کند، پاسخ به طورقطع تنها خود شخصِ ترامپ است.

- سلاح اتمی یکی از راه های حفظ صلح و جلوگیری از جنگ در شرایط کنونی است. به عنوان مثال، اگر کره شمالی بمب اتمی اش را کنار بگذارد؛ به احتمال فراوان آمریکا به آن حمله خواهد کرد.

- سیاست دولت ترامپ در قبال ایران سیاست تغییر رژیم نیست؛ چراکه رویکرد وی پس زدن و محدود کردن ایران در چهارچوب مرزهایش است.

- آمریکا نمی تواند برجام را به صورت یک جانبه از بین ببرد. چراکه مخالفت ترامپ با اوباما بیش از اینکه ماهوی باشد مخالفتی سیاسی است. همچنین، برجام بزرگ ترین دستاورد آمریکا در سیاست های خود در دوره های گذشته مقابله با ایران است.

- آمریکا برنامه ای برای حمله به ایران ندارد؛ اما اگر این حمله نیز صورت گیرد این حمله به صورت محدود و از طریق حملات هوایی و موشکی است تا یک جنگ تمام عیار. این درحالی که است که هرگونه حمله به ایران انگیزه های تهران را برای دستیابی به تسلیحات اتمی افزایش می دهد.

اهم سخنان دکتر هادیان

- آینده خاورمیانه به طورکلی چشم انداز روشنی ندارد. دو مسئله خاورمیانه کنونی از منظری کلان، بی ثباتی و عدم امنیت است و ایران هم البته نظرگاه مشترکی به منطقه دارد. دو نگاه کلان در ایران نسبت به منطقه خاورمیانه وجود دارد: دیدگاه اول بر آن است که ایران باید کشوری باشد که قرار است در ۱۵ سال آینده در منطقه ایجاد ثبات کند، اصل اساسی این دیدگاه این است که در صورت اشاعه این بی ثباتی ها امنیت ایران نیز به خطر خواهد افتاد و در آینده کشور دچار مشکل خواهد شد و به طورکلی دیدگاهی حداکثری است که ایران را به عنوان محور تأمین نظم و امنیت منطقه می داند و برای آن فارغ از امکاناتش نقشی گسترده قائل است. در مقابل آن دیدگاه دوم، بر آن است که منافع حیاتی ایران بایستی تعیین شود و استدلال آن بر این است که ما (ایران) منابع کافی برای افزایش و گسترش حضور خود در منطقه را نداریم و درصورتی که بتوانیم هزینه های حضور خود در منطقه را کاهش دهیم، سود بیشتری خواهیم برد. این کاهش حضور البته به معنای تبدیل آن به تأثیرگذاری بیشتر، با کاهش هزینه است.

- مسئله بعدی که همواره پرسیده می شود دلایل حضور ایران در سوریه، لبنان و یا عراق است. پاسخ این پرسش را باید در ارزیابی و درک از تهدید ایران جست وجو کرد. در این راستا اولویت تهدیدات ایران به ترتیب شامل، آمریکا، اسراییل، بی ثباتی در منطقه و درنهایت تروریسم را شامل می شود. با توجه به نامتقارن بودن تهدید ایران، تهران به دنبال افزایش عمق استراتژیک آن هم نه به گونه ای تهاجمی است که درواقع برای بازدارندگی در مقابل تهدیدات بوده و با ماهیتی دفاعی تعریف شده است. در همین راستاست که حزب الله به عنوان دومین منبع بازدارندگی ایران در مقابل تهدیدات برای تهران دارای اهمیت بوده و ایران سعی دارد که یک کریدور ایمن و مطمئن را برای مقابله با اسراییل برای خود حفظ کند. لازم به ذکر است که برخی از متحدین ایران مانند حزب الله لبنان و عراق راهبردی و در راستای همین سیاست است که ایران، سوریه را به عنوان ابزاری در راستای راهبرد بازدارندگی خود می بیند که البته می تواند در صورت تأمین نسبی حضور خود و حفظ این کریدور، تن به مصالحه هایی نیز بدهد.

- پرسش دیگری که پس از تبیین وضعیت منطقه در چارچوبی کلان بایستی به آن پاسخ داده شود،نوع نگرش اسراییل و ایالات متحده به وضعیت کنونی منطقه خاورمیانه است. به طورکلی می توان گفت وضعیت کنونی از منظر اسراییل بهترین سناریویی است که می توانست امنیت اسراییل را حفظ و منافع این کشور را تأمین کند. در حال حاضر، لیبی، سوریه، لبنان و عراق، که پیش تر دشمنان اسراییل بودند، شدیداً درگیر مسائل داخلی هستند و تضعیف شده اند. همچنین سایر دشمنان اسراییل نیز درگیر پرونده های منطقه ای و جنگ فرسایشی شده، توان و منابعشان در حال تحلیل رفتن بوده و نیرویشان را در جبهه های دیگری متمرکز کرده اند. بدین ترتیب، ایران و حزب الله درگیر سوریه و عراق شده اند، عراق درگیر داعش و تروریسم و مشکلات شدید داخلی است. لذا اسراییل نیازی به تغییر اوضاع کنونی نمی بیند. تنها نگرانی اسراییل افزایش تحرکات حزب الله در جولان و امکان تأسیس پایگاه نظامی ایران است که البته برای آن ها قابل پذیرش نیست و توان هدف قرار دادن آن ها با نیروی هوایی خود و موشک هایشان را در صورت لزوم دارند.

- از منظر آمریکا نیز اوضاع کنونی خاورمیانه مساعد و به سود این کشور است. ایالات متحده نیازی به تغییر وضعیت نمی بیند و هدف اصلی ایالات متحده در حال حاضر مدیریت بحران است. بدین ترتیب، آمریکا با استفاده از وضعیت کنونی می تواند به فروش گسترده سلاح های خود ادامه دهد و این درحالی که است که ادامه وضعیت حاضر به کاهش جدی توان راهبردی کشورهای منطقه منجر خواهد شد که البته با توجه به امنیت خطوط انتقال انرژی در حال حاضر و توازن قوای موجود نیازی به واکنش جدی نمی بینند.

- برای روسیه نیز البته وضعیت بدی نیست. هرچند که روسیه هم احتمال دارد بر سر سوریه با آمریکا توافق کرده و با بازیگری محدود خود به دنبال کسب امتیاز باشد.

- در خصوص بحث تروریسم نیاز به یک تفکیک جدی وجود دارد: تروریسم ایدئولوژیک و تروریسم سیاسی. تروریسم سیاسی و یا تروریسم سیاست محور دنباله و ابزار سیاست است و محاسبات آن هزینه-فایده محور است. در مقابل آن، سیاست ایدئولوژیک محور نه به دنبال منافع که بر سر تطبیق اقدامات و کنش ها با اصول ایدئولوژیک است و باید گفت که این گونه از تروریسم که بسیار دامنه دارتر و خطرناک تر است تا مدت ها به حیات خود ادامه خواهد داد.

- به طورکلی با توجه به وضعیت منطقه مسئله کنونی چه باید کرد است. اینکه ایران با توجه به وضعیت کنونی چه می تواند و چه باید بکند؟

- به طورکلی دو روایت غالب در خصوص رفتار سیاست خارجی ایران وجود دارد:

در روایت نخست، بحث دشمنی بین ایران و عربستان مطرح است، این درحالی که است که ایران ریاض را در قواره دشمنی با خود نمی بیند و از سوی دیگر در دسته بندی تهدیدات و درک از تهدید ایران عربستان جایگاه خاصی ندارد و یا به طور خلاصه هنوز تهدیدی محسوب نمی شود. حضور ایران در کشورهای منطقه بیشتر در راستای درک از تهدید این کشور در مقابله با اسراییل و آمریکا است و نه سعودی ها- لکن مسئله برای طرف سعودی متفاوت است: سعودی ها تمام توان و تلاش و هزینه شان را در مقابله با ایران به کاربرده اند ، علی رغم اینکه حضور ایران در منطقه به هیچ عنوان به خاطر سعودی ها نیست. مسئله مهم در حال حاضر مشخص کردن این مسئله و یافتن راه حلی برای آن است.

- روایت دوم از رفتار سیاست خارجی ایران این است که ایران به دنبال تفرقه افکنی در منطقه و شیعی گرایی در قالب فرقه گرایی مذهبی به منظور پیشبرد منافع خود است. با نگاهی دقیق تر به رفتار سیاست خارجی ایران می توان دریافت که تهران در سی وچند سال گذشته در سیاست خارجی خود بر مبنای مذهب رفتار نکرده است، کافی است که فارغ از بحث های تبلیغاتی و کلامی به رفتار واقعی ایران نگاه کنیم. به عنوان مثال ایران در مناقشه آذربایجان و ارمنستان جانب ارمنستان را به عنوان یک دولت مسیحی گرفت و این به دلیل روابط گسترده آذربایجان با آمریکا و اسراییل بود و هست.

- دو معیار اساسی برای توضیح رفتار سیاست خارجی ایران وجود دارد:

اینکه آیا کشور هدف، یک کشور ضدآمریکایی و ضد اسراییلی است؟ یا به تعبیری دیگر ضد استکبار جهانی؟

آیا با ما (ایران) دوست است و یا حداقل دشمن ما نیست؟

آیا رفتار ایران را با این دو معیار بهتر نمی توان توضیح داد تا با معیار فرقه گرایی؟!

مورد حماس نیز از دیگر موارد تائید پرسش های فوق برای درک رفتار سیاست خارجی ایران است. اینکه دشمن مشترک یعنی اسراییل و آمریکا و روابط نسبتاً خوب و نه مطلوب موجب حمایت ایران و همکاری طرفین شده است -باوجوداینکه حماس بازیگری سنی مذهب است. - حمایت از هوگو چاوز در ونزوئلا و مورالس در بولیوی که ضدآمریکایی هستند و با جمهوری اسلامی رفتار دوستانه ای دارند نیز در همین راستاست. لذا نمی باید و نمی توان رفتار سیاست خارجی ایران را با فرقه گرایی توضیح داد. که البته متأسفانه این دو روایت غالب شده است.

اکنون در سوریه و عراق چه می خواهیم بکنیم؟ جمهوری اسلامی می باید دستاوردهای نظامی خود را به دستاوردهای سیاسی تبدیل کند و با حفظ کارت بازی راهبردی خود یعنی توان دسترسی تا حد ممکن به حزب الله لبنان موقعیت کنونی خود را حفظ کند. و از سوی دیگر با به رسمیت شناختن اپوزیسیون قانونی راه را برای دوران گذار در سوریه هموار کند. از سوی دیگر، ایران و روسیه بایستی با دعوت آمریکا به مذاکرات آستانه سعی در آرام کردن اوضاع سوریه داشته باشد چراکه عملاً چه بخواهیم و چه نخواهیم بدون حضور آمریکا در پروسه صلح و سازوکارهای سوریه بحران در سوریه حل نخواهد شد. و این البته نیاز به هماهنگی بیشتر تهران-مسکو دارد با توجه به اینکه دو بازیگر اکنون در موضع قدرت نیز قرار دارند.

از سوی دیگر حل وفصل مشکل عراق که امنیت و ثبات را در منطقه نیز می تواند به خطر اندازد می تواند با تلاش ایران برای ایجاد دولت فراگیر به منظور افزایش بازیگری اهل سنت عراق موجب آرامش در این کشور گردد.

اهم سخنان دکتر جمشیدی

- دو محور اصلی در رابطه با مساله ایران و ایالات متحده در قبال آینده خاورمیانه: نخست، رویکرد ایران به منطقه، منافع حیاتی و اهدافی که در منطقه جستجو می کند و دوم: درک ایران از استراتژی سیاست خارجی ایالت متحده در منطقه. بعضی تحولات گذشته مانند کودتا و یا دیگر ظلم های آشکار، جهتی خاص به ذهنیت ایرانیان از رفتار آمریکا بخشیده است، ازاین رو وجود نوعی بدبینی طبیعی است. جدای از وجود خصومت، آمریکایی ها نباید در مورد رفتار ایران در منطقه دچار توهم و اشتباه شوند. تلاش های ایران در منطقه در راستای اعمال هژمونی نبوده و ایرانی ها در پی آرامش و صلح در منطقه هستند. از قضا ایران طرفدار دموکراسی در منطقه بوده و به خوبی می بیند که در هرکجا (سوریه، یمن، بحرین، عراق و یا فلسطین) دموکراسی وجود داشته باشد، منافع ملی ایران نیز تأمین می شود. ازاین رو ایران در جستجوی صلح و مردم سالاری در منطقه است.

- نکته مهم دیگر درکی است که ایران از سیاست خارجی آمریکا دارد و تغییر در سیاست خارجی آمریکاست. رویکرد سیاست خارجی ایالات متحده به گونه ای محسوس تغییریافته است؛ تغییر دشمن دولتی به بازیگران غیردولتی و تنوع تهدیدات.

-پیش تر آمریکا در برخورد با تحولات منطقه ابتکاری نداشت و خود بر وخامت اوضاع می افزود. اکنون و در دوره ترامپ اگرچه به نوعی پایان رویکرد اوباما در سیاست خارجی به چشم می خورد، اما همان خصومت با ایران نیز وجود داشته و افزایش نیز یافته است. در رویکرد جدید، ایالات متحده، ایران را به عنوان قدرت رو به پیش و به نوعی قدرت برتر منطقه می بیند و سعی دارد به زعم خود تهدید آن را به دیگر بازیگران نیز گوشزد کند. بنابراین ایران سیاست خارجی آمریکا در منطقه را موجب بی ثباتی دیده و مخالف دخالت این کشور و دیگر قدرت های خارجی در تحولات منطقه است.

- نکته قابل توجه در مورد ترامپ، اغراق در مورد بعضی تهدیدات در منطقه خاورمیانه است، او حتی ماهیت اسلام را نیز تهدید برمی شمارد. بااینکه چنین اظهاراتی عمدتاً برای مصرف داخلی بوده، اما در خارج نیز موردتوجه قرارگرفته است.

- این درحالی است که ایران به عنوان ثبات بخش منطقه عمل کرده، خشونت ها را کاهش داده، چین، آمریکا و اروپا از آن منتفع می شوند و درنهایت این ایران است که مورد تحریم قرار می گیرد. آنچه اکنون ضروری است دستگاه سیاست خارجی ایالات متحده مدنظر قرار دهد نگاهی دوباره و هوشمندانه به نقش ایران در تحولات منطقه است، زیرا در غیر این صورت تنها شمار خطاهای خود را بیشتر می کند.