رئیس‌جمهور ارمنستان: دروازه ارتباط ایران با اروپا هستیم

قفقاز به ویژه قفقاز جنوبی همواره به عنوان یک منطقه راهبردی، جایگاه ویژه ای در ایران داشته است. یکی از کشورهای قفقاز جنوبی، ارمنستان است که همسایه شمالی ایران است. ارمنستان در دو و نیم دهه گذشته روابط باثبات و دوستانه ای با ایران داشته و دارد. روزهای آینده تهران میزبان شماری از رهبران و مقامات خارجی است که برای شرکت در مراسم تحلیف ریاست جمهوری عازم ایران هستند، یکی از این مقامات عالی رتبه که در مراسم تحلیف آقای روحانی شرکت خواهد کرد، ریاست جمهوری ارمنستان آقای سِرژ سرکیسیان است. به دلیل اهمیت سفر رئیس جمهوری ارمنستان به ایران، روزنامه «شرق» اقدام به اعزام یکی از پژوهشگران مطالعات منطقه ای و قومی کشور و از تحلیلگران و نویسندگان روزنامه «شرق» یعنی احسان هوشمند به ایروان کرد تا مصاحبه ای با آقای سِرژ سرکیسیان رئیس جمهور ارمنستان ترتیب دهد. مصاحبه حاضر ماحصل گفت وگوی احسان هوشمند با ریاست جمهوری کشور ارمنستان است. رئیس جمهور سرکیسیان در ٣٠ ژوئن ١٩۵۴ در شهر استِپاناکِرت متولد شد. تحصیلات متوسطه خود را آنجا پی گرفت و در سال ١٩٧١ به دانشگاه دولتی ایروان راه یافت. او بین سال های ١٩٧٢ تا ١٩٧۴ خدمت سربازی خود را در اتحاد جماهیر شوروی سابق گذراند و در سال ١٩٧٩ در رشته زبان شناسی از دانشگاه دولتی ایروان فارغ التحصیل شد. در سال ١٩٧۵ کارش را در یک کارخانه سازنده قطعات الکتریکی در ایروان آغاز کرد و تا سال ١٩٧٩ در آنجا مشغول به کار بود.

سِرژ سرکیسیان فعالیت سیاسی خود را در قالب عضویت در حزب کمونیست شوروی سابق در ارمنستان آغاز کرد و در سال های ١٩٧٩ تا ١٩٨٨ به عنوان دبیر دوم کمیته جوانان حزب کمونیست در شهر استپاناکرت فعالیت داشت. بعد ها به عنوان دبیر اول بخش تبلیغاتی حزب کمونیست مشغول به کار شد. سپس به عنوان دستیار اول هنریک پوغوسیان رهبر کمیته محلی ناگورنو قراباغ انتخاب شد و از سال ١٩٨٩-١٩٩٣ به عنوان رئیس کمیته نیروهای خودمختار قراباغ مشغول به فعالیت شد. سِرژ سرکیسیان در سال ١٩٩٠ به عنوان نماینده شورای عالی ارمنستان انتخاب شد و در ١٩٩٣ تا ١٩٩۵ مسئولیت وزارت دفاع جمهوری ارمنستان بر عهده او بود و در سال ١٩٩۵ تا ١٩٩۶ به عنوان رهبر دپارتمان امنیت دولت ارمنستان و بعد ها به عنوان وزیر امنیت ملی انتخاب شد. سِرژ سرکیسیان در سال ١٩٩۶ تا ١٩٩٩ به عنوان وزیر امنیت ملی و امنیت داخلی جمهوری ارمنستان فعالیت می کرد و در سال ١٩٩٩ مسئولیت امنیت ملی دولت ارمنستان را برعهده گرفت. سرکیسیان از سال ١٩٩٩ تا ٢٠٠٠ مسئولیت رئیس دفتر ریاست جمهوری ارمنستان را برعهده داشت و از ١٩٩٩ تا ٢٠٠٧ به عنوان دبیر امنیت ملی ارمنستان که از طرف رئیس جمهوری ارمنستان فرمانش ابلاغ می شود، انتخاب شد. او دوباره از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠٠٧ وزیر دفاع جمهوری ارمنستان بود و در چهارم آوریل ٢٠٠٧ و در زمان ریاست جمهوری روبرت کوچاریان به عنوان نخست وزیر جمهوری ارمنستان و در هفتم ژوئن ٢٠٠٧ بعد از انتخابات پارلمانی مجددا به عنوان نخست وزیر انتخاب شد. سِرژ سرکیسیان از سال ٢٠٠٨ و در دو دوره متوالی رئیس جمهور ارمنستان است.

او از سال ٢٠٠۶ عضو حزب جمهوری ارمنستان بوده و از سال ٢٠٠٧ به عنوان رئیس شورای حزب جمهوری ارمنستان برگزیده شده است. علاوه بر ریاست جمهوری سِرژ سرکیسیان در حال حاضر ریاست فدراسیون شطرنج ارمنستان را نیز برعهده دارد. رئیس جمهور سرکیسیان در سال ١٩٨٣ با همسرش خانم ریتا سرکیسیان که معلم موسیقی است، ازدواج کرده و صاحب دو دختر است. در ارمنستان فعالیت روزنامه ها و رسانه ها آزاد است و جمهوری ارمنستان در دوران ریاست جمهوری سرژ سرکیسیان از معدود جمهوری های قفقاز و آسیای میانه است که روزنامه نگار زندانی نداشته و مطبوعات مخالف و موافق به صورت آزادانه مشغول به فعالیت هستند.

سِرژ سرکیسیان در دوران ریاست جمهوری و نیز سایر مسئولیت های خود همواره بر اهمیت روابط با تهران و گسترش همه جانبه روابط با ایران تأکید کرده است. او سال گذشته و به هنگام سفر رهبر کاتولیک های جهان ضمن اشاره به روابط ایران و ارمنستان به عنوان دو کشور مسیحی و مسلمان تأکید کرد که روابط این دو می تواند الگوی مناسبی از روابط کشور ها با دین و مذهب متفاوت باشد؛ آن هم در جهانی که شاهد گسترش افراط گرایی است. لازم به ذکر است این مصاحبه در دفتر سِرژ سرکیسیان در شهر ایروان پایتخت ارمنستان برگزار شد.

با تشکر صمیمانه از جناب عالی، به عنوان نخستین پرسش مایلم بپرسم ارزیابی جناب عالی از روابط ایران و ارمنستان چگونه است؟

پیش از هر چیز مایلم به خاطر فرصتی که شما و روزنامه «شرق» برای گفت وگو با ملت دوست و برادرمان یعنی فراهم آوردید، مراتب خشنودی خود را اعلام کنم.

در ارتباط با اولین سؤال شما، باید خاطرنشان کنم که برای پیشرفت هرچه بیشتر روابط خاص میان دو کشور و ملت های ما زمینه های فراوانی وجود دارد، که ریشه های این زمینه ها از ژرفنای هزاره ها سرچشمه می گیرند. دوستی بین مردم ایران و ارمنستان آن قدر مستحکم است، که ما فقط باید مشترکاتی را که از اعماق سده ها به ما به ارث رسیده و موجب اتحاد ما می شود حفظ کرده و به فکر گسترش و تعمیق هر چه بیشتر این روابط باشیم که در واقع این میراث بزرگ، ریشه و بستر اطمینان بخش مناسبات ما است. دو کشور ارمنستان و ایران از وارثان کهن ترین و ثروتمند ترین تمدن های منطقه هستند. دو کشوری که همسایگی چندین هزار ساله، آنان را با رشته هایی ناگسستنی به همدیگر پیوند داده است.

سال ٢٠١٧ میلادی بیست وپنجمین سالگرد روابط نوین دو کشور است. در ٢۵ سال گذشته یعنی پس از استقلال ارمنستان روابط دو کشور ارمنستان و ایران پیوسته سیر صعودی خود را پیموده و زمینه های مختلفی از گفت وگوی سیاسی از عالیترین سطح تا همکاری های تنگاتنگ اقتصادی- بازرگانی، از مناسبات مردمی تا همکاری های علمی، آموزشی و فرهنگی را دربرمی گیرد.

روابط عمیق ایران و ارمنستان چه نقشی در ایجاد و گسترش صلح منطقه ای و جهانی دارد؟

ارمنستان و ایران در همسایگی یکی از بی ثبات ترین و ناآرام ترین مناطق کره خاکی قرار دارند. در برخی از کشورهای همجوار شاهد وحشیگری های تروریست ها هستیم. بخش های بزرگی از این کشور ها در کنترل ساختارهای افراطی ننگین یا همان داعش قرار دارند و بازتاب آن از این مناطق به دیگر کشورهای منطقه نیز سرایت می کند و ما به تازگی شاهد هدف قرارگرفتن کشور دوست یعنی جمهوری اسلامی ایران از طرف گروه تروریستی یادشده بودیم. در چنین شرایطی باید همه جوامع بین المللی به صورت مشترک در تحکیم امنیت و صلح منطقه بکوشند و تلاش های خود را در راه مبارزه با افراط گری منسجم کنند. در حقیقت، تمام مساعی دو کشور ارمنستان و ایران متوجه امنیت و برقراری صلح و ثبات منطقه ای است. به عقیده این جانب ارمنستان و ایران در یک امر مهم اشتراک نظر دارند و آن این است که سیاست بین المللی هر دو کشور متکی بر آرمان عدالت خواهی است و این از نظر حل صلح آمیز و اساسی بسیاری از مسائل موجود بی اندازه مهم است.

در دیدار سال گذشته جناب عالی با پاپ فرانسیس، رهبر دینی کاتولیک های جهان، شما با تمجید از روابط برادرانه ایران و ارمنستان اشاره داشتید که این روابط و همکاری میان دو کشور مسلمان و مسیحی یک نمونه است، به نظر جناب عالی در چه حوزه هایی می توان امیدوار بود این روابط بیش از پیش گسترش یابد؟

با اطمینان کامل می توان اعلام کرد ارمنستان و ایران به بهترین نحو این واقعیت انکارناپذیر را به جهانیان نشان می دهند که مردم با عقاید مذهبی مختلف می توانند در صلح و صفا زندگی کنند و بدون استثنا در همه زمینه هایی که برای هر دو کشور و ملت سودمند باشد، در توسعه روابط دوستانه و همکاری های مؤثر بکوشند. اطمینان دارم روابط نزدیک مردم دو کشور و اشتراکات فرهنگی آن ها مبتنی بر مناسبات حُسن هم جواری شکل گرفته در طول قرن ها و متکی بر نقطه آغازین گفت وگوی مسیحیت و اسلام که از ارزش های والای انسانیت هستند، کمک می کنند روابط دو کشور به طور مستمر به سطوح جدید کیفی برسند. از این نگاه روابط ارمنستان و ایران بدون اغراق روابطی نمونه و منحصربه فرد است، چون ما در راه استحکام این روابط به بهترین نحو قادر هستیم ارزش های سنتی قرون گذشته را با واقعیت های معاصر هماهنگ کنیم.

موضع ارمنستان در برابر گسترش تروریسم و افراط گرایی چیست؟ ایران و ارمنستان دراین باره چه اقدامات مشترکی را می توانند در دستور کار قرار دهند؟

همان گونه که قبلا ذکر کردم، خطر تروریسم در جهان پیش از هر زمانی به چالشی جدی مبدل شده است. در این شرایط جامعه جهانی باید در راستای تأمین امنیت و ثبات داخلی بکوشد و اجازه ندهد گروه های تروریستی در سرزمین های آن ها مستقر شوند. درعین حال باید همکاری های بین دولتی را در زمینه های مبادله اطلاعات و پیشگیری از تهدید ها توسعه بخشید و همچنین باید در مبارزه با تروریسم اراده مشترک و قاطعیت نشان داد. موضع گیری قاطعانه در مبارزه با تروریسم و تحمل ناپذیری واقعی این پدیده ضرورتی حیاتی است. جامعه جهانی در راه ریشه کن کردن طاعون وحشتناک تروریسم که بشریت متمدن را تهدید می کند، باید بکوشد و راه های حمایت های مالی آن را مسدود کند. متأسفانه بعضی از کشورهای منطقه ما با دنبال کردن مقاصد مشکوک مقطعی، با تروریست ها همکاری می کنند، به آن ها پناه می دهند و از آن ها حمایت به عمل می آورند. در مقابل چنین رفتارهایی باید نابردباری از خود نشان داد.

برای توسعه روابط در حوزه گردشگری هم شاهد اجرائی شدن لغو روادید میان دو کشور بودیم، لغو روادید میان ایران و ارمنستان می تواند چه دستاوردهایی در پی داشته باشد؟ آیا برای توسعه گردشگری میان ایران و ارمنستان زیرساخت های لازم ازجمله راه های ریلی و زمینی و هوایی و هتل ها و سایر خدمات این بخش تدارک دیده شده است؟

ما اهمیت زیادی به لغو روادید بین دو کشور که اثرات مثبتی بر توسعه روابط بین دست اندرکاران تجارت، سرمایه گذاری و توریسم دارد، می دهیم. همان گونه که همتای محترم من جناب آقای حسن روحانی گفته اند، امروزه ما باید به جای دیوار، پل بسازیم. به عقیده من لغو روادید به منزله احداث پل بین مردم دو کشور است. ارزیابی ما این است که پس از لغو روادید شاهد افزایش جهانگردان ایرانی در ارمنستان هستیم. درحال حاضر متناسب با سلیقه های فرهنگی شهروندان ایرانی خدمات توریستی ویژه ای در حال شکل گیری هستند؛ از آن جمله اقداماتی در راستای آماده سازی زیرساخت های مناسب تر، افزایش کیفیت خدمات، عرضه میراث غنی تاریخی- فرهنگی ما، افزایش تعداد پرواز ها به طرف ارمنستان است. ارمنستان فرهنگی ارزنده، سطح عالی امنیت و مردمی میهمان نواز و کوشا دارد و این از امتیازات رقابتی کشور ما محسوب می شود.

ارزیابی جناب عالی از همکاری های ایران و ارمنستان درباره انتقال انرژی از جمله برق و گاز چیست؟ چرا پروژه انتقال گاز ایران از طریق ارمنستان و گرجستان به اروپا کامیاب نبود؟ آیا در این باره می توان امیدوار بود که به زودی گام های تازه ای برداشته شود؟

همکاری های ارمنستان و ایران در بخش انرژی یکی از عرصه های مهم روابط دو کشور به حساب می آید. حدود ١٠ سال است که برنامه گاز در مقابل انرژی که به سود هر دو طرف است، در دست اجراست. در همین ارتباط احداث خط سوم انتقال برق ارمنستان-ایران که امکان افزایش حجم مبادلات گاز و برق را فراهم خواهد کرد، از اهمیت بسزایی برخوردار است. در ارتباط با ترانزیت گاز ایران به اروپا از طریق ارمنستان و پروژه های بزرگی از این دست، باید اعلام کنم که این نوع پروژه ها باید به صورت همه جانبه تحت مطالعه و محاسبه قرار گیرند و چنانچه پروژه موردنظر برای همه طرف ها قرین به صرفه باشد، چرا نه؟ درحال حاضر این موضوع از طرف کار شناسان تحت بررسی قرار دارد. ما به نوبه خود آمادگی طرف ارمنی را برای مشارکت در پروژه های بزرگ اقتصادی اعلام کرده ایم.

بیش از یک و نیم سال از عضویت ارمنستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا می گذرد، فرصت ها و چالش های این عضویت را در موضوع مناسبات ارمنستان و ایران، با توجه به تجارب حاصل شده در این مدت چه مواردی می دانید؟

ما بار ها اعلام کرده ایم ارمنستان آماده است از هر لحاظ به توسعه همکاری های بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا یاری برساند. جمهوری ارمنستان در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ارتباط با رژیم تجارت ترجیحی با جمهوری اسلامی ایران ابتکار عمل به خرج داده است که در نتیجه آن، همان گونه که مطلع هستید، مذاکرات مربوطه در جریان است. مطمئن هستم این نوع همکاری ها برای همه طرف ها سودمند خواهد بود زیرا دروازه های بازاری با جمعیت ١٨٠ میلیون نفر برای عرضه کالاهای ایرانی گشوده خواهد شد. کشورهای عضو این اتحادیه هم به نوبه خود امکان عرضه کالاهای خود با امتیازات ویژه ای در بازار ایران را خواهند داشت.

در ارتباط با مناسبات جمهوری ارمنستان- اتحادیه اروپا باید گفت ما این گونه روابط را در تضاد با ارتباطات جمهوری ارمنستان و اتحادیه اقتصادی اوراسیا ارزیابی نمی کنیم. ارمنستان کوتاه ترین و امن ترین راه ارتباطی ایران با اروپاست. ارمنستان امروز با اتحادیه اروپا مناسبات و همکاری های اقتصادی تنگاتنگی دارد و ما آماده هستیم برای همکاری هایی که برای هر دو طرف سودمند باشند، زمینه های مساعدی را فراهم کنیم. ما با اتحادیه اروپا دارای رژیم تجارتی ترجیحی (GSP+/جی اس پی+) هستیم که در این چارچوب چندین هزار عنوان کالاهای تولیدشده در ارمنستان می تواند با تعرفه صفر گمرکی به کشورهای عضو اتحادیه اروپا صادر شود. این موضوع نیز می تواند مورد توجه سرمایه گذاران ایرانی برای آغاز فعالیت های اقتصادی در ارمنستان قرار گیرد.

با وجود روابط سیاسی عمیق و گسترده تاریخی، تمدنی، فرهنگی و زبانی میان ایران و ارمنستان متأسفانه روابط اقتصادی ایران و ارمنستان پابه پای روابط سیاسی رشد لازم و کافی را نداشته است. آیا برای گسترش روابط اقتصادی ارمنستان و ایران و افزایش حجم مبادلات اقتصادی دو کشور برنامه ویژه ای در دستور کار قرار دارد؟

توسعه روابط اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران از اولویت های ماست. فعالیت های منظم کمیسیون مشترک دو طرف در جهت گسترش حجم مبادلات کالا بین دو کشور و افزایش مناسبات اقتصادی است. فعالیت های منطقه آزاد بازرگانی استان سیونیک ارمنستان نیز که در مرز دو کشور واقع است، می تواند زمینه را برای گسترش این نوع همکاری ها فراهم و در راستای استحکام روابط بین دولتی نقش مؤثری را ایفا کند. ارمنستان آماده است تا همه امکانات خود را برای آغاز فعالیت های اقتصادی در جمهوری ارمنستان در اختیار دست اندرکاران بازرگانی ایران قرار دهد و همان طور که قبلا گفتم، ارمنستان آماده است برای ورود به بازارهای سایر کشور ها از طریق ارمنستان زمینه های مساعدی را برای بازرگانان و صاحبان صنعت ایرانی فراهم کند. واقعیتی انکارناپذیر است که در بسیاری از موارد اقدامات اقتصادی مشترک ارمنستان و ایران می توانند از نقطه نظر رقابتی بودن بر اقدامات جداگانه هریک از کشور ها ارجحیت داشته باشند.

سرمایه گذاری های مشترک میان سرمایه داران و تجار و صنعتگران ایران و ارمنستان هم وضعیت مطلوبی را نمایان نمی کند. برای این مقصود هم آیا برنامه ریزی ویژه ای صورت گرفته است؟ آیا برای تولید کالاهای مشترک صنعتی و اقتصادی میان طرف های ایرانی و ارمنستانی در ارمنستان هم برنامه ویژه ای در دستور کار دولت قرار دارد؟ روابط بانکی ایران و ارمنستان در چه شرایطی است؟

ما سیاست درهای باز را برای جذب سرمایه گذاری های خارجی اعمال می کنیم. کشور ما عضو اصلی سازمان تجارت جهانی است و این به آن معنی است که ما هیچ فرقی برای سرمایه گذاران و شرکت های داخلی و خارجی قائل نیستیم. ارمنستان سیاست پیشرفت صنعتی را در پیش گرفته است و در این چارچوب ما در نظر داریم همکاری های خود را با کشورهای همسایه و مخصوصا با دست اندرکاران اقتصادی جمهوری اسلامی ایران توسعه بخشیم. همان طور که گفتم، ما روی توسعه همکاری های اقتصادی ارمنستان و ایران در منطقه آزاد بازرگانی واقع در مرز مشترک دو کشور حساب باز کرده ایم.

در نتیجه لغو تحریم ها علیه ایران تحرکی مثبت در فعالیت های بانکی مشاهده می شود و این تأثیری مثبت بر فعالیت های بانکی همکاری های ما خواهد داشت. فکر می کنم در آینده ای نزدیک شاهد افزایش حجم این گونه همکاری ها خواهیم بود.

در حوزه های فرهنگی هم روابط ایران و ارمنستان ظرفیت بسیار بالاتری نسبت به مناسبات کنونی دارد. آیا برای این منظور و گسترش روابط فرهنگی و هنری طرفین برنامه های تازه ای را تعریف کرده اند؟

همکاری های فرهنگی جمهوری ارمنستان با جمهوری اسلامی ایران تقریبا شامل همه زمینه ها مانند هنر سینما و تئا تر، موسیقی و انتشارات کتاب و... می شود و هر دو طرف برنامه های پرمحتوای متعددی را به مرحله اجرا گذاشته اند.

در زمینه هنر سینمایی، برای مثال در ایران هفته فیلم های ارمنی برگزار شد. چند روز پیش چهاردهمین فستیوال بین المللی سینمایی موسوم به زردآلوی طلایی در ایروان برگزار شد. در سال ٢٠١١ میلادی برنده اصلی این فستیوال، فیلم سینمایی جدایی نادر از سیمین به کارگردانی اصغر فرهادی شد. در ضمن این فیلم بعدا به عنوان بهترین فیلم خارجی زبان جایزه اسکار را نیز به خود اختصاص داد.

در زمینه موسیقی هر دو طرف به تبادل گروه های موسیقی فولکلور پرداخته و همکاری های نزدیکی در عرصه برقراری ارتباطات هنر تئا تر و موزه و... دارند.

اشتراکات زبانی مردم دو کشور از ویژگی های خاصی برخوردار است. هم زبان ارمنی و هم زبان فارسی از معدود زبان هایی هستند که با آن ها می توان با برطرف کردن برخی مشکلات نوشته هایی به قدمت ٩٠٠ سال را بازخوانی کرد.

در طول قرن ها مردم ما زبان مادری خود را به عنوان گوهری ارزشمند پاسداری و حفاظت کرده و در عین حال با برقراری ارتباط با دیگر ملت های دنیا در غنی سازی گنجینه های ادبیات جهانی کوشیده اند.

آثار اندیشمندان بزرگی مانند فردوسی، سعدی، خیام، حافظ و دیگر بزرگان ایرانی به زبان ارمنی برگردانده شده است. در عرصه فرهنگی می توان فهرست تمام نشدنی برنامه های مشترک را برشمرد، ولی همه این ها را مایلم در یک عبارت خلاصه کنم: ما به صورت فعال به تبادلات فرهنگی پرداخته و بار ها درباره تعهدات خود مبنی بر فعال ترکردن هرچه بیشتر همکاری های متقابل در این عرصه اعلام آمادگی کرده ایم.

توسعه روابط علمی و دانشگاهی بخش دیگری از ظرفیت های دو طرف است که تا امروز چندان رشدی نداشته است. آیا برای توسعه روابط دانشگاهی و علمی هم برنامه ریزی ویژه ای صورت گرفته است؟

در همکاری های متقابل ارمنستان و ایران عرصه علمی و آموزشی نیز پیشرفت درخورملاحظه ای داشته است. ولی در این عرصه نیز پتانسیل های بزرگی که هنوز مورد استفاده قرار نگرفته موجود است. فکر می کنم هر دو کشور ارمنستان و ایران همه امکانات را مخصوصا در زمینه همکاری های هرچه بیشتر آموزش عالی دارا هستند.

دانشگاه های ارمنستان می توانند برای دانشجویان ایرانی تحصیلاتی با عالیترین کیفیت به ویژه در رشته هایی که در ارمنستان سابقه و سنت های دیرینه دارند، فراهم کنند. اجرای برنامه های مشترک علمی-تحقیقاتی و تبادل تجربیات نیز نه تن ها نقش مؤثری برای استحکام هرچه بیشتر رابطه دانشمندان ارمنی و ایرانی خواهد داشت، بلکه نتایج این فعالیت ها می تواند زمینه را برای به کارگیری این برنامه ها در عمل نیز مهیا کند.

در پایان اگر جناب عالی خطاب به ملت ایران پیام خاصی دارید خوش وقت خواهم بود تا حامل پیامتان باشم؟

مایلم هم ملت ایران و هم ملت ارمنستان را مخاطب قرار دهم: دوستی ارمنیان و ایرانیان از روز ازل به ما اهدا نشده است. این دوستی در طول سال ها، قرن ها و هزاره ها شکل گرفته، استحکام پیدا کرده و به شکل و محتوای عمیق امروزی درآمده است. اطمینان دارم ما به عنوان دو ملتی که بومیان اصیل این مرز و بوم هستیم، روند صلح آمیز و پایدار تاریخ خود را به سوی هزاره های جدید ادامه داده و همیشه در پاسداری و غنی سازی این روابط کوشا خواهیم بود.

روزنامه شرق